Tôi là Jonathan Zittrain,
và tôi có vài cái nghiên cứu gần đây
không khả quan cho lắm
mà tôi nghĩ, sáng nay tôi sẽ
cố gắng lạc quan hơn
và cho các bạn lí do để hi vọng
vào tương lai của internet
dựa sự hiện diện của nó.
Ngày nay, dường như người ta
không hi vọng nhiều như trước.
Người ta bớt tốt bụng còn
niềm tin thì ngày càng vơi dần
Ý tôi là…Tôi không biết nữa
Một ví dụ đơn giản,
ta có thể làm khảo sát ở đây.
Bao nhiêu người đã từng đi quá giang?
Biết mà..
Bao nhiêu người đã đi quá giang
trong 10 năm trở lại đây?
Được rồi
Vậy thì điều gì đã thay đổi?
Không phải do phương tiện
công cộng xịn hơn đâu
Nên, đó là một lí do để nghĩ rằng
có thể mình đang nghĩ sai hướng
Nhưng tôi muốn đưa ra 3 ví dụ
để chỉ ra rằng xu thế hiện nay
thật ra đang đi theo chiều hướng khác…
…với sự hỗ trợ của Internet.
Ví dụ thứ nhất:
bản chất của Internet
Đây là 3 người sáng lập Internet
Vốn dĩ họ là bạn cùng lớp
học cùng trường trung học
ở ngoại ô Los Angeles..
vào những năm 1960.
Các bạn có câu lạc bộ tiếng Pháp
hay câu lạc bộ tranh luận gì gì
còn họ có CLB “Tạo mạng lưới toàn cầu”
Có vẻ nó hoạt động khá là ổn.
Tấm hình ở đây được chụp
vào dịp kỉ niệm 25 năm
xuất bản tạp chí Newsweeks trên Internet.
Và bạn có thể nói rằng,
nhìn họ chẳng khác gì những tên ngốc.
Họ có một hạn chế rất lớn
và sự tự do cũng rộng không kém
khi cố gắng hình dung ra một
mạng lưới toàn cầu.
Hạn chế của họ là tài chính.
Không có một số vốn cụ thể nào để đầu tư
cho một mạng lưới vật lý.
Bạn sẽ cần xe tải, nhân viên
và một trung tâm để
vận chuyển hàng hóa thâu đêm.
Họ chẳng có gì cả.
Nhưng họ lại có một
sự tự do đáng kinh ngạc
đó là không có áp lực
phải kiếm tiền từ nó.
Internet không và chưa bao giờ có
một kế hoạch kinh doanh cụ thế.
Không có CEO,
không công ty riêng rẽ nào
mang trách nhiệm xây dựng nó.
Mà thay vào đó là những
con người tập hợp lại với nhau
để làm điều gì đó vì sở thích
hơn là vì họ bị bắt phải làm thế
hay vì họ hi vọng sẽ
kiếm thật nhiều tiền từ nó.
Đặc thù đó dẫn đến một mô hình mạng,
một kết cấu hoàn toàn không giống
với những mạng kĩ thuật số
trước đó hay trở về sau.
Một điều kì lạ là trong thực tế
mọi người không rõ liệu
Internet có thể vận hành được hay không
Cuối năm 1992, ai cũng biết
IBM phát biểu rằng
“Không thể xây dựng một mạng lưới công ty
bằng cách sử dụng Internet Protocol.”
Thậm chí hiện nay, những
kĩ sư Internet cũng cho rằng
tất cả đều là những dự án thí điểm
và chẳng đi đến kết luận nào cả.
Đó là lí do mà linh vật
của công nghệ Internet, nếu có
thì mọi người cho
nên là con ong nghệ.
Vì tỉ lệ lông so với độ sải cánh của chúng
quá lớn để chúng bay được.
Tuy nhiên bằng một cách bí ẩn nào đó
mà loài ong vẫn có thể bay.
Tôi rất vui khi nói rằng, nhờ khoản
tài trợ to lớn của chính phủ,
khoảng 3 năm về trước mà
ta cuối cùng cũng tìm ra
cách con ong nó bay.
Phức tạp lắm chứ tưởng,
nhưng hóa ra chỉ là do
chúng đập cánh rất lẹ mà thôi.
Vậy thì cấu hình kiến trúc
kì quái này là cái gì
mà lại có thể giúp Mạng
trở nên độc nhất và khác biệt?
Để di chuyển dữ liệu
từ nơi này đến nơi khác
…nhắc lại, không phải giống
với chuyển phát hàng hóa.
Mà là như một đám đông khiêng bạn lên
Thử tưởng tượng, bạn là một phần
của một mạng lưới
nơi mà, có thể là ở một sự kiện thể thao
và bạn đang ngồi trong hàng như thế này,
và đột nhiên ai đó yêu cầu một ly bia,
và quầy bia được đặt ở lối đi.
Và trọng trách của
những người ngồi cạnh
là phải chuyền ly bia đi,
chịu mạo hiểm chính cái quần tây của mình,
để đưa nó đến tay người đó.
Không ai trả tiền để bạn làm việc đó cả
Chỉ là nghĩa vụ của một người ngồi cạnh
Ở khía cạnh nào đó, đó chính là cách
các gói dữ liệu truyền đi trong Internet
đôi khi chỉ trong vòng
25 đến 30 bước nhảy,
…với sự hỗ trợ của các yếu tố trung gian
đưa dữ liệu đi khắp nơi
mà không có bất kì hợp đồng cụ thể
hay nghĩa vụ pháp lý nào
đối với người gửi hay là người nhận.
Tất nhiên, khi được một
đám đông khiêng đi
thì khó mà biết được đích đến
Phải tin tưởng nhiều lắm đấy,
nhưng không phải kiểu như
“Vui lòng đưa tôi tới Pensacola”.
Vì vậy Internet cần sự định hướng.
Hóa ra, không có một tấm bản đồ
tổng quan về Internet.
Mà thay vào đó, một lần nữa, giống như
chúng ta đang ngồi trong rạp hát
nhưng chỉ thấy giữa sương mù
…những người ngồi cạnh ta lúc đó.
Vậy làm sao ta xác định ai đang ở đâu?
Chúng ta quay sang người bên phải,
nói với người đó thứ
chúng ta thấy bên trái,
và ngược lại.
Họ cứ vô thức lặp lại hành động đó.
Và trước khi bạn nhận ra,
bạn đã biết sơ về vị trí của mọi vật.
Đây chính là cách
định tuyến Internet hoạt động.
Đây là một hệ thống dựa trên
lòng tốt và niềm tin,
khiến nó trở nên rất mong manh, dễ vỡ.
Trong vài ví dụ hiếm hoi nhưng nổi bật,
chỉ cần một lời nói dối từ một cá nhân
trong cái tổ ong này,
có thể dẫn tới rắc rối thật sự.
Ví dụ, năm ngoái,
chính phủ Pakistan
yêu cầu những nhà cung cấp Internet ở đó
ngăn không cho người dân dùng YouTube.
Có một video chính phủ không thích
nên họ muốn đảm bảo nó đã bị khóa.
Đây là chuyện xảy ra như cơm bữa.
Chính phủ các nước
hay cố gắng ngăn chặn,
lọc và kiểm duyệt nội dung trên Internet.
Có một loại tên ở Pakistan là ISP
chọn cách là thực hiện ngăn chặn
các thuê bao của nó
bằng một cách khá lạ đời.
Nó quảng cáo —
theo cách mà bạn có thể bị hỏi,
nếu đã tham gia Internet,
để xác nhận cái gì đang ở gần bạn.
Nó quảng cáo rằng
gần đó, hóa ra nó vừa chợt nhận ra
nó chính là Youtube
Nó nói: “Đúng vậy, tôi là YouTube đây”.
Có nghĩa là các gói dữ liệu
từ những người đăng ký trên YouTube
bị chặn ở ISP, vì họ nghĩ
chúng đã tồn tại rồi,
và ISP ném chúng đi mà không mở ra
vì mục đích của họ là chặn nó.
Nhưng không chỉ dừng lại ở đó.
Mọi người thấy đấy, thông báo đó
được đưa ra chỉ bằng một click,
và gây tiếng vang,
cũng chỉ bằng một click.
Và hóa ra, như những gì bạn thấy
sau khi sự kiện này kết thúc,
bạn đang có một khoảng thời gian
tuyệt vời lướt YouTube.
Và khoảnh khắc tiếp theo,
bạn nhận được một thông báo giả.
Và chỉ trong vòng 2 phút,
nó đã lan đi khắp nơi
và YouTube khắp nơi trên thế giới bị khóa.
Nếu bạn đang ngồi ở Oxford, Anh và
cố truy cập Youtube
Gói dữ liệu bạn định truyền tới Pakistan
sẽ một đi không trở lại.
Hãy nghĩ về điều đó.
Một trong những trang web
phổ biến nhất thế giới,
được điều hành bởi công ty quyền lực nhất,
và chẳng có gì mà YouTube hay Google
có đặc quyền can thiệp vào nó.
Tuy nhiên, bằng cách nào đó
trong vòng 2 tiếng đồng hồ,
rắc rối đã được giải quyết.
Nó đã xảy ra như thế nào?
Ta chuyển sang một manh mối lớn: NANOG,
Cơ quan điều hành mạng Bắc Mỹ,
Một nhóm người mà
trong một ngày đẹp trời,
bước vào một căn phòng không có cửa sổ,
tại bàn làm việc của họ
ngồi đọc email và tin nhắn
theo một tỉ lệ font nhất định, như thế này
và nói chuyện về mạng.
Một số người là nhân viên tầm trung
từ những nhà cung cấp mạng trên thế giới
Và đây là thông điệp từ một trong số họ
“Có vẻ như chúng ta có một vụ trực tiếp.
Có một vụ cướp Youtube!
Không hề xuyên tạc.
Đây không chỉ là sự thiếu căn cứ
của kỹ sư Youtube. Tôi hứa đấy
Có chuyện gì đó đang xảy ra ở Pakistan”.
Và họ tập hợp lại để
tìm ra vấn đề và giải quyết nó.
Nó giống như khi nhà bị cháy.
Tin xấu là không có đội chữa cháy.
Tin tốt là những người
ngẫu nhiên từ đâu đến
dập lửa giúp và rời đi mà
chẳng cần đền đáp hay ca ngợi.
Tôi đã cố nghĩ đến một
hình mẫu chính xác để miêu tả
kiểu ngẫu nhiên làm việc tốt này
bởi những người lạ khó hiểu.
Bạn biết đấy, chỉ cần một tiếng kêu cứu,
mọi người sẽ sẵn sàng ra tay giúp đỡ.
Hóa ra, hình mẫu này có ở khắp mọi nơi,
chỉ cần bạn tìm kiếm nó.
Ví dụ thứ hai: Wikipedia.
Nếu một ông tên Jimbo đứng
trước mặt bạn vào năm 2001 và nói
“Tôi có một ý tưởng tuyệt vời!
Hãy bắt đầu với 7 bài báo
mà ai cũng có thể sửa mọi thứ, mọi lúc
Và ta sẽ có một
bách khoa thư thật đỉnh! Ha?”
Đúng vậy. Ý tưởng ngớ ngẩn nhất
của mọi thời đại.
Thực tế, Wikipedia là một ý tưởng
hết sức ngu ngốc
mà ngay cả Jumbo cũng
chưa bao giờ nghĩ đến.
Ý tưởng của Jumbo là về Nupedia.
Nó hoàn toàn truyền thống.
Ông ấy sẽ trả tiền
vì cảm thấy mình đang làm một việc tốt,
tiền sẽ vào túi mọi người
và họ sẽ viết những bài báo.
Wiki được giới thiệu
để mọi người đều có thể góp ý,
chỉnh sửa — gần như là một sự vô dụng
một lỗ hổng đằng sau
Và cuối cùng lỗ hổng to ra
bao trùm toàn bộ dự án
Và ngày nay, Wikipedia đã trở nên
cực kỳ phổ biến,
tới nỗi mà bạn có thể thấy nó trong
thực đơn của một nhà hàng Trung Quốc.
Tôi không bịa đâu.
Tôi có một giả thuyết
mà tôi sẽ giải thích sau.
Không cần nói nhiều, bây giờ tôi chỉ muốn
một phần Wikipedia chiên với pimento.
Nhưng hiện nay, Wikipedia không
hoạt động một cách tự phát
Vậy nó hoạt động như thế nào? Hóa ra
có một căn phòng kín, không có cửa sổ,
nói một cách ẩn dụ là như vậy.
Có một nhóm người
vào một ngày nắng đẹp như thế,
chỉ muốn ở trong phòng
và kiểm tra thông báo của người quản lý.
Bản chất của wiki là ai
cũng có thể chỉnh sửa.
Và bạn vừa mang rắc rối đến cho nó.
Nó gợi nhớ đến những mô tả của lịch sử
như “lại thêm một điều vớ vẩn nữa”,
phải không nào?
Thứ nhất: “Chỉnh sửa bởi Andyvphil”
Xin lỗi Andyvphil nếu bạn có mặt ở đây.
Tôi đang nói khách quan nhé.
“Anon tấn công tôi để trở lại”
Phần ưa thích của tôi đây
“Một câu chuyện dài”
Số người muốn tìm ra vấn đề của trang này
và mong muốn khắc phục nó
nhiều hơn là những tồn tại trong trang.
Và đó là điều giúp Wikipedia thành công.
Lúc nào Wikipedia cứ như chỉ còn 45 phút
trước bờ vực hủy diệt ấy. Đúng không?
Có rất nhiều chương trình rác
làm chậm nó,
biến các bài viết thành
quảng cáo đồng hồ Rolex hết
Chính ranh gới mỏng manh
nhưng tuyệt vời này
khiến nó tiếp tục hoạt động.
Không phải vì nó là một công việc,
không phải vì nó là sự nghiệp,
mà vì nó là tiếng gọi.
Một điều gì đó họ cảm thấy buộc phải làm
vì họ quan tâm tới nó.
Họ thậm chí còn tập hợp lại thành các nhóm
như là Ban chống bạo lực —
“Văn minh, Trưởng thành, Trách nhiệm” —
để làm sạch các trang web.
Chắc chắn các bạn sẽ thắc mắc,
nếu có một hội nghị—
Tôi không rõ,
một hội nghị lớn và cực nổi tiếng
như là Star Trek, vào ngày cuối tuần
thì ai sẽ trông cửa hàng đây?
Nên những gì chúng ta thấy —
những gì chúng ta thấy từ hiện tượng này
chính là cái mà kỹ sư giao thông
điên rồ quá cố
Hans Monderman đã khám phá ra ở Hà Lan,
và tại đây, Nam Kensington, đôi khi
nếu bạn bỏ đi những luật lệ bên ngoài
biển báo và những thứ khác,
thực ra bạn có thể chấm dứt
một môi trường an toàn nơi mà mọi người
có thể được thể hiện khả năng
và một nơi mà con người
đối tốt với nhau hơn
Họ nhận ra rằng phải nhận trách nhiệm
với việc họ làm.
Và Wikipedia đã nắm bắt điều này.
Vài người có thể còn nhớ
Chiến Binh Vì Sao Nhí ,
một thiếu niên tội nghiệp tự quay phim
với một cây gậy chơi golf tự vệ,
diễn như thể nó là một
thanh kiếm ánh sáng.
Bộ phim, dù ban đầu không có
sự cho phép của anh ta hay tri thức gì
đã tìm được chỗ đứng trên Internet
Một video được mọi người truyền tay nhau.
Cực kì nổi tiếng,
hoàn toàn làm mất thể diện anh ta
Giờ nó đã lên bách khoa toàn thư
và tất cả những gì Wiki phải làm là
một bài viết về Chiến Binh Vì sao Nhí
Mỗi bài viết có một
trang thảo luận tương ứng
Và mỗi trang như thế lại có
cực kì nhiều lời tranh luận
giữa những người dùng Wiki xoay quanh việc
anh ta có dùng tên thật trên bài báo không
Các bạn có thể thấy đầy cả hai bên
còn đây chỉ là một ảnh chụp một phần thôi
Sau cùng họ đã quyết định—
không phải bởi tất cả mọi người
rằng không thêm tên thật của anh ta
cho dù phần lớn các bài báo cáo
đều làm điều này.
Họ đã không nghĩ đây là điều nên làm
Đây là hành động nhân từ
Và đến hôm nay, cái trang
cho Chiến binh Vì sao Nhí
đã có một cảnh báo lớn ngay trên tiêu đề
rằng bạn không được
đề tên anh ấy trên trang.
Nếu làm thế, nó sẽ bị xóa ngay lập tức,
bởi những người không đồng ý
với quyết định ban đầu,
nhưng lại tôn trọng thành quả
và hành động để giữ nó lại
vì họ tin vào cái gì đó lớn hơn
quan điểm của mình.
Là luật sư, tôi phải nói rằng
mấy người này đang “phát minh” luật lệ
tiền lệ pháp và những thứ đại loại thế
khi họ tiến hành thông qua.
Đó không chỉ là hạn chế với Wikipedia.
Chúng ta thấy nó trên các blog ở khắp nơi.
Ý tôi là, đây là ảnh bìa của tờ
Business Week năm 2005.
Blog mà sẽ thay đổi
sự nghiệp của bạn luôn
Tôi biết nghe rất ngớ ngẩn.
Chắc chắn là như vậy.
Họ bắt đầu bằng tất cả thể loại
dự án rất buồn cười.
Cái blog ngớ ngẩn mà tôi thích đây
Catsthatlooklikehitler.com.
Bạn chỉ cần gửi hình của chú mèo nhà bạn
nếu nhìn nó giống Hitler.
Tôi biết. Số 4, giống như là,
bạn có thể hình dung ra
cảnh về nhà với con mèo đó mỗi ngày không?
Nhưng sau đó, bạn có thể thấy
sự bất thường tương tự
xảy đến với người.
Đây là một blog về vẽ chân dung kì cục
Nó đề rằng: “Đồng cỏ thôn quê
với rào phân cách đường sắt.
Có phải xác con vật phía sau cô ấy không?”
Bạn sẽ phản ứng kiểu, “Bạn biết không?
Có xác một con vật
sau lưng cô ấy thật đấy!”
Và cứ thế cứ thế tiếp tục.
Nhưng sau đó bạn sẽ gặp điều này.
Hình ảnh đã bị xóa theo
yêu cầu của người sở hữu.
Chỉ thế thôi. Ảnh bị xóa
theo ý của người sở hữu.
Vậy nghĩa là có ai đó đã chỉ trích ở đây,
viết cho anh chàng gàn dở nào đó
quản lý trang web,
không phải một lời đe dọa hợp pháp
hay đề nghị thanh toán,
mà chỉ nói: “Này, đó có phiền không?”
Người kia nói, “Không sao.”
Tôi tin là chúng ta có thể xây dựng
những mô hình trực tuyến
để đáp ứng những yêu cầu như thế
Làm thế sẽ dễ dàng hơn
để ta có thể thấy những dữ liệu
mà chúng ta gặp trực tuyến
chỉ bằng những cái nhấp chuột,
dán, sao chép và di chuyển
nhưng lại có thể diễn tả
cảm xúc của con người,
những nỗ lực và ảnh hưởng,
và có thể có những
giây phút đầy nhân văn
nơi chúng ta quyết định
ta muốn hành xử thế nào.
Thậm chí tôi còn nghĩ
ta có thể ra thế giới thực
Chúng ta có thể kết thúc, vì ta đến với
một nơi có nhiều sự kiểm soát hơn —
mọi nơi đều có cái để quay phim bạn,
sau đó có lẽ đăng lên mạng—
để có được một cái cặp tóc nhỏ
có viết: “Bạn biết không,
tôi không muốn thế”
Và sau đó sẽ có công nghệ
mà người chụp ảnh sẽ biết về nó sau.
Người này sẽ yêu cầu liên lạc
trước khi đi đến nơi nào đó lớn hơn
nếu như bạn không phiền.
Và người chụp tấm hình đó
có thể quyết định
về việc làm cách nào và liệu
có nên tôn trọng nó hay không.
Trong thực tế, chúng ta thấy
những điều như vậy
diễn ra ở Pakistan
Ngày nay ta có đủ phương tiện cần thiết
để xây dựng một hệ thống như thế này đây,
nên mọi người có thể báo cáo
các bộ lọc khi họ gặp phải nó.
Sẽ không còn những câu kiểu
“Tôi không biết. Tôi không làm được.
Tôi nghĩ mình sẽ tiến lên”
mà đột nhiên nó trở thành
ý thức tập thể
về những gì đã bị ngăn chặn và kiểm duyệt
ở trên mạng trực tuyến
Thật vậy, nói về công nghệ
mô phỏng cuộc sống,
mô phỏng công nghệ cao,
hay có thể là một cách khác.
Một nhà nghiên cứu của NYU
đã dùng những con robot các-tông nhỏ
với một khuôn mặt cười,
một động cơ kéo con robot đi,
một lá cờ gắn trên lưng nó
ghi một địa điểm muốn đến
Rằng: ‘Bạn có thể giúp tôi đến đó không?”
Nó được đặt trên những
con phố ở Manhattan.
Ngày nay, ta quyên góp gì cũng được mà.
Đây là biểu đồ đường đi của hơn 43 người
đang giúp kéo con robot mù đường này đi
và giúp nó di chuyển, từ góc này,
một góc Quảng trường Công viên Washington
đến góc khác.
Điều này dẫn đến ví dụ thứ 3:
Đi nhờ.
Tôi không chắc đi nhờ có
hết hay chưa.
Vì sao? Cói một cái gọi là
Mục đi chung xe trên Craiglist.
Nếu nó được gọi là
mục quá giang Craglist,
nó sẽ vắng tanh như chùa bà đanh
Nhưng nó là mục tin quá giang,
về cơ bản đều giống nhau.
Sao chúng ta mọi người lại sử dụng nó?
Tôi không biết. Có lẽ họ nghĩ
những kẻ sát nhân
chưa có kế hoạch trước chăng?
Không. Tôi nghĩ câu trả lời thật sự là
một khi bạn điều chỉnh nó,
một khi bạn đã thoát ra khỏi
những kỳ vọng trước đây
từ những thất bại ngày ấy
nhưng giờ, dù lí do là gì,
nó cũng mờ đi ít nhiều
bạn vẫn có thể nhen nhóm lại
lòng tốt và sự sẻ chia của con người
mà một số thứ tương tự
trên Craiglist đã thể hiện.
Và bạn có thể làm nó nổi bật lên
thành một thứ như—
Phải, là CouchSurfing.org
CouchSurfing: ý tưởng của một người
để cuối cùng có thể tập hợp mọi người,
những ai đang có ý định đi xa
và được ngủ trên ghế bành
nhà người lạ miễn phí,
cùng với những người xa nhà khác
hay cũng muốn mời những người
không quen biết ngủ trọ nhà mình miễn phí.
Đó quả là một ý tưởng xuất sắc.
Đó chính là cách mà con ong bay.
Tuyệt vời biết bao khi có rất nhiều
cơ hội ở trọ cho mọi người.
Nếu bạn đang băn khoăn thì
không có cái chết nào
liên quan đến CouchSurfing.
Mặc dù, để chắc chắn,
hệ thống uy tín ngày nay
hoạt động để bạn ghi lại
những trải nghiệm khi ở nhờ,
thể nào cũng có một vài
lựa chọn thiên vị ở đây cho coi
Vậy, thông điệp và quan điểm của tôi là
Internet không chỉ là một đống thông tin
Đó không phải một danh từ. Nó là động từ
Khi bạn tiếp tục dùng nó,
nếu bạn lắng nghe
và quan sát đủ kĩ, đủ gần,
bạn sẽ nhận ra rằng
chính thông tin đó,
đang muốn truyền đạt gì đó với bạn
Những gì nó mách bảo bạn,
chúng tôi đều đã nghe ngày trước
Demosthenes đã nói với chúng tôi,
rằng: “Hãy tiến lên”
Cảm ơn rất nhiều
Source: https://expgg.vn
Category: Thông tin
