Phân tích bài thơ Khi con tu hú của Tố Hữu là một trong những dạng đề cơ bản nhất khi tìm hiểu văn mẫu về tác phẩm này. Dưới đây Đọc Tài Liệu sẽ hướng dẫn chi tiết cách làm để các em tham khảo, cùng với đó là tuyển tập những bài văn hay, ngắn gọn giúp các em có thêm ý tưởng làm bài.
Cùng tìm hiểu thêm nhé !
Bạn đang đọc: Phân tích Khi con tu hú đầy đủ nhất
Mục lục
I. Hướng dẫn làm bài phân tích bài thơ Khi con tu hú (Tố Hữu)
1. Phân tích yêu cầu đề bài
– Yêu cầu đề bài : Phân tích nội dung, nghệ thuật và thẩm mỹ của bài thơ Khi con tu hú- Phạm vi tư liệu dẫn chứng : những cụ thể, hình ảnh, vấn đề trong bài thơ Khi con tu hú của Tố Hữu .- Phương pháp lập luận chính : nghiên cứu và phân tích .
2. Các luận điểm chính của bài phân tích Khi con tu hú
– Luận điểm 1: 6 câu thơ đầu là bức tranh mùa hè yên bình, tươi đẹp
– Luận điểm 2: 4 câu thơ cuối là tâm trạng, cảm xúc của người tù
– Luận điểm 3: Thành công về nghệ thuật
II. Lập dàn ý phân tích bài thơ Khi con tu hú
1. Mở bài phân tích Khi con tu hú
– Giới thiệu về tác giả Tố Hữu và bài thơ Khi con tu hú- Bài thơ là khúc ca về tình yêu đời sống và khao khát được tự do mãnh liệt của người tù Cách mạng trẻ tuổi .
2. Thân bài phân tích Khi con tu hú
a) Phân tích 6 câu thơ đầu Khi con tu hú
– Bức tranh ngày hè với những thanh âm thật rộn ràng :+ Tiếng chim tu hú : gọi nhau ” gọi bầy “+ Tiếng ve râm ran trong vườn cây+ Tiếng sáo diều vi vu trên không=> Những âm thanh thật sôi động, vui tươi báo hiệu ngày hè đang tới ( một bản nhạc rộn ràng âm sắc ) .- Màu sắc trong khung cảnh cũng thật tươi tắn và tỏa nắng rực rỡ :+ Lúa chiêm đang vào vụ chín vàng rực+ Những hạt bắp vàng ươm+ Cả sân nhà đều bao trùm bởi màu nắng hồng ” đào “+ Bầu trời trong xanh=> Chúng đều là những gam màu thật tươi tắn, xinh xắn .- Hình ảnh cũng mang đậm sắc thái của ngày hè sôi động :+ Cánh đồng lúa chiêm vàng chín+ Vườn trái cây đang ” ngọt dần ” :=> Đó là sự hoạt động của thời hạn, đầy vui tươi, ngọt ngào và sức sống .- Không gian trong bức tranh :+ Được lan rộng ra, cao, thoáng đạt với điểm nhấn là hình ảnh của ” đôi con diều sáo lộn nhào từng không “=> Cảnh ngày hè được dựng lên thật sôi động với đầy âm thanh, sắc màu, khoảng trống, hình ảnh bùng cháy rực rỡ. Tất cả chúng đều chân thực, rất là đẹp tươi, tươi mới .=> Thể hiện tình yêu đời sống tha thiết của nhà thơ và cái nhìn tinh xảo khi nhận ra sự chuyển mình của thời hạn .
b. Phân tích bốn câu thơ cuối Khi con tu hú:
* Tâm trạng, cảm hứng của người tù Cách mạng- Khung cảnh vạn vật thiên nhiên tươi đẹp nhưng chỉ là trong trí tưởng tượng của nhà thơ khi đang trong nhà tù Thừa Phủ- Cảm xúc ngột ngạt, khao khát được tự do, đến với vạn vật thiên nhiên, khung trời :+ Thể hiện qua cách nhà thơ sử dụng 1 loạt những động từ mạnh : ” đập tan “, ” chết uất ” và những từ ngữ cảm thán ” ôi, thôi, làm thế nào “+ Nhịp thơ ngắt quãng nhanh 6/2, 3/3=> Truyền đến cho người đọc cảm xúc ngột ngạt tới cao độ của nhà thơ và khát khao cháy bỏng được trở lại với tự do, với đồng đội .- Bài thơ khởi đầu bằng tiếng tu hú, kết thúc cũng bằng tiếng tu hú :+ Đầu bài thơ : Tiếng chim là tiếng gọi của tự do, của khung trời bát ngát, đầy sức sống+ Kết bài thơ : Tiếng chim lại khiến người tù cảm thấy đau khổ, tức bực hơn khi nào hết vì bị nhốt trong bốn bức tường nhà giam .=> Cả hai tiếng chim đều gợi lên sự tự do, hình tượng cho sự sống, khiến người tù phải bồn chốn, mong mỏi được thoát ra ngoài chốn lao tù để hòa mình vào tự do .=> Tiếng chim còn là lời thúc giục quay quồng về sự tự do .
3. Kết bài phân tích Khi con tu hú
– Khẳng định lại giá trị nội dung và thẩm mỹ và nghệ thuật của bài thơ :+ Nội dung : Bài thơ biểu lộ niềm tin yêu đời sống thiết tha và sự khao khát tự do mãnh liệt của người chiến sỹ trong cảnh tù đày .+ Nghệ thuật : Thể thơ lục bát sử dụng uyển chuyển, giọng điệu linh động, từ ngữ tự nhiên và thân thiện với đời thường- Cảm nhận về bài thơ : Bức tranh mùa hè được nhà thơ dựng lên thật đẹp tươi, vui tươi, sôi động bằng tình yêu đời sống tha thiết. Bài thơ là tình yêu đời sống, khát vọng tự do đến cháy bỏng của người tù Cách mạng trong cảnh tù đày .
II. Mẫu bài nghiên cứu và phân tích Khi con tu hú chi tiết cụ thể theo bố cục 3 phần
1. Mở bài:
Mỗi tác phẩm văn học đều được những tác giả coi như đứa con yêu quý của mình để thể hiện những dòng tâm sự thầm kín. Với Tố Hữu cũng vậy, trải qua đứa con niềm tin ” Khi con tu hú “, nhà thơ đã vẽ lên bức tranh vạn vật thiên nhiên mùa hè rạo rực với khát vọng tự do, tình yêu quê nhà, quốc gia đến mãnh liệt :” Khi con tu hú gọi bầyLúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dầnVườn râm dậy tiếng ve ngânBắp rây vàng hạt đầy sân nắng đàoTrời xanh càng rộng càng caoĐôi con diều sáo lộn nhào từng không …Ta nghe hè dậy bên lòngMà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi !Ngột làm thế nào, chết mất thôiKhi con tu hú ngoài trời cứ kêu ! “
2. Thân bài:
– Luận điểm 1 : Bức tranh ngày hè sôi động, vui vẻBài thơ ” Khi con tu hú ” được nhà thơ sáng tác trên con đường hoạt động giải trí cách mạng và bị bắt giam tại nhà lao Thừa Phủ – Huế. Tiếng chim tu hú đã phá vỡ tuy nhiên sắt, len lỏi vào trong tâm hồn làm thức tỉnh con người :” Khi con tu hú gọi bầyLúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dần “Tu hú đến mang theo mùa hè với biết bao hương sắc, Tố Hữu cảm nhận được lúa chiêm đang chín khiến cho hình ảnh những cánh đồng lúa chín vàng như hiện lên trước mắt tất cả chúng ta. Tiếng chim tu hú đã làm bừng tỉnh một góc tăm tối trong tâm hồn thi nhân với khao khát được hòa hợp cùng vạn vật thiên nhiên đến mãnh liệt. Không chỉ thế, nhà thơ còn ngửi thấy những hương thơm thoang thoảng của hoa quả chín dần tác động ảnh hưởng vào khứu giác. Có lẽ, nhà thơ cảm nhận được thời hạn trôi đi thật nhanh và muốn níu giữ những mừi hương của đất trời nên đã viết rằng ” đang chín ” và ” ngọt dần ” chứ không phải đã chín và đã ngọt .Trong bức tranh vạn vật thiên nhiên ấy không chỉ có âm thanh của tiếng chim tu hú, màu vàng của lúa chín, mùi vị của trái cây ngọt dần mà còn có cả âm thanh của tiếng ve, tiếng sáo diều đang tự do bay lượn trên khung trời xanh thẳm và màu vàng của những sân ngô pha thêm chút màu hồng của nắng đào :” Vườn râm dậy tiếng ve ngânBắp rây vàng hạt đầy sân nắng đàoTrời xanh càng rộng càng caoĐôi con diều sáo lộn nhào từng không … “Tiếng ve ngân vang trong vòm lá đưa ta trở lại những hồi ức của một thời cắp sách đến trường. Qua trí tưởng tượng củaTố Hữu, người đọc như được tận mắt tận mắt chứng kiến một bức tranh vạn vật thiên nhiên vùng quê đầm ấm và vui tươi. Điểm nhìn của nhà thơ được lan rộng ra ra những sân ” bắp rây vàng hạt ” hoà quyện cùng những tia nắng chói chang của mùa hạ. Có lẽ màu hồng của những tia nắng chính là cái nhìn tích cực của nhà thơ về quốc tế bên ngoài với một khao khát được tự do trong một ngày gần nhất. Ở dưới mặt đất có những sân ngô vàng hạt thì trên khung trời xanh thẳm kia có những con diều sáo đang tự do bay lượn .Bằng ngòi bút tinh xảo, nhà thơ đã tạo nên một tuyệt tác của mùa hè đầy sinh động và vui mừng. Tố Hữu đã sử dụng thể thơ lục bát, một thể thơ quen thuộc trong dân gian để phác hoạ thành công xuất sắc bức tranh vạn vật thiên nhiên ấy. Đặc biệt, phép liệt kê được sử dụng một cách thuần thục tạo cho người đọc những ấn tượng khó quên về một mùa hè tràn trề hương sắc. Chắc hẳn nhà thơ phải rất yêu vạn vật thiên nhiên, có một tình cảm đặc biệt quan trọng với mảnh đất mình sinh ra nên mới hoàn toàn có thể tạo ra bức tranh mùa hè đẹp đến vậy .- Luận điểm 2 : Tâm trạng, cảm hứng của người tù Cách mạngBức tranh vạn vật thiên nhiên về mùa hạ dưới đôi mắt của Tố Hữu không chỉ đẹp mà còn tiềm ẩn biết bao tâm sự :” Ta nghe hè dậy bên lòngMà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi !Ngột làm thế nào chết mất thôiKhi con tu hú ngoài trời cứ kêu ! “Mạch thơ từ nhung nhớ những âm vang của mùa hạ nay chuyển sang những uất ức vì bị nhốt. Mùa hè đến đem theo bao mong ước, hoài niệm như muốn thôi thúc người người trẻ tuổi ấy phá vỡ tuy nhiên sắt, ” đập tan phòng ” để đổi lấy tự do. Nhà thơ nghe ngoài trời ” hè dậy bên lòng ” mà không khỏi bứt rứt chân tay. Dòng máu của lòng uất hận đang trào dâng trong khung hình khiến ông muốn thoát khỏi khoảng trống tù túng chật hẹp ấy để được lao ra ngoài hòa mình vào vạn vật thiên nhiên to lớn .Ngoại cảnh đã tác động ảnh hưởng khiến nhà thơ cảm thấy bức bối, ngột ngạt, muốn lao ra quốc tế bên ngoài nhưng lại bị những tuy nhiên sắt của nhà tù thực dân ngưng trệ đành thốt lên thành lời than :” Ngột làm thế nào chết mất thôi “Khao khát tự do của Tố Hữu ngày càng trở nên mãnh liệt bởi ông muốn góp sức cho cách mạng, muốn liên tục con đường cách mạng của mình. Nhà thơ đã sử dụng những động từ mạnh ” đạp “, ” ngột “, ” chết ” và dấu chấm than cuối câu thơ để thể hiện những dòng xúc cảm phẫn uất đang trực trào. Biết làm thế nào khi ta đang bị nhốt mà con chim tu hú ở ngoài trời vẫn cứ kêu. Phải chăng nhà thơ cảm nhận được đó là tiếng gọi của cách mạng đang giục giã nhà thơ lên đường kháng chiến cứu nước. Tiếng chim tu hú gọi bầy trước khoảng trống to lớn bát ngát đã tạo nên sự trái chiều trong tâm hồn nhà thơ khi nhà thơ đang bị giam giữ không hề ra ngoài để hoạt động giải trí cách mạng. Nếu tiếng chim tu hú ở phần đầu báo hiệu mùa hè tới với biết bao vui tươi thì tiếng chim tu hú ở cuối bài lại khiến nhà thơ cảm thấy không dễ chịu và ngột ngạt. Nhà thơ muốn thoát li khỏi chốn lao tù nhưng hiện thực nghiệt ngã khiến cho tâm trạng nhà thơ càng trở nên bực dọc, không dễ chịu hơn. Thế nhưng dù có phải chịu cảnh tù đày nhà thơ vẫn không nản chí sờn lòng, trong bài thơ ” Trăng tối ” nhà thơ đã viết :” Đời cách mạng từ khi tôi đã hiểuDấn thân vô là phải chịu tù đày “Bởi vậy, dù con đường cách mạng có khó khăn vất vả đến đâu thì nhà thơ cũng sẽ đương đầu và triển khai xong tốt những trách nhiệm .
3. Kết bài:
Bài thơ “Khi con tu hú” đã khép lại nhưng tiếng chim tu hú vẫn vang vọng mãi trong tâm hồn nhà thơ. Qua bức tranh thiên nhiên tràn đầy hương sắc được cảm nhận bằng nhiều giác quan đã giúp Tố Hữu giãi bày được những uất ức trong lòng mình. Với cách sử dụng ngôn từ giản dị nhưng có tính tạo hình cao đã khẳng định tài năng nghệ thuật của nhà thơ. Người nghệ sĩ không chỉ cầm bút để đánh giặc mà còn có thể cầm súng ra chiến trường. Phân tích hình ảnh người tù cách mạng trong bài thơ Khi con tu hú, ta thấy họ có một niềm khao khát tự do đến cháy bỏng, khát khao được đứng trong hàng ngũ của Đảng để mang sức mình phục vụ cách mạng.
III. Những bài văn mẫu hay phân tích bài Khi con tu hú (Tố Hữu)
Dưới đây là 5 bài văn nghiên cứu và phân tích Khi con tu hú rực rỡ nhất do Đọc Tài Liệu sưu tầm và tuyển chọn giúp em tìm hiểu thêm lan rộng ra vốn từ ngữ trong quy trình làm bài để đạt được điểm trên cao .
1. Phân tích bài thơ Khi con tu hú mẫu số 1:
Tố Hữu là lá cờ đầu của thi ca cách mạng Việt Nam. Con đường thơ của ông luôn bắt nhịp đồng hành cùng với con đường cách mạng. Với phong cách trữ tình – chính trị, kết hợp với giọng điệu ngọt ngào, thiết tha, đậm đà tính dân tộc, Tố Hữu đã để lại cho đời rất nhiều tiếng tiếng thơ hay. Bài thơ “Khi con tu hú” được sáng tác vào tháng 7 năm 1939 tại nhà lao Thừa Phủ (Huế), in trong tập thơ “Từ ấy”, là một trong những bài thơ tiêu biểu cho hồn thơ Tố Hữu. Qua bài thơ, người đọc thấy được tình yêu cuộc sống thiết tha và niềm khao khát tự do cháy bỏng của người chiến sĩ cộng sản khi phải chịu cảnh tù đày khắc nghiệt.
Trước hết sáu câu thơ đầu là bức tranh vạn vật thiên nhiên mùa hạ thanh thản, bùng cháy rực rỡ nơi đồng quê :Khi con tu hú gọi bầyLúa chiêm đang chín trái cây ngọt dầnVườn râm dậy tiếng ve ngânBắp rây vàng hạt đầy sân nắng đàoTrời xanh càng rộng càng caoĐôi con diều sáo lộn nhào tầng không …Ngôn ngữ thơ giàu hình ảnh, rất là tự nhiên, sôi động, linh động, nhà thơ đã dựng lên trước mắt người đọc khung cảnh vạn vật thiên nhiên mùa hạ đẹp như một bức tranh lụa. Âm thanh của tiếng chim tu hú gọi bầy cứ réo rắc, ngân nga vang vọng như thức tỉnh cả vạn vật thiên nhiên, dìu hồn người lạc vào quốc tế của hoài niệm xa xăm về một mùa hạ sáng tươi, rộn ràng, ngập tràn sức sống. Cảnh vật hiện lên thật lộng lẫy với sự hòa trộn một cách hòa giải của âm thanh, sắc tố, mùi vị. Đó là âm thanh rộn ràng của tiếng chim tu hú, của tiếng ve gọi hè, của tiếng sáo diều vi vu trên tầng không ; đó là sắc tố tỏa nắng rực rỡ của màu lúa chín, của bắp rây vàng hạt ; của ánh nắng đào dịu nhẹ ; đó là mùi vị ngọt ngào của trái cây ; là khung trời to lớn, tự do của trời cao, diều sáo … Tất cả như đang tấu lên khúc nhạc mùa hè với rộn ràng âm thanh, rực rỡ tỏa nắng sắc màu, chan hòa ánh sáng, ngọt ngào mùi vị. Chắc chắn Tố Hữu phải là nhà thơ có tâm hồn nhạy cảm, tinh xảo và có trí tưởng tượng đa dạng và phong phú thì mới hoàn toàn có thể dựng lên một bức tranh vạn vật thiên nhiên mùa hạ đẹp, sinh động và giàu cảm hứng khi đang ở trong cảnh tù đày như vậy. Và qua đó tất cả chúng ta cũng thấy được tâm hồn tươi tắn, yêu đời và niềm khát khao tự do can đảm và mạnh mẽ của thi nhân .Bốn câu thơ cuối là xúc cảm và niềm khát khao tự do cháy bỏng của người chiến sỹ :Ta nghe hè dậy bên lòngMà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi !Ngột làm thế nào, chết uất thôiCon chim tu hú ngoài trời cứ kêu !Cách ngắt nhịp linh động : 2/2/2 ; 6/2 ; 3/3 ; 4/4 tích hợp với những động từ tình thái mạnh như : ” đạp tan phòng “, ” chết uất thôi ” ; cùng với những từ cảm thán như ” ôi, làm thế nào, thôi ” đã có công dụng diễn đạt tâm trạng uất ức đến tột cùng muốn phá vỡ cả ngục tù tăm tối. Điều đó cho thấy niềm khát khao tự do luôn thường trực, can đảm và mạnh mẽ cháy bỏng trong lòng người chiến sỹ trẻ. Âm thanh tu hú cứ kêu hoài không nghỉ như giục giã, thôi thúc người tù hành vi, vẫy gọi người tù quay trở lại đời sống tự do, yên ả, thanh thản. Cho nên, nếu tiếng chim tu hú mở đầu bài thơ là tiếng gọi vào hè náo nức, rộn ràng thì tiếng chim tu hú ở câu thơ kết lại là tiếng gọi của khát vọng tự do da diết, cháy bỏng .Phân tích rực rỡ thẩm mỹ và nghệ thuật của bài thơ Khi con tu hú, bài thơ được viết theo thể lục bát đậm đà tính dân tộc bản địa, tích hợp với một giọng điệu thơ linh động, ngôn từ thơ tự nhiên, thân mật … toàn bộ đã góp thêm phần tạo nên cảm hứng đồng nhất của bài thơ : tình yêu vạn vật thiên nhiên, tâm trạng ngột ngạt khi phải sống trong cảnh tù đày và khát vọng trở lại với đời sống tự do .
2. Phân tích bài thơ Khi con tu hú mẫu số 2:
Bài thơ Khi con tu hú được sáng tác vào tháng 7 năm 1939, khi nhà thơ trong bước đường hoạt động cách mạng đang bị địch bắt giam tại nhà lao Thừa Phủ – Huế. Bài thơ phản ánh tâm trạng ngột ngạt của một người cộng sản trẻ tuổi sôi nổi yêu đời bị giam cầm giữa bốn bức tường vôi lạnh. Tâm trạng ấy càng trở nên bức xúc khi nhà thơ hướng tâm hồn mình đến với bầu trời tự do ở bên ngoài. Đặc biệt giữa không gian tự do ấy bỗng vang ngân tiếng chim tu hú gọi bầy. Với âm thanh da diết đó, nỗi ngột ngạt, u uất còn dồn nén và biến thành niềm khát vọng tự do cháy bỏng không thể kìm hãm nổi:
Ta nghe hè dậy bên lòngMà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi !Mở đầu bài thơ, với tựa đề ” Khi con tu hú “, tác giả muốn khẳng định chắc chắn đây là một thứ âm thanh mở ra mạch cảm hứng của toàn bài thơ. Tác động của âm thanh này đặt vào tâm cảnh của nhà thơ càng trở nên tha thiết và thôi thúc hướng đến tự do .Ta biết rằng, người người trẻ tuổi cộng sản Tố Hữu dù bị tù đày, tra tấn nhưng không nản chí sờn lòng. Nhà thơ đã xác lập :Đời cách mạng từ khi tôi đã hiểuDấn thân vô là phải chịu tù đày( Trăng trối )Trở lại câu thơ mở màn của bài thơ : “ Khi con tu hú gọi bầy ”. Đó là cái thời gian thiết tha và thiếu thốn khi nghe con tu hú gọi bầy, tiếng gọi trở lại với bạn hữu, đồng đội. Tiếng chim gọi bầy càng tăng thêm nỗi đơn độc của nhà thơ giữa bốn bức tường lạnh lẽo. Tố Hữu bị bắt giam giữa lúc nhiệt tình cách mạng của tuổi thanh xuân đang sục sôi, muốn đem tổng thể nhiệt huyết để góp sức cho cách mạng .
Tiếng chim tu hú gọi bầy đã thức dậy một nỗi nhớ sâu xa trong Tố Hữu. Trong thế giới tăm tối của ngục tù, nhà thơ đã huy động nhiều giác quan để hình dung, tưởng tượng đồng quê thân thuộc ngoài kia:
Lúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dầnVườn râm dậy tiếng ve ngânBắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào .Một bức tranh đựơc “ vẽ ” trong tâm tưởng bằng nỗi nhớ da diết. Nhịp sống của đồng quê thật rộn ràng và tràn trề sức sống. “ Lúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dần ”, sự vật đang hoạt động tiến dần đến sự triển khai xong, hoàn mĩ ( đang chín, ngọt dần ). Một mùa hè đã báo hiệu, một mùa hè với những cảnh vật, âm thanh, sắc tố, ánh nắng quen thuộc. Phải là một người tha thiết yêu đời sống, gắn bó máu thịt với quê nhà mới có nỗi nhức nhối không nguôi đến như thế !Trí tưởng tượng của nhà thơ được chắp cánh đến với khung trời khoáng đạt :Trời xanh càng rộng càng caoĐôi con diều sáo lộn nhào từng không …Cũng là khung trời xanh thân thương của tuổi thơ với “ đôi con diều sáo lộn nhào từng không ”. Giữa khoảng chừng trời bát ngát, cao, rộng vài con sáo nhào lộn như nét chấm nhỏ nhoi giữa cái bát ngát của đất trời. Hình ảnh con diều sáo lộn nhào giữa từng không cũng là niềm khát vọng được tự do của người chiến sỹ cách mạng bị giam giữ .Niềm khát khao đó bị dồn nén lúc này đây đã bùng lên mãnh liệt :Ta nghe hè dậy bên lòngMà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi !Ngột làm thế nào, chết uất thôiCon chim tu hú ngoài trời cứ kêu !Nhịp sống trào dâng, mời gọi, thôi thúc tràn ngập vào tận ngõ ngách tăm tối của chốn ngục tù, len lỏi vào tâm hồn người cộng sản trẻ tuổi biến thành nỗi khát khao hành vi : “ muốn đạp lan phòng ” .Bài thơ có 10 câu, câu khởi đầu và câu kết thúc là tiếng kêu của con tu hú. Âm hưởng tiếng kêu xuyên thấu toàn bài, tiếng kêu liên hồi, khắc khoải và da diết. Tiếng kêu vang vào quốc tế eo hẹp, tăm tối của nhà lao và tâm trạng nhà thơ trở nên tức bực, ngột ngạt, đến nỗi phải kêu lên :Ngột làm thế nào, chết uất thôiBài thơ khép lại nhưng là nghe tiếng tu hú “ cứ kêu ”, kêu hoài, kêu mãi …Bài thơ Khi con tu hú bộc lộ niềm khát khao tự do cháy bỏng của người chiến sỹ cách mạng đồng thời cho ta hiểu thêm nét đẹp trong tâm hồn người cộng sản trẻ tuổi. Người chiến sỹ gang thép đó có một quốc tế nội tâm rất mực đa dạng và phong phú, rung động mãnh liệt với nhịp đập của đời sống, gắn bó thiết tha với quê nhà ruộng đồng, và một niềm khát khao tự do cháy bỏng .
3. Phân tích bài thơ Khi con tu hú mẫu số 3:
Tố Hữu là một tác giả có vị trí đặc biệt quan trọng là một nhà thơ tiêu biểu của dòng thơ cách mạng Việt Nam. Ông đã để lại một khối lượng tác phẩm đồ sộ và có tầm ảnh hưởng lớn. Tác phẩm “Khi con tu hú” là một trong những sáng tác được đánh giá cao. Tác phẩm được ông sáng tác khi đang bị địch giam trong nhà lao Thừa Phủ. Tác phẩm diễn tả nỗi khổ của người cách mạng, càng khao khát được phục vụ cách mạng được chiến đấu người chiến sĩ càng cảm thấy bức bối uất ức khi bị giam hãm giữa bốn bức tường ngột ngạt chứng kiến thời gian cứ đằng đẵng trôi qua khi ở bên ngoài tinh thần kháng chiến đang sôi sục.
Nhan đề ” Khi con tu hú ” của bài thơ không chỉ nói đến thời hạn mà còn ẩn ý là một thời gian bừng lên của vạn vật thiên nhiên tạo vật cạnh bên đó chỉ khát khao hoạt động giải trí cách mạng của con người. Tiếng chim tu hú có tác động ảnh hưởng can đảm và mạnh mẽ đến nhà thơ bởi lẽ nó báo hiệu một mùa hè đến và là hình tượng cho sự bay nhảy được tự do, do đó có ảnh hưởng tác động lớn đến nhà thơ khi đang bị nhốt .Tiếng chim tu hú vọng qua thanh sắt len lỏi vào trong tâm hồn tâm trạng buồn bã của nhà thơ :Khi con tu hú gọi bầyLúa chim đương chín trái cây ngọt dầnCon chim tu hú thức tỉnh tâm hồn nhà thơ khi ” lúa chiêm đang chín ” còn trái cây thì ” ngọt dần “. Ta thấy tác giả nói ” đương chín ” chứ không phải là đang chín trái cây ngọt dần chứ không phải là đãngọt. Hình như mùa hè đang đến dần, nhà thơ muốn nó đừng trôi qua nhanh mà hãy chậm rãi nhà thơ muốn níu giữ từng chút một thời hạn. Nhưng đâu chỉ có thế tiếng chim gọi lên một khung trời tràn ngập sắc tố và âm thanh :Vườn râm dậy tiếng ve ngânBắp rây vàng hạt đầy sân nắng vàngTrời xanh càng rộng càng caoĐôi con diều sáo lộn nhào từng khôngGiữa chốn ngục tù người chiến sỹ ấy nhớ tiếng ve ngân nhớ sân bắp phơi đầy. Đó là những hình ảnh âm thanh sắc tố của đời sống thường thật bên ngoài mà sao nhà thơ lại nhớ đến tột cùng như vậy, thèm muốn được ngắm nhìn chúng đến như thế. Chắc hẳn trong chốn lao tù ấy ánh sáng vạn vật thiên nhiên khung trời vạn vật thiên nhiên cũng là một điều tưởng chừng như quá xa xỉ so với nhà thơ. Bầu trời trong xanh ấy với tiếng ve ngân còn được điểm xuyết thêm hình ảnh ” đôi con diều sáo lộn nhào từng không ” mang ý nghĩa hình tượng cho sự tung hoành và khát vọng được bay bổng tự do cùng vạn vật thiên nhiên đất trời. Nhà thơ phải có một tâm hồn yêu vạn vật thiên nhiên, hòa nhập với vạn vật thiên nhiên và khát khao được sống trong vạn vật thiên nhiên lắm thì nhà thơ mới hoàn toàn có thể vẽ ra một bức tranh vạn vật thiên nhiên trong trẻo tươi mới và rộn ràng đến như vậy. Thiên nhiên hiện lên tuyệt đẹp và thơ mộng kia không phải được nhìn từ con mắt của nhà thơ mà được tưởng tượng qua hình ảnh con tu tú lôi kéo bầy. Nhà thơ đã sử dụng những giác quan để nghe ngửi và cảm nhận toàn bộ mọi âm thanh đường nét sắc tố của mùa hè. Chỉ bằng sáu câu thơ nhà thơ đã làm hiện lên một khung cảnh của làng quê yên bình như bao làng quê khác của Nước Ta. Nhìn vạn vật thiên nhiên ấy tác giả càng thấy đau xót cho thân phận mình khi con chim ngoài trời cũng được tự do bay lượn trong khung trời mà tại sao con người lại bị chôn vùi trong nhà lao với bốn bức tường cô độc không hề tự do vùng vẫy bên ngoài. Trong cảnh tù đày, màu của ngô lúa hay màu của trời xanh bỗng trở nên quý giá vô ngần, vì thế những sắc tố âm thanh rất là thông thường bỗng trở nên lộng lẫy huyền ảo bùng cháy rực rỡ hẳn lên. Trẻ trung và yêu đời mê hồn khát khao sống, khao khát được tự do. Nhà thơ đang bị đày đọa trong ngục tối nhưng niềm tin ở ngoài lao mới có cảm hứng, cảm hứng ấy .Đoạn thơ sử dụng nghệ thuật và thẩm mỹ tả cảnh rất sinh động đơn cử quyến rũ những từ ngữ lựa chọn có giá trị tạo hình. Đặc biệt phép liệt kê được vận dụng để tạo ra những ấn tượng huy hoàng về một mùa hè phong phú và đa dạng và khát khao của tuổi trẻ. Hình ảnh vạn vật thiên nhiên mùa hè hiện lên trong tâm hồn nhà thơ trong cảnh lao tù ấy đã bộc lộ khát vọng tự do cháy bỏng không hề kìm nén nổi. Đoạn thơ cho ta hiểu thêm nét đẹp trong tâm hồn người chiến sỹ trẻ. Người chiến sỹ lao vào vì lí tưởng cao đẹp đó có một quốc tế nội tâm rất đa dạng chủng loại rung động mãnh liệt so với nhịp đập của đời sống, gắn bó tha thiết với quê nhà ruộng đồng .Giọng thơ từ nhung nhớ tha thiết chuyển sang uất ức trong những câu thơ tiếp theo :Ta nghe hè dậy bên lòngMà chân muốn đạp tan phòng hè ôiNgột làm thế nào chết mất thôiKhi con tu hú ngoài trời cứ kêuMùa hè đã đến trong vạn vật thiên nhiên cảnh vật và đất trời quê nhà Nước Ta. Mùa hè đến dậy trong lòng bao thôi thúc giục giã. Mùa hè đất trời lại liên tục len lỏi vào tâm hồn nhà thơ thúc giục ý thức thoát khỏi nhà lao ra hòa nhập với vạn vật thiên nhiên đất trời bay nhảy cùng chim muông cảnh vật. Bao âm thanh giục giã khiến nhà thơ muốn ” đập tan phòng ” đập tan tuy nhiên sắt, xà lim eo hẹp để ra ngoài giải phóng mình. Lòng uất hận đang dâng trào khiến nhà thơ chỉ muốn thoát khỏi sự eo hẹp ấy để ra ngoài vạn vật thiên nhiên to lớn. Tiếng chim tu hú tạo một nghịch trạng trong tâm hồn người chiến sỹ cộng sản. Mùa hè tràn trề sức sống đang đến vậy mà nhà thơ lại bị giam cầm tù đầy. Ngoại cảnh tác động ảnh hưởng vào con người khiến con người bức bối ngột ngạt muốn vùng vẫy tung phá. Nhưng thực tiễn không hề làm được nên phải thốt lên thành lời than, đó chính là biểu lộ của niềm khao khát tự do khao khát hoạt động giải trí góp sức cho sự nghiệp cách mạng. Tiếng chim tu hú kia có vẻ như là tiếng đời tiếng cách mạng đang gọi nhà thơ giục giã lên đường kháng chiến ship hàng cách mạng, Giao hàng nhân dân .Tiếng chim tu hú gọi bầy tha thiết gợi ra một khoảng trống quốc tế bát ngát vô cùng sinh động. Nhưng quốc tế ấy càng to lớn bát ngát tỏa nắng rực rỡ bao nhiêu càng khiến cho người tù cảm thấy eo hẹp không dễ chịu bấy nhiêu. Tiếng chim tu hú ở đầu và cuối bài thơ tuy đều biểu trưng cho tiếng gọi tha thiết của vạn vật thiên nhiên mời gọi nhà thơ nhưng tâm trạng của nhà thơ khi nghe tiếng tu hú mỗi lần cất lên lại trọn vẹn khác nhau. Nếu như lúc đầu tiếng chim tu hú mở ra một khung trời vạn vật thiên nhiên to lớn bát ngát với đủ sắc tố âm thanh hình ảnh của đời sống thường nhật khi mùa hè đến trên khắp quê nhà Nước Ta nhưng tiếng chim tu hú sau đó lại khiến cho tâm trạng nhà thơ cảm thấy ngột ngạt không dễ chịu chỉ muốn thoát ra khỏi quốc tế ngục tù ấy một cách nhanh gọn. Nhưng hiện thực lại không hề thoát khỏi chốn lao tù đã khiến tâm trạng nhà thơ càng trở nên bực dọc không dễ chịu .Bài thơ được tác giả dùng những hình ảnh thơ thân mật đơn giản và giản dị mà giàu sức quyến rũ ở thẩm mỹ và nghệ thuật sử dụng thơ lục bát uyển chuyển tự nhiên và cả những cảm hứng thiết tha sâu lắng biểu lộ nguồn sống sục sôi của người cộng sản. Bài thơ là khúc ca tâm tình tiếng gọi đàn hướng về đông quê và khung trời tự do với niềm khát khao cháy bỏng. Bài thơ còn là vẻ đẹp chân thực của người cộng sản luôn muốn Giao hàng cộng sản Giao hàng cách mạng ship hàng nhân dân đồng bào .
4. Phân tích bài thơ Khi con tu hú mẫu số 4:
Tố Hữu được coi là lá cờ đầu trong nền thơ ca Cách mạng và kháng chiến. Thơ của ông thường hướng đến lý tưởng Cách mạng với những niềm tin yêu tuyệt đối vào Đảng và Bác Hồ. Điển hình trong số những tác phẩm của ông như tập thơ Từ ấy ( 1937 – 1946 ), Ra trận ( 1962 – 1971 ), … Trong đó, tác phẩm Khi con tu hú được Tố Hữu sáng tác năm 1939 khi đang bị giam giữ trong nhà lao Thừa Phủ. Bài thơ là khung cảnh vạn vật thiên nhiên vào hè thật rực rỡ tỏa nắng hòa cùng với khát khao tự do đến cháy bỏng, cực độ của người tù Cách mạng trẻ tuổi .Bài thơ được sáng tác khi Tố Hữu đang trong ngục tù, không thấy được tự do, không có chút ánh sáng. Thế nhưng, bừng lên trong lòng ông vẫn là tình yêu đời sống tha thiết và khát vọng cháy bỏng được thoát khỏi nơi chốn âm ti này. Với nhan đề ” Khi con tu hú “, Tố Hữu muốn nhấn mạnh vấn đề rằng tiếng chim ấy là thứ đã khiến ông thức tỉnh, thức tỉnh trong ông một tình yêu với đời sống, một khát vọng tự do mãnh liệt .Chẳng vậy mà mở đầu bài thơ, Tố Hữu đã vẽ lên cho tất cả chúng ta thấy được một bức tranh vạn vật thiên nhiên vào hè thật tươi đẹp, đầy sôi động và thấy được những âm thanh sôi động ngày hè mà đặc biệt quan trọng là tiếng chim tu hú đang cất lên từng hồi để ” gọi bầy ” :” Khi con tu hú gọi bầyLúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dầnVườn râm dậy tiếng ve ngânBắp rây vàng hạt đầy sân nắng đàoTrời xanh càng rộng càng caoĐôi con diều sáo lộn nhào từng không … “Giờ đây, giữa chốn lao tù, người người trẻ tuổi Cách mạng đang lắng tai nghe tiếng những con chim tu hú đang cất lên những âm thanh gọi nhau, gọi mùa hè đến. Tiếng gọi ấy như thức tỉnh trong tâm hồn người người trẻ tuổi niềm khao khát tha thiết đang đoàn viên với đồng đội, bè bạn. Và nó cũng thức tỉnh luôn nỗi đơn độc của nhà thơ giữa bốn bức tường lạnh lẽo khi ông đang muốn đem toàn bộ nhiệt huyết cả thanh xuân mà góp sức cho Cách mạng .Tiếng chim tu hú đã thức tỉnh Tố Hữu, và ông bất chợt thấy mọi âm thanh của sự sống ngày hè đang ngay gần bên khung cửa. Ông thấy được tiếng ve đang ngân nga trong những vườn cây, thấy tiếng sáo diều đang vi vu trên khung trời cao xanh ngoài khung cửa sổ nhà lao. Tất cả những âm thanh ấy sao mà sôi động, vui tươi đến thế ! Nó là một bản nhạc được hòa tấu bằng nhiều thứ âm thanh sặc sỡ, sôi động mà rộn ràng, đầy sức sống, thúc giục con người ta tận thưởng .Và không riêng gì vậy, tiếng chim tu hú kia còn thức tỉnh hết thảy mọi giác quan của Tố Hữu. Ông như đang nhìn thấy những sắc tố thật tươi tắn, tỏa nắng rực rỡ của ngày hè. Nào là những cánh đồng lúa chín vàng óng đang đến ngày thu hoạch, những hạt bắp vàng đang óng ánh giữa sân ” nắng đào ” hồng tươi, nào là khung trời xanh thẳm, biêng biếc xanh … Tất cả những sắc tố ấy thật tươi đẹp, thật giàu sức sống, vẫy gọi người tù Cách mạng đến mà tận thưởng. Và màu xanh của khung trời kia hay chăng còn là màu xanh của tự do nhà thơ đang mơ ước, là khung trời của độc lập tươi đẹp trong con mắt của người Cách mạng ?Tố Hữu nghe tiếng chim tu hú mà như thấy được những khung cảnh thật đậm sắc thái đặc trưng của ngày hè. Đó là hình ảnh cánh đồng lúa chiêm bát ngát đang chín rực, là vườn trái cây trĩu nặng quả ngọt đang ” ngọt dần “. Tất thảy mọi sự vật đang dần tiến đến độ ” chín “, độ hoàn mĩ của mình. Phải tinh xảo lắm thì Tố Hữu mới nhận ra được sự hoạt động êm đềm của thời hạn đang chuyển dần sang hạ từ tốn đến như thế ! Phải, đâu phải ai cũng đủ nhạy bén mà cảm nhận được mừi hương của vườn cây trái từ trong lao ngục, đâu phải ai cũng nghe được âm thanh của ngày hè náo nức đến thế qua bức tường đá cầm tù lạnh lẽo ? Phải là tình nhân vạn vật thiên nhiên, yêu đời sống, gắn bó máu thịt với quê nhà mới hoàn toàn có thể có những cảm nhận thực sự rực rỡ đến như vậy được chứ ?Tưởng chừng như những người tù, khoảng trống bốn bề của bao quanh bởi bức tường đá lạnh lẽo, nhưng với Tố Hữu thì không. Bởi ông cảm nhận được cả một khoảng trống đang rộng mở ngay trước mặt, thoáng rộng, khoáng đạt biết mấy, bát ngát, to lớn biết chừng nào :” Trời xanh càng rộng càng caoĐôi con diều sáo lộn nhào từng không … “Hình ảnh ” đôi con diều sáo ” như một nét chấm phá nhỏ nhoi giữa bầu ” trời xanh ” đang rộng mở. Thế nhưng, có lẽ rằng Tố Hữu cũng chỉ mong được làm cánh diều sáo nhỏ nhoi ấy để được tự do, thỏa thuê tung bay giữa khung trời xanh, giữa những bè bạn, chiến sỹ thân yêu của mình ?Một bức tranh ngày hè thật quá đỗi sôi động, với rất đầy đủ âm thanh, sắc tố, với khoảng trống và hình ảnh thật bùng cháy rực rỡ. Với phép liệt kê được sử dụng rất là thuần thục, Tố Hữu đã vẽ lên bức tranh ngày hè thanh thản, đẹp tươi và giàu sức sống chỉ bằng trí tưởng tượng của mình. Chắc hẳn Tố Hữu phải yêu quê nhà mình tha thiết lắm mới hoàn toàn có thể tinh xảo mà tưởng tượng ra và chớp lấy được hết âm sắc của ngày hè dung dị qua từng ấy câu thơ .Tố Hữu là một trong những người giác ngộ Cách mạng sớm nhất. Ông hiểu, tin yêu con đường Cách mạng của Bác Hồ. Ông hiểu làm Cách mạng là phải gắn với tù đày, như ông đã nói trong một bài thơ của mình rằng :” Đời cách mạng từ đây tôi đã hiểuDấn thân vô là phải chịu tù đày ” .
Ông hiểu là thế nên cũng như muôn vàn người đồng đội khác, khi phải đứng trong nhà lao, giữa bốn bức tường cô quạnh, ông chỉ muốn thật mau được thoát ra khỏi, để lại được sum vầy cùng đồng đội, sát cánh chiến đấu với kẻ thù. Bốn câu thơ cuối trong bài thơ Khi con tu hú là tâm trạng, là cảm xúc của Tố Hữu, là khát khao muốn được tự do của người tù Cách mạng:
” Ta nghe hè dậy bên lòngMà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi !Ngột làm thế nào, chết uất thôiCon chim tu hú ngoài trời cứ kêu “Đọc đến đây, chắc rằng nhiều người trong tất cả chúng ta mới nhận ra rằng bức tranh cảnh sắc bên trên, tổng thể chỉ được ” vẽ ” lên qua tâm tưởng của nhà thơ. Mùa hè bên ngoài đang tươi đẹp là thế, mà người tù Cách mạng lại phải ngồi đây, biệt giam trong nhà lao Thừa Phủ. Và thế là niềm khao khát tự do bừng dậy thật can đảm và mạnh mẽ trong lòng Tố Hữu. Nhịp sống ấy cứ dâng trào, sôi sục trong lòng khiến ông không hề kìm nén mà thốt lên :” Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi !Ngột làm thế nào, chết uất thôi “Khao khát tự do đã len lỏi vào từng tế bào trong khung hình người người trẻ tuổi trẻ, biến nỗi khao khát ấy trở thành hành vi đơn cử muốn ” đạp tan phòng ” giam để được đến với tự do. Nhà thơ muốn được chạy ra ngoài kia, đến với tự do, đến với quốc tế rộng mở, to lớn, thoát khỏi cái nhà lao chật hẹp, tăm tối này .Sự bức bối ấy không dễ chịu đến mức chỉ vài câu thơ, Tố Hữu đã liên tục sử dụng một loạt những động từ mạnh để diễn đạt sự ngột ngạt, bực mình đến cực điểm của mình trong chốn lao tù của mình : nào là ” đạp tan “, nào là ” chết uất “. Toàn những từ ngữ thật trẻ khỏe, có lẽ rằng khao khát tự do đã quá cháy bỏng, cái không khí ngột ngạt, bức bối đã khiến cho nhà thơ trở nên thật nhạy cảm, chỉ muốn đạp tan hết mọi thứ để được bước đến với tự do ngoài kia. Kèm với những động từ mạnh là những từ ngữ cảm thán được sử dụng liên tục : ” ôi, thôi, sao, làm thế nào ” khiến cho tất cả chúng ta càng cảm nhận rõ hơn sự ngột ngạt tới bức bách của người người trẻ tuổi Cách mạng .Cũng ở trong cùng những dòng thơ này, Tố Hữu cũng sử dụng cách ngắt nhịp thơ nhanh 6/2 hoặc 3/3 mà tất cả chúng ta ít thấy để miêu tả cho tất cả chúng ta thấy sự ngột ngạt tới cao điểm mà nhà thơ đang phải chịu đựng đồng thời thể hiện khát khao tự do đến cháy bỏng của mình, muốn được thoát khỏi lao tù, trở lại với quốc tế tự do ngoài kia .Như tất cả chúng ta hoàn toàn có thể nhận thấy, bài thơ được khởi đầu bằng tiếng chim tu hú và kết lại cũng bằng tiếng chim tu hú kêu. Đây là âm thanh gợi lên tổng thể, xuyên suốt toàn bài thơ, khắc khoải mà da diết. Ở đầu bài thơ, tiếng chim là tiếng kêu của tự do, của đất trời bát ngát ngày hè đầy sức sống đang vẫy gọi thì ở câu kết bài, tiếng chim ấy lại là tiếng kêu khiến cho người tù cảm thấy đau khổ, khắc khoải và tức bực nhất. Bởi ông đang bị giam giữ trong quốc tế mất tự do và tiếng chim kia lại tha thiết mời gọi đến với tự do, càng khiến ông thêm dằn vặt, tức bực hơn khi nào hết .Có thể nói, tiếng chim tu hú chính là tiếng gọi của tự do, cho sự sống. Nó khiến cho người tù Cách mạng phải bồn chồn, xao xuyến, mong mỏi được thoát ra khỏi khoảng trống ngột ngạt chốn lao tù để hòa mình vào quốc tế của tự do. Sâu trong từng câu chữ hòa với tiếng chim tu hú là khát vọng được tự do trong một quốc gia độc lập độc lập .Về mặt thẩm mỹ và nghệ thuật trong bài thơ, Tố Hữu đang thành công xuất sắc khi sử dụng thể thơ truyền thống lịch sử của dân tộc bản địa – thể thơ lục bát, vừa uyển chuyển lại dễ hiểu dễ nghe. Nhịp thơ được ông biến chuyển linh động, được ngắt nhịp đều đặn xúc cảm và tâm trạng của nhà thơ. Ngôn ngữ ông sử dụng cũng đơn giản và giản dị, dễ hiểu, hình ảnh thơ mộc mạc, thân thiện, lời thơ da diết biểu lộ niềm khát vọng cháy bỏng của nhà thơ .
Bài thơ Khi con tu hú của Tố Hữu đã dựng lên bức tranh ngày hè thật đẹp đẽ với đầy đủ âm thanh và sắc màu. Tất cả đều toát lên một sức sống cực kì mãnh liệt. Tình cảm trong bài thơ được nhà thơ thể hiện sâu sắc và da diết qua thể thơ lục bát mộc mạc. Bài thơ là tình yêu cuộc sống tha thiết, sâu nặng của nhà thơ và niềm khao khát tự do tới cháy bỏng của người tù Cách mạng trong hoàn cảnh tù đày.
5. Phân tích bài thơ Khi con tu hú mẫu số 5:
Tố Hữu sáng tác bài thơ ” Khi con tu hú ” tại nhà lao Thừa Phủ ( Huế ) vào mùa hè năm 1939, sau khi bị thực dân Pháp bắt giam vì ” tội ” yêu nước và làm cách mạng. Bài thơ biểu lộ tâm trạng xốn xang, bức bối của người người trẻ tuổi cộng sản đang bị cầm tù, khi nghe thấy tiếng chim tu hú báo hiệu mùa hè đến đã muốn phá tung xiềng xích để trở về với đồng bào, chiến sỹ yêu thương .Tiếng chim tu hú gọi bầy gợi cho nhà thơ nghĩ đến khung trời lồng lộng ở bên ngoài và càng cảm thấy ngột ngạt trong xà lim eo hẹp, càng khao khát cháy bỏng đời sống tự do. Tiếng chim là yếu tố gợi mở để mạch cảm hứng trào dâng mãnh liệt :Khi con tu hú gọi bầyLúa chiêm đương chín, trái cây ngọt dầnĐó là tín hiệu của mùa hè bùng cháy rực rỡ, của sự sống tưng bừng sinh sôi nảy nở. Tiếng chim vô tình tác động ảnh hưởng đến tâm hồn người tù trẻ tuổi. Nằm trong xà lim chật hẹp, tối tăm, cách biệt với quốc tế bên ngoài, nhà thơ lắng nghe tiếng chim rộn ràng, lắng nghe mọi âm thanh cuộc sống bằng tâm hồn và trái tim nhạy cảm của người nghệ sĩ. Một tiếng chim thôi cũng gợi trong tâm tưởng nhà thơ cả một trời thương nhớ về những mùa hè nồng nàn của quê nhà .Mùa hè là mùa của ” lúa chiêm đương chín, trái cây ngọt dần ” dưới cái nắng vàng óng như mật của miền Trung. Những âm thanh rạo rực và hình ảnh tươi đẹp, tràn trề sức sống của mùa hè nối nhau hiện lên trong kí ức nhà thơ :Vườn râm dậy tiếng ve ngânBắp rây vàng hạt đầy sân nắng đàoTrời xanh càng rộng càng caoĐôi con diều sáo lộn nhào từng không …Ôi tiếng ve ! Tiếng ve ngân dài suốt thời thơ ấu, suốt tuổi học trò, làm thế nào quên được ! Tiếng ve gợi nhớ về những khu vườn râm mát bóng cây, những sân phơi bắp ( ngô ) đầy ắp nắng đào. Màu vàng của lúa, bắp ; màu hồng của nắng ; màu xanh của trời tạo nên những mảng sắc tố lộng lẫy, rực rỡ tỏa nắng của bức tranh quê. Thoang thoảng đâu đây hương lúa, hương thơm trái chín đầu mùa. Xa xa, tiếng chim tu hú lảnh lót, tiếng ve ngân ra rả trong vòm lá .Trên khung trời cao rộng, những cánh diều chao lượn, tiếng sáo vi vu trong gió nam lạnh ngắt chiều hè … Phải gắn bó, yêu dấu quê nhà sâu đậm đến độ nào thì nhà thơ mới tưởng tượng ra một bức tranh mùa hè xứ Huế sôi động đến như vậy. Đó là những mùa hè mà chàng người trẻ tuổi mười tám còn được sống tự do giữa mái ấm gia đình, bè bạn, đồng bào, chiến sỹ thân thương .Sáu câu thơ lục bát uyển chuyển mở ra cả một quốc tế rộn ràng, tràn ngập nhựa sống. Nhiều âm thanh, hình ảnh tiêu biểu vượt trội của mùa hè được đưa vào bài thơ : tiếng ve ngân trong vườn cây, lúa chiêm chín vàng trên cánh đồng, khung trời cao rộng với cánh diều chao lượn, trái cây chín mọng ngọt lành …Tiếng chim tu hú khởi đầu và bắt nhịp cho mùa hè rộn ràng âm thanh, bùng cháy rực rỡ sắc tố, ngạt ngào mùi vị … trong cảm nhận của người tù. Đoạn thơ bộc lộ năng lực cảm nhận tinh xảo và khát vọng tự do cháy bỏng của người chiến sỹ cách mạng tươi tắn, yêu đời nhưng đang bị quân địch tước mất tự do. Đang hồi tưởng về quá khứ, nhà thơ trở lại với thực tại phũ phàng của chốn lao tù :Ta nghe hè dậy bên lòngMà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi !Tâm trạng người chiến sỹ cách mạng trong bài thơ Khi con tu hú thi hứng được khơi nguồn mở màn từ tiếng chim tu hú. Tiếng chim nhắc nhớ đến mùa hè và tạo nên sự xao động lớn trong tâm hồn thi sĩ. Cảm xúc cứ dâng lên từng đợt, từng đợt như sóng dậy, thôi thúc con người biết tung xiềng xích, phá vỡ tù ngục để trở về với đời sống phóng khoáng, tự do .Hình như sức nóng của mùa hè đang rừng rực cháy trong huyết quản người người trẻ tuổi yêu nước Tố Hữu. Sức sống mãnh liệt của mùa hè chính là sức sống mãnh liệt của tuổi trẻ khát khao lí tưởng cách mạng, khát khao hoạt động giải trí, góp sức cho dân, cho nước. Tiếng chim tu hú là tiếng gọi thôi thúc của đời sống so với người chiến sỹ cách mạng đang bị nhốt. Bên ngoài là tự do, phóng khoáng, còn nơi đây là tù túng, bức bối :Ngột làm thế nào, chết uất thôiCon chim tu hú ngoài trời cứ kêu !Tâm trạng đau khổ, uất ức bật thốt thành lời thơ thống thiết. Cách ngắt nhịp không bình thường tích hợp với những từ ngữ có năng lực đặc tả và những từ cảm thán như truyền đến fan hâm mộ cái cảm xúc uất hận cao độ và niềm khao khát cháy bỏng muốn thoát ra khỏi cảnh tù ngục, trở lại với đời sống tự do bên ngoài của người người trẻ tuổi yêu nước đang bị giam giữ trong lao tù đế quốc .Câu thơ tiềm ẩn nỗi khắc khoải, vật vã, day dứt khôn nguôi cả về thể xác lẫn tâm hồn của nhà thơ trẻ. Trong thực trạng ấy, thời gian ấy, người cộng sản phải tự đấu tranh với bản thân để làm chủ mình, vượt lên những đắng cay nghiệt ngã của lao tù đế quốc, nuôi dưỡng ý chí, giữ vững khí tiết và ý thức đấu tranh cách mạng .Đó là một hình thức đấu tranh tích cực mà Bác Hồ rất tâm đắc khi Người rơi vào chốn lao tù của Tưởng Giới Thạch : Thân thể ở trong lao, Tinh thần ở ngoài lao. Các chiến sỹ cách mạng tiền bối trung kiên cũng đã chứng minh và khẳng định : ” Giam người khóa cả chân tay lại, / Chẳng thể ngăn ta nghĩ tự do ” ( Xuân Thủy ). Tiếng chim tu hú cứ kêu hoài như nhắc nhở tới nghịch cảnh của nhà thơ, giục giã nhà thơ phá tung tù ngục để giành lại tự do .
Bài thơ Khi con tu hú làm theo thể thơ lục bát rất phù hợp với việc diễn tả tâm tư nhân vật. Sáu câu đầu nhịp điệu thong thả, từ ngữ trong sáng, hình ảnh tươi vui, tạo nên bức tranh mùa hè tuyệt đẹp. Bốn câu thơ sau nhịp điệu thay đổi hẳn. Câu thơ căng thẳng như chứa đựng một sức mạnh bị dồn nén chỉ chực bật tung ra. Đó là tâm trạng của người chiến sĩ cách mạng trẻ tuổi hoạt động chưa được bao lâu đã lâm vào cảnh tù ngục, lúc nào cũng khao khát tự do, muốn thoát khỏi bốn bức tường xà lim lạnh lẽo để trở về với đồng bào, đồng chí thân yêu.
Đặc sắc nghệ thuật và thẩm mỹ của bài thơ được tạo nên từ rung động tột đỉnh của xúc cảm phối hợp với bút pháp miêu tả tâm lí nhân vật vừa chân thực vừa tinh xảo. Tiếng chim tu hú chỉ trong một khoảnh khắc ngắn ngủi đã làm dậy lên tổng thể cảnh và tình mùa hè trong tâm tưởng nhà thơ. Người tù đồng cảm được cảnh ngộ trớ trêu của mình trong chốn lao tù ngột ngạt, giữa lúc đời sống bên ngoài đang nảy nở, sinh sôi. Phải bứt tung xiềng xích, phá vỡ những nhà ngục hữu hình và vô hình dung đang giam hãm cả dân tộc bản địa trong vòng nô lệ .Bài thơ ” Khi con tu hú ” là tiếng lòng của người chiến sỹ cộng sản trẻ tuổi tuy đang phải sống trong cảnh lao tù nhưng vẫn tràn trề sức sống, sức trẻ, chan chứa tình yêu con người, tình yêu đời sống .
IV. Kiến thức hỗ trợ thêm cho bài phân tích Khi con tu hú
1. Ý nghĩa nhan đề Khi con tu hú
– Nhan đề được mang tên một loài chim : chim tu hú. Đây là loài chim đặc trưng của mùa hè, thường cất tiếng kêu trong ngày hè .
2. Hoàn cảnh sáng tác Khi con tu hú
– Bài thơ được viết vào tháng 7 năm 1939, trong thực trạng tác giả bị thực dân Pháp bắt giam trong nhà lao Thừa Phủ ( Huế ) .
3. Nội dung bài thơ Khi con tu hú
” Khi con tu hú gọi bầyLúa chiêm đang chín trái cây ngọt dầnVườn râm dậy tiếng ve ngânBắp rây vàng hạt đầy sân nắng đàoTrời xanh càng rộng càng caoĐôi con diều sáo lộn nhào từng không …Ta nghe hè dậy bên lòngMà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi .Ngột làm thế nào, chết uất thôiCon chim tu hú ngoài trời cứ kêu ! “
4. Tóm tắt sơ đồ tư duy phân tích bài Khi con tu hú
Chi tiết sơ đồ tư duy nghiên cứu và phân tích bài thơ Khi con tu hú————————–
Trên đây là tài liệu hướng dẫn làm bài phân tích bài thơ Khi con tu hú của Tố Hữu, hy vọng sẽ hữu ích cho các em trong quá trình tiếp thu bài học. Đừng quên xem thêm nhiều bài văn mẫu 8 khác được Đọc tài liệu cập nhật đầy đủ và chi tiết. Chúc các em học tốt và đạt kết quả cao!
Source: https://expgg.vn
Category: Thông tin
