Cảm nhận bài thơ Tràng Giang là một trong những đề bài cơ bản khi học về tác phẩm này. Dưới đây chúng tôi tổng hợp kiến thức và hướng dẫn chi tiết làm bài cảm nhận bài thơ Tràng giang giúp các em học sinh nắm được cách làm và tham khảo thêm nhiều bài văn mẫu hay.
Bạn đang đọc: Cảm nhận bài thơ Tràng giang – Huy Cận
Hướng dẫn làm bàicảm nhận bài thơ Tràng giang – Huy Cận
1. Phân tích đề
– Yêu cầu đề bài : nghiên cứu và phân tích những chi tiết cụ thể, hình ảnh, nội dung, thẩm mỹ và nghệ thuật của bài thơ để rút ra thông điệp và tư tưởng mà tác giả gửi gắm trong tác phẩm- Đối tượng làm bài : bài thơ Tràng giang- Phương pháp làm bài : nghiên cứu và phân tích, cảm nhận
2.Các vấn đề chính cần triển khai
Luận điểm 1: Khung cảnh thiên nhiên sông nước mênh mang, rộng dài và tâm trạng của nhà thơ
Luận điểm 2: Sự hoang vắng trong khung cảnh và sự cô đơn của nhà thơ
Luận điểm 3: Tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước của nhà thơ
3.Lập dàn ý
I. Mở bài
Giới thiệu về tác giả Huy Cận và bài thơ Tràng giang
II. Thân bài
– Cảm nhận về khung cảnh thiên nhiên sông nước mênh mang, rộng dài và tâm trạng của nhà thơ.
+ Sóng gợn nhẹ gợi nỗi buồn mênh mang+ “ Tràng giang ”, “ điệp điệp ” tô đậm nỗi buồn triền miên, lê dài theo cả khoảng trống và thời hạn .+ “ Thuyền về nước lại ” gợi sự chia lìa, xa cách, không hứa hẹn gặp gỡ .+ Sự bơ vơ, lạc lõng, trôi nổi bất định giữa cuộc sống, “ củi nhỏ cành khô ” gợi sự nhỏ bé, tầm thường .
– Cảm nhận sự hoang vắng trong khung cảnh và sự cô đơn của nhà thơ
+ Khung cảnh hoang vắng, thưa thớt, thiếu vắng sự sống con người+ Không gian bát ngát, lặng lẽ khắc họa sự đơn độc trong lòng tác giả+ Khao khát một cây cầu bắc ngang để được giao lưu thân thiện với mọi người, cuộc sống
– Cảm nhận tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước của nhà thơ
+ Hình ảnh trang trọng nhưng đượm buồn, “ bóng chiều sa ” gợi cảnh ngày tàn, “ chim nghiêng cánh nhỏ ” biểu lộ sự nhỏ bé, mỏng dính .+ Nỗi nhớ nhà, nhớ quê nhà dợn dợn theo từng con nước lên xuống+ Khao khát được quay trở lại nhà, về quê nhà như tìm một bến đỗ, chỗ dựa niềm tin cho tâm hồn đơn độc .
III. Kết bài
Nêu cảm nhận chung của em về bài thơ Tràng giang
4. Sơ đồ tư duy
Xem thêm: Sơ đồ tư duy Tràng Giang
5. Kiến thức bổ trợ
Ý nghĩa nhan đề và lời đề tựa bài thơ Tràng giang
– Nhan đề : Ngay từ thi đề, Huy Cận đã khôn khéo gợi lên vẻ đẹp cổ xưa mà văn minh cho bài thơ. “ Tràng Giang ” là một cách nói chệch đầy phát minh sáng tạo của Huy Cận. Hai âm “ ang ” đi liền nhau đã gợi lên trong người đọc cảm xúc về con sông, không riêng gì dài vô cùng mà còn rộng bát ngát, bát ngát. Hai chữ “ tràng giang ” mang sắc thái cổ xưa lịch sự và trang nhã, gợi liên tưởng về dòng Trường Giang trong Đường thi, một dòng sông của muôn thuở vĩnh hằng, dòng sông của tâm tưởng .- Lời đề tựa : Nhấn mạnh khoảng trống bát ngát và nỗi nhớ sâu thẳm trong lòng người .
Văn mẫu tìm hiểu thêm cảm nhận bài thơ Tràng giang
Cảm nhận bài thơ Tràng giang – Bài văn mẫu tìm hiểu thêm 1:
Huy Cận là nhà thơ của vạn vật thiên nhiên nhiên, quốc gia, con người. Ông thường viết những bài thơ ngợi ca vẻ đẹp của con người lao động, của sự mê hồn góp sức cho đời. Ta thấy được sự trẻ trung và tràn trề sức khỏe, vui tươi trong những tác phẩm của ông như Đoàn thuyền đánh cá, Bài ca cuộc sống …. Nhưng Huy Cận cũng có những lúc u sầu, buồn bã trước trần gian – điều hiếm khi ta thấy trong những sáng tác của nhà thơ này. Nỗi nhớ nhà, nhớ quê nhà và sự đơn độc, buồn tủi được nhà thơ bộc lộ trong bài thơ Tràng giang, được sáng tác năm 1939. Trước cảnh sông nước bát ngát, to lớn, nhà thơ thấy mình nhỏ bé, đơn độc, từ đó khơi dậy nỗi nhớ quê nhà tha thiết .Ta cảm nhận được một tâm trạng đượm buồn của tác giả ẩn sau bức tranh vạn vật thiên nhiên ở khổ thơ đầu :” Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp ,Con thuyền xuôi mái nước song song .Thuyền về nước lại sầu trăm ngảCủi một cành khô lạc mấy dòng “Các từ láy ” song song “, ” điệp điệp ” gợi ra một khoảng trống sông nước mênh mang, bát ngát và to lớn. Trong khoảng trống ảm đạm đó chỉ có duy nhất một hình bóng con thuyền, nhưng con thuyền ấy cũng lênh đênh, vô định, để mặc cho dòng nước đẩy trôi đi cũng giống như tâm trạng của nhà thơ lúc này. Những sự vật cũng hoạt động rất là lặng lẽ, như đang u sầu, u uất trước cuộc sống. Hình ảnh ” Thuyền về nước lại ” nghe sao mà xót xa quá ! Thuyền và nước vốn là hai sự vật song hành cùng nhau, thuyền nhờ có nước mới trôi đi, nước thì có thuyền mà sóng sánh, ấy vậy nhưng ở đây Huy Cận lại biểu lộ sự chia cắt giữa thuyền và nước, sự chia cắt này gợi một nỗi sầu ” trăm ngả ” …. Không có gì hoàn toàn có thể buồn hơn. Câu thơ cuối của khổ thơ thứ nhất là hình ảnh thơ độc lạ với hai vế : ” Củi một cành khô – lạc mấy dòng “. Lượng từ ” một ” miêu tả sự rất ít, chỉ độc một cành củi khô, cũng giống như chỉ có duy nhất một con thuyền. Tâm trạng buồn bã của tác giả được đẩy đến đỉnh điểm, khi xung quanh những sự vật cũng đều đơn côi, lẻ bóng không biết đi về đâu. Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình vừa cho thấy cái vô hồn của cảnh vật, vừa bộc lộ lên sự có hồn, là tâm trạng buồn bã của thi nhân .Khổ thơ thứ hai liên tục diễn đạt nỗi đơn độc của tác giả, nhưng có một chút ít gì đó rõ ràng hơn :” Lơ thơ cồn nhỏ gió vắng vẻĐâu tiếng làng xa vãn chợ chiều. “Nếu như ở khổ thơ đầu, ta chỉ thấy những hình ảnh của vạn vật thiên nhiên thì đến những câu thơ này đã Open hình bóng của con người. Nhưng con người cũng Open trong trạng thái thật chán nản, đó là tiếng vãn chợ chiều ở phía xa xa. Một ngôi làng gần đấy đang mở màn quét dọn cho phiên chợ cả ngày của mình, chỉ còn lại những tiếng chào tạm biệt, âm thanh vãn chợ văng vẳng đâu đấy. Những tưởng sự Open của con người sẽ làm cho bức tranh bớt ảm đạm hơn nhưng không, chúng lại khiến cho tác giả cảm nhận thâm thúy được tình cảnh của mình, chợ đã không còn vui tươi, sinh động như buổi sớm mai, cũng như tâm trạng không còn vui tươi, hào hứng của nhà thơ Huy Cận. Hai câu thơ sau miêu tả vạn vật thiên nhiên cực độc lạ :” Nắng xuống, trời lên sâu chót vót ,Sông dài, trời rộng, bến cô liêu. “Hình ảnh trái chiều : ” Nắng xuống – trời lên ” biểu lộ sự buông thả của cuộc sống. Ánh nắng rực rỡ tỏa nắng đã nhường chỗ cho một màn đêm sắp buống xuống. Cụm từ ” sâu chót vót ” là hình ảnh cực kỳ độc lạ, bởi lẽ ” chót vót ” vốn là một từ để miêu tả độ cao nhưng ở đây lại được dùng để miêu tả độ sâu, cùng với câu thơ sau tạo nên một bức tranh vô cùng to lớn mà trong đó là sự sống sót nhỏ bé của tác giả .Khổ thơ tiếp theo vẫn là một sự buồn thương, u ám và sầm uất trong bức tranh vạn vật thiên nhiên buổi chiều tà :” Bèo dạt về đâu, hàng nối hàng ,Mênh mông không một chuyến đò ngang .Không cầu gợi chút niềm thân thương ,Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng. “Nhà thơ liên tục sử dụng hình ảnh ” bèo ” trôi, cũng như con thuyền và cành củi khô ở đoạn đầu, là những số phận lênh đênh, trôi nổi không biết dạt về đâu. Khung cảnh bên bến sông trơ trọi, không có một chuyến đò để đưa khách, không có một cái cầu bắc nhịp, chỉ có một bờ bãi to lớn bát ngát. Cả một bức tranh hiện thực đượm buồn mà nỗi đơn độc của tác giả như đang muốn thoát ra khỏi đó, để có một đời sống tươi đẹp hơn, vui tươi hơn .Khổ thơ cuối là nỗi nhớ nhà của tác giả :” Lớp lớp mây cao đùn núi bạcChim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều saLòng quê dợn dợn vời con nướcKhông khói hoàng hôn cũng nhớ nhà “Cách miêu tả vạn vật thiên nhiên của Huy Cận như gợi ra trước mắt người đọc một bức tranh với những đám mây cứ tầng tầng, lớp lớp đùn ra trên những ngọn núi cao tít tắp, cùng với đó là hình ảnh cánh chim nhỏ nghiêng trong bóng chiều bay về tổ để đoạn tụ với mái ấm gia đình. Có lẽ khi tận mắt chứng kiến những hình ảnh vạn vật thiên nhiên ở những câu thơ trước, nhà thơ đã cảm nhận được nỗi buồn thấm sâu trong lòng mình nhưng chỉ đến khi nhìn thấy hình ảnh cánh chim, Huy Cận mới thể hiện trực tiếp nỗi nhớ nhà, nhớ quê nhà da diết. Ta thấy được tình cảm chân thành, gắn bó của nhà thơ với mái ấm gia đình, với quê nhà, quốc gia. Dù có đang ở nơi đâu thì trong lòng của một người con xa quê vẫn luôn khắc khoải nhớ về những bóng hình của những người thân thương …Tràng là dài, giang là sông, tràng giang là sông dài, cũng là một nỗi buồn lê dài vô tận của nhà thơ. Huy Cận đã lồng ghép tâm trạng của mình vào từng cảnh vật trong bài thơ, qua đó thể hiện nỗi buồn thương và nỗi nhớ nhà tha thiết. Đọc bài thơ, ta thấy thêm được một góc nhìn khác trong thơ Huy Cận, rằng ông không chỉ viết hay, viết thâm thúy về sự hồ hởi, vui tươi mà còn viết rất thấm thía, cảm động khi nói về nỗi buồn. Đây quả là một nhà thơ tài ba đáng ngưỡng mộ !
Cảm nhận bài thơ Tràng giang – Bài văn mẫu tìm hiểu thêm 2:
Huy Cận là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất trong trào lưu Thơ mới, thơ Huy Cận bật lên trong trào lưu Thơ Mới với nỗi buồn mênh mang, khắc khoải, đó là nỗi sầu của một cái tôi giàu ý thức, giàu suy tư về cuộc sống và con người. “ Tràng giang ” ( trích trong tập thơ “ Lửa thiêng ” ) là bài thơ tiêu biểu vượt trội, bộc lộ rõ nhất phong thái thơ của Huy Cận, trong mỗi khổ thơ đều chất chứa nỗi buồn da diết. Đặt cái nhỏ bé của con người trước vạn vật thiên nhiên bát ngát, Huy Cận đã thành công xuất sắc khơi dậy nỗi đơn độc, cảm xúc chơi vơi, lạc lõng của con người giữa dòng đời to lớn .Mở đầu bài thơ là những câu thơ đậm phong thái cổ xưa giàu hình ảnh và giàu nhạc điệu, chính những từ láy và cách gieo vần đã tạo nên âm điệu cho cả khổ thơ :“ Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệpCon thuyền xuôi mái nước song songThuyền về nước lại sầu trăm ngảCủi một cành khô lạc mấy dòng ”“ Tràng giang ” ở đây không chỉ nói đến một con sông dài mà còn rộng, những con sóng trên sông được miêu tả rất thật, sôi động với từng gợn sóng, đọc câu thơ “ Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp ” ta cảm nhận được sức gợi rất mãnh liệt, từng con sóng giống như những nỗi buồn của thi nhân, nỗi buồn ấy cứ dài rộng, triền miên theo cả khoảng trống và thời hạn. Hình ảnh con thuyền xuôi mái chèo, mặc cho sức nước đẩy đưa gợi sự lênh đênh, phó mặc số phận cuộc sống, cũng bởi con thuyền so với dòng sông là quá nhỏ bé, dòng nước “ song song ”, “ thuyền về nước lại ” chẳng hứa hẹn sự giao thoa, gặp gỡ lại mang nặng nỗi buồn chia lìa, xa cách. Ta cảm nhận được sự mới mẻ và lạ mắt tân tiến trong “ Tràng giang ” bởi nó Open cái tầm thường, nhỏ bé, không có ý nghĩa như “ củi một cành khô ”, đã là củi nhưng cũng chỉ có một cành mà lại còn là củi khô, rất là tầm thường, nhỏ bé. Hình ảnh một cành củi khô lạc trôi bồng bềnh trên dòng nước bát ngát to lớn gợi lên nỗi buồn về một kiếp người nhỏ bé, tầm thường. Nỗi buồn càng thấm sâu hơn vào cảnh vật khi cảnh càng hoang tàn, quạnh hiu đến nao lòng :“ Lơ thơ cồn nhỏ gió vắng ngắt ,Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiềuNắng xuống, trời lên sâu chót vót ;Sông dài, trời rộng, bến cô liêu. ”Cặp từ láy “ lơ thơ ”, “ vắng ngắt ” cùng gợi lên sự buồn bã, quạnh hiu, đơn độc, khoảng trống xung quanh đều vắng vẻ, lại thêm tiếng vãn chợ chiều đằng xa, chợ chiều thời xưa vốn đã thưa thớt, vắng vẻ, không có được cái sinh động sinh động như chợ sáng, ngay cả tiếng chợ chiều đằng xa cũng không còn nữa, âm thanh đời sống của con người văng vẳng nhạt nhòa. Hai câu thơ sau gợi ra một khoảng trống cao sâu, dài rộng bát ngát “ sâu chót vót ”, chiều cao có vẻ như vô tận, “ sông dài, trời rộng ”, nhưng đứng giữa cái bát ngát bát ngát, rộng dài vô tận của ngoài hành tinh đó lại chỉ có “ bến cô liêu ”, ta cảm nhận được sự cô liêu không riêng gì của bến đò mà còn là sự cô liêu trong lòng người, con người nhỏ bé như bị choáng ngợp, lạc lõng giữa đất trời bát ngát .“ Bèo dạt về đâu hàng nối hàngMênh mông không một chuyến đò ngangKhông cầu gợi chút niềm thân thiệnLặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng ”Tiếp nối mạch cảm hứng được gợi ra từ hai khổ thơ đầu, đến đây nỗi buồn vẫn được khắc sâu vào hình ảnh bèo dạt lênh đênh, lênh đênh vô định lại thêm sự chia tay tan tác, trời rộng bát ngát nhưng tuyệt nhiên không có bóng hình con người “ không một chuyến đò ngang ”, cũng không có nổi một cây cầu để kết nối, tạo sự thân thiện với con người. Chỉ có vạn vật thiên nhiên với vạn vật thiên nhiên “ bờ xanh ” với “ bãi vàng ” tiếp nối đuôi nhau nhau, hoàn toàn có thể nói, nỗi buồn của tác giả không dừng lại ở nỗi buồn trước trời rộng sông dài mà còn là nỗi buồn về nhân thế, cuộc sống .“ Lớp lớp mây cao đùn núi bạcChim nghiêng cánh nhỏ : bóng chiều saLòng quê dợn dợn vời con nướcKhông khói hoàng hôn cũng nhớ nhà ”Khung cảnh trời thu với những đám mây trắng đùn lên phía cuối trời, ánh mặt trời phản chiếu lên những đám mây đó biến chúng thành những ngọn núi màu bạc trắng xóa, gợi cảnh vạn vật thiên nhiên thật kỳ vĩ, trang trọng. Thế nhưng xen giữa cái trang trọng ấy vẫn là nỗi buồn, là hình ảnh cánh chim nhỏ nghiêng mình, con chim nhỏ bé đơn côi lẻ bóng trong buổi chiều tà gợi nỗi niềm xa vắng nhớ thương, cảnh vạn vật thiên nhiên càng hùng vĩ, rợn ngợp bao nhiêu thì nỗi buồn càng sâu lắng và khắc khoải hơn. Nỗi nhớ quê nhà dợn dợn theo từng con nước lên xuống, không hề ngừng, không hề nguôi ngoai, nỗi nhớ nhà cũng theo đó mà càng da diết, không cần khói hoàng hôn, không cần tác động ảnh hưởng ngoại cảnh cũng đủ làm cho sự nhớ nhung tràn ngập tâm hồn. Nhà thơ khát khao, được trở về quê nhà, tìm một bến đỗ cho tâm hồn, tìm nơi sẻ chia sự đơn độc, trống vắng .Như vậy, xuyên suốt bài thơ “ Tràng giang ” của Huy Cận là cả nỗi buồn cứ triền miên, vô tận, đó là cái buồn của một “ cái tôi ” đang đơn độc trống trải giữa vạn vật thiên nhiên to lớn bát ngát. Bài thơ mới chấm phá nét cổ xưa đã khắc họa rõ nỗi buồn nhân thế, niềm khao khát hòa nhập với cuộc sống của nhà thơ, đồng thời là tình cảm nhớ thương so với quê nhà, quốc gia .
Tham khảo: Phân tích bài thơ Tràng Giang của Huy Cận
Cảm nhận bài thơ Tràng giang – Bài văn mẫu tìm hiểu thêm 3:
Đời người không khỏi có những lúc bước chân long dong đến những nơi yên tĩnh để và lắng đọng tâm hồn. Những lúc ấy người ta cảm thấy mình nhỏ bé trước khoảng trống bát ngát, thiên hà to lớn. Rồi chợt họ nhận ra kiếp người sao quá ngắn ngủi, đời người thật phù du và con người nhỏ bé trước vạn vật. Đọc “ Tràng giang ” của Huy Cận cảm hứng trong tôi dâng lên nỗi buồn cô quạnh khi nghĩ về những kiếp người trôi nổi, lênh đênh .Bài thơ “ Tràng giang ” sinh ra vào năm 1939 khi hồn thơ của Huy Cận mang nét u sầu, chất chứa nhiều phiền muộn, tâm tư nguyện vọng. Chính cho nên vì thế mà những từ ngữ trong bài phản ánh trực tiếp cái sầu của thi sĩ trước thời cuộc và những tâm lý của tác giả trên hành trình dài đi tìm “ Thơ mới ” .Tên tác phẩm “ Tràng giang ” đã tạo một ấn tượng can đảm và mạnh mẽ về con sông dài, bát ngát. Tựa đề cũng tạo cảm xúc hoài cổ khi thi sĩ sử dụng một loạt từ Hán Việt. Đã có rất nhiều người thử thay thế sửa chữa tên tác phẩm “ Tràng giang ” thành “ Trường giang ” nhưng riêng tôi cho rằng cái tên vốn có của nó vẫn đúng mực nhất vì khi dùng “ Trường giang ” chỉ mới miêu tả được độ dài của con sông mà thôi. Thế nhưng khi thay bằng “ Tràng giang ” con sông không chỉ dài mà còn rộng. Sông trở nên bát ngát, bát ngát hơn từ đó nói lên được ý đồ của tác giả trong sự trái chiều giữa vạn vật thiên nhiên to lớn và con người nhỏ bé. Câu đề từ liên tục khẳng định chắc chắn về một con sông to lớn “ Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài “. Nhưng cảm xúc mang lại là sự lưu luyến, nhớ thương về một con sông trong quá khứ .Khổ thơ tiên phong không chỉ mang đến bức tranh buồn, đơn độc mà vạn vật thiên nhiên còn gợi cảnh chia li, tách rời“ Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song
Thuyền về nước lại sầu trăm ngả
Củi một cành khô lạc mấy dòng. ”Với những câu thơ tiên phong, tác giả sử dụng nhiều hình ảnh như sóng, con thuyền, củi. Sóng đi liền với động từ “ gợn ” – di dời nhẹ nhàng, lăn tăn lan xa. Chỉ với một nét gợn nhẹ ấy cũng đủ làm cho nhân vật trữ tình trở nên buồn bã. Từ láy “ điệp điệp ” diễn đạt nỗi buồn chồng chất, tiếp nối đuôi nhau nhau. Nỗi buồn không chỉ dâng lên một lúc mà nó còn lê dài mãi, miên man không dứt. Trên những gợn sóng ấy Open “ con thuyền xuôi mái ” – đơn độc, lạc lõng, bơ vơ. Không nghe thấy tiếng mái chèo tạo nên tiếng sóng vỗ vào mạn thuyền chỉ thấy một con thuyền buông xuôi, lênh đênh mặc cho nước xuôi dòng. Câu thơ còn độc lạ trong việc khắc họa sự tách rời giữa thuyền và nước. Thiên nhiên không chỉ gợi buồn mà khung cảnh chia lìa cũng thấy rõ .“ Thuyền về nước lại sầu trăm ngả ” là câu thơ hoàn toàn có thể hiểu nhiều cách. Thứ nhất hoàn toàn có thể hiểu là khi thuyền về nỗi sầu của nước lại nhân lên gấp bội. Cách thứ hai chỉ rõ hơn về sự chia cắt khi thuyền và nước đi ngược chiều nhau. Lúc thuyền về lại chốn cũ cũng là lúc nước ở lại với dòng sông cùng nỗi sầu, nhưng nỗi sầu này không chỉ đi theo nước một nơi mà là nhiều chốn khác nhau. Phép đối đã được sử dụng thành công xuất sắc để nói về sự chia cách này. Khép lại khổ một Huy Cận mang đến một hình ảnh đậm nét đơn độc – “ củi “. Tính chất của hình ảnh này là “ khô ” – héo úa, không còn sự sống cùng với phép đối giữa “ một cành khô ” – “ mấy dòng ” càng nhấn mạnh vấn đề hơn sự chiếc bóng, một mình của củi trên hành trình dài của mình. Động từ “ lạc ” đã nói lên được sự bấp bênh, lênh đênh của sự vật nhưng tác giả dùng “ lạc mấy dòng ” thì càng làm rõ hơn sự nguy hiểm, “ bảy nổi ba chìm ” của củi. Chỉ với khổ một nhưng tâm trạng mang lại đã buồn bã, u sầu đến vậy .Tác giả khởi đầu với khổ thơ tiên phong trong khoanh vùng phạm vi hẹp. Đến với khổ thơ tiếp theo, khoảng trống giờ đây đã được lan rộng ra hơn .“ Lơ thơ cồn nhỏ gió vắng ngắtĐâu tiếng làng xa vãn chợ chiều
Nắng xuống trời lên sâu chót vót
Sông dài trời rộng bến cô liêu.”
Hình ảnh “ cồn nhỏ ” gợi lên khoảng trống lạng lẽ, trơ trọi. Tính từ “ nhỏ ” làm cho hình ảnh này càng nhỏ bé, chơ vơ tích hợp với từ láy “ Lơ thơ ” gợi cảm giác rất ít miêu tả bức tranh thiếu sức sống trên cồn cát. Không gian trên cồn không chỉ buồn mà còn hiu hắt. Đến gió cũng mang cái “ vắng ngắt ” buồn bã, thê lương như nhấn khung cảnh vào nỗi u sầu. Các câu thơ mà tác giả sử dụng trong bài đôi lúc được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau. “ Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều ” hoàn toàn có thể hiểu là một câu hỏi tu từ về vị trí của “ tiếng làng xa “, trông ngóng về tiếng họp buổi chiều tà. Tuy nhiên “ đâu ” cũng là một từ mang nghĩa phủ định, tức là đến cả tiếng nói cũng những người họp chợ nhà thơ cũng không hề nghe thấy. Tất cả chỉ còn lại một khoảng trống yên bình đến lạnh nhạt .Không gian trong khổ thơ thứ hai vừa lan rộng ra về chiều cao và dài nhưng đồng thời cũng lan rộng ra cả chiều sâu thiên hà. Thủ pháp nghệ thuật và thẩm mỹ tương phản “ Nắng xuống trời lên ” đã giúp khoảng trống lan rộng ra theo chiều cao. Nắng chiếu xuống tới đâu thì khung trời càng được đẩy cao tới đó. Chốt lại câu thơ tác giả sử dụng “ sâu chót vót ” không những gợi được cái thăm thẳm, hun hút mà còn giúp cho thiên hà được lê dài ra nhấn mạnh vấn đề hơn sự nhỏ bé của con người trước thiên hà. Câu thơ sau cuối của khổ chính là bức tranh vạn vật thiên nhiên to lớn, bát ngát với “ sông dài trời rộng “. Trên nền khoảng trống ấy Open “ bến cô liêu “. Hình ảnh này không chỉ lột tả được cái nhỏ nhoi, đơn độc mà “ cô liêu ” còn là sự quạnh quẽ, lanh lẽo, chơ vơ. Nghệ thuật tương phản giữa hình ảnh nhỏ bé với khoảng trống to lớn càng tô đậm hơn sự u sầu, buồn bã của tác giả khi nghĩ về kiếp người trôi nổi, long đong .“ Bèo dạt về đâu hàng nối hàng
Mênh mông không một chuyến đò ngang
Không cầu gợi chút niềm thân mật
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng. ”
“Bèo” – sinh vật phù du mang trong mình kiếp sống trôi nổi, bấp bênh, đã vậy còn kết hợp với động từ “dạt” làm rõ hơn sự chìm nổi của sinh vật này. “Đâu” từ hỏi về nơi chốn của “bèo”. Hình ảnh bèo lạc lõng, bơ vơ, không điểm tựa không nơi bám vía. “Hàng nối hàng” như khắc họa rõ hơn về số phận của loài sinh vật này. Đọc câu thơ ta có thể liên tưởng về những kiếp người nổi trôi, không có nơi nương tựa. Và trong không gian “mênh mông” đó, tác giả mong ngóng có thể nhìn thấy chuyến đò để cảm nhận được sự sống nhưng dường như không có tín hiệu đáp lại sự mong chờ ấy. “Không một chuyến đò” cũng đồng nghĩa không có hoạt động của con người, điều này càng làm cho nỗi cô đơn dâng lên. Trong khổ thơ này, thi sĩ sử dụng nhiều từ phủ định nhằm khắc họa sự cô đơn trống vắng của lòng người. Tiếp sau “không đò” là “không cầu”. Chiếc cầu vốn là hình ảnh đặc trưng của miền quê, mang nét giản dị, thân mật. Nhưng vì hình ảnh này không có nên có thể thấy thiếu vắng cảm giác quê hương. Câu thơ cuối tác giả sử dụng màu xanh và vàng nhằm vẽ nên bức tranh tươi sáng hơn nhưng từ láy “lặng lẽ” đã dìm màu sắc này xuống. Hai hình ảnh “bờ xanh”, “bãi vàng” không còn được tươi tắn như màu sắc ban đầu của nó. Từ láy này được đưa lên đầu như sự nối tiếp của nỗi cô đơn từ vật này sang vật khác.
Trong ba khổ thơ đầu, tác giả chỉ miêu tả về thiên nhiên thì khổ thơ cuối cùng thi sĩ đã bộc lộ nỗi niềm nhớ nước của mình
“ Lớp lớp mây cao đùn núi bạc
Chim nghiêng cánh mỏi bóng chiều xa
Lòng quê dợn dợn vời con nước
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà ”Chỉ với 4 câu thơ nhưng nhà thơ đã cho thấy sự tích hợp hài hòa giữa cổ xưa và văn minh. Từ láy trọn vẹn “ lớp lớp ” diễn đạt sự chồng chất, tiếp nối đuôi nhau nhau. Câu thơ tiên phong khắc họa những đám mây từng lớp đùn lên thành những dãy núi bạc. Đến đây, ta chợt nhớ tới chữ “ đùn ” trong bài “ Thu hứng ” của Đỗ Phủ :“ Mặt đất mây đùn cửa ải xa ”Nếu như với Đỗ Phủ câu thơ trên là hình ảnh mây trắng sà xuống thấp tới mức tưởng như đùn từ mặt đất lên, che lấp cả cửa ải phía xa xa. Thì trong câu thơ “ Lớp lớp mây cao đùn núi bạc ” lại mang tới hình ảnh nhiều lớp mây chồng chất lên nhau giống như nỗi sầu của thi nhân đã thấm sâu vào cảnh vật, nó chất chứa trong tâm hồn ông giống như tầng tầng lớp lớp mây kia chất chồng thành núi bạc vậy. Câu thơ tiếp theo tác giả sử dụng thủ pháp cổ xưa để nói về tình cảnh một mình đơn độc của cánh chim trước “ bóng chiều sa ”. Hình ảnh “ chim nghiêng cánh nhỏ ” không chỉ gợi sự đơn độc mà “ nghiêng ” còn nói tới trạng thái mất cân đối, không rõ nơi trú của mình là đâu, hình ảnh này càng làm điển hình nổi bật hơn sự lận đận của kiếp người trước vạn vật thiên nhiên. Trong khoảng trống buồn ấy, thi sĩ bỗng nhớ về quê nhà“ Lòng quê dợn dợn vời con nước ”
“Dợn dợn” là gợi lên, dấy lên, có những cảm xúc khó nói. Chỉ cần nhìn thấy “con nước” là lòng thi sĩ là nhớ về quê hương – nỗi nhớ thường trực. Nếu như ở các câu thơ trên phải có một hình ảnh, chi tiết nào về cố hương thì thi sĩ mới bộ lộ cảm xúc của mình còn trong câu thơ cuối “Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà” thì không cần bất cứ sự vật nào nỗi nhớ ấy vẫn cứ ùa về. Trong thơ Đường hơn nghìn năm trước cũng từng có tác phẩm nói về nỗi nhớ quê hương
Xem thêm: Các đơn vị đo thời gian phổ biến nhất
“ Nhật mộ hương quan hà xứ thịYên ba giang thượng sử nhân sầu. ”( Quê hương khuất bóng hoàng hônTrêm sông khói sóng cho buồn lòng ai )( Hoàng Hạc Lâu – Thôi Hiệu )
Nhưng Thôi Hiệu nhìn thấy khói sóng liền nhớ về quê nhà của mình còn Huy Cận không cần thấy gì nỗi nhớ ấy vẫn dấy lên. Nếu như Thôi Hiệu đứng trên xứ người lòng khắc khoải hướng về cố hương thì Huy Cận lại đặc biệt hơn khi chính ông đang đứng trên mảnh đất của mình nhưng lòng buồn bã, bâng khuâng khôn nguôi.
Như vậy, bằng cách kết hợp nhuần nhuyễn giữa yếu tố Đường thi và yếu tố Thơ mới, cùng với việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật như từ láy, biện pháp tương phản,… nhà thơ Huy Cận đã giúp người đọc cảm nhận về một bức tranh thiên nhiên mênh mông. Ở đó con người có thể cảm thấy sự bé nhỏ của mình trước không gian, kiếp người ngắn ngủi trước vũ trụ. “Tràng giang” còn là tiếng lòng của một người con yêu quê hương, đất nước sâu nặng.
Cảm nhận bài thơ Tràng giang – Bài văn mẫu tìm hiểu thêm 4:
Huy Cận là một trong những tác giả xuất sắc nhất trong trào lưu thơ mới. Thơ ông rất giàu chất suy tưởng, triết lí, luôn biểu lộ sự giao cảm giữa con người và thiên hà. Tràng giang là một trong những bìa thơ tiêu biểu vượt trội của tác giả, biểu lộ vừa đủ tư tưởng và phong thái thơ của nhà thơ .Ngay ở câu đề từ của bài thơ, nhà thơ đã cho người đọc cảm nhận được nỗi buồn của cảnh vật cũng như của tâm trạng người thi sĩ, lời đề từ đã tóm gọn ngắn gọn và đúng mực cả cảnh lẫn tình của bài thơ .Sóng gợn Tràng giang buồn điệp điệpCon thuyền xuôi mái nước song songThuyền về nước lại sầu trăm ngãCủi mội cành khô lạc mấy dòngĐứng trước cảnh bát ngát sông nước, nỗi buồn của tác giả như được nhân lên. Ngay ở khổ thơ đầu tác giả đã dùng ngôn từ giàu hình ảnh để khái quát về cảnh vật, qua những cảnh vật ấy tác giả muốn bộc lộ tâm trạng của mình. Hình ảnh ” sóng gợn ” gợi cho ta liên tưởng tới những làn sóng đang lan ra, loang ra đến vô tận cũng giống như nổi buồn của nhà thơ bí mật mà da diết khôn nguôi. Con sóng ở giữa một dòng sông dài và rộng càng làm cho nỗi buồn của nhà thơ được nhân lên. Cảnh con thuyền và mọi cảnh vật đều đơn độc càng làm cho người thi sĩ mang đầy tâm sự trong lòng không biết bày tỏ tâm trạng cùng ai. Tác giả đã dùng những hình ảnh rất là đời thường để đưa vào thơ ông và đó là sự phát minh sáng tạo độc lạ trong phong thái thơ của ông .Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiềuNắng xuống, trời lên sâu chót vótSông dài, trời rộng bến cô liêuLại một lần nữa tác giả đã dùng những hình ảnh ” cồn, gió, làng, chợ, bến ” để giãi bày tâm sự của mình. Bằng cảm nhận của tác giả cảnh vậy trở nên thưa và vắng mang đậm nét buồn, làm cho cảnh vật yên lặng, buồn tẻ, im ắng và cũng chính vì im ắng nên nhà thơ cảm nhận được .Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiềuTác giả nhận được những âm thanh hoạt động và sinh hoạt của đời sống hằng ngày, nhưng âm thanh đó không rõ ở chỗ nào. Nhà thơ đã nỗ lực tĩnh tâm để nghe ngóng cái âm thanh mơ hồ kia, nhưng không hề cảm nhận được và nhà thơ đã chuyển nhãn quan của mình đến một điểm mới .Nắng xuống trời lên sâu chót vótSông dài, trời rộng bến cô liêuNhà thơ sử dụng nghệ thật đối ý nắng xuống và trời lên để gợi sự hoạt động hai chiều của đất trời và cũng là nỗi buồn trong tâm trạng của nhà thơ. Đứng giữa một vùng bát ngát sông nước, đất trời hun hút, con người càng nhỏ bé hơn và nỗi buồn thì dài vô tận .Bèo dạt về đâu hàng nối hàngMênh mông không một chuyến đò ngangKhông cầu gợi chút niềm thân thươngLặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàngHình ảnh cánh bèo gợi cho ta liên tưởng tới một kiếp người trôi nổi, lênh đênh. Bèo trôi không biết dạt về đâu, không có một cái cầu, không chuyến đò để đưa khách, cảnh tưởng như vậy thì làm thế nào con người thoát được nỗi buồn. Miêu tả cảnh vật đó, tác giả đã biểu lộ niềm khát khao giao cảm với đời, mong ước thoát khỏi nỗi buồn u uất của cuộc sống để có đời sống tốt đẹp hơn .Lớp lớp mây cao đùn núi bạcChim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều saLòng quê dợn dợn vời con nướcKhông khói hoàng hôn cũng nhớ nhàSau khi ngắm hết những cảnh vật xung quanh mình, nhà thơ đã hướng nhãn quan của ông đã hướng lên ngoài hành tinh và ông thấy hình ảnh tiên phong là những đám mây, với từ ” đùn ” cho thấy chúng chồng xếp can đảm và mạnh mẽ lên nhau thành núi sau đó được ánh hoàng hôn chiếu vào tạo ra sắc tố lấp lánh lung linh mà nhà thơ gọi nó là ” núi bạc “. Hình ảnh này tuy tỏa nắng rực rỡ nhưng lại chứa đựng nổi buồn của ông, giống như nổi buồn của ông tích tụ như núi cùng với đám mây còn có hình ảnh cánh chim .Lòng quê dợn dợn vời con nướcKhông khói hoàng hôn cũng nhớ nhàTác giả đã dùng tự láy ” dợn dợn ” để diễn tã những con sóng vời theo con nước lan tỏa ra tích tắt cho thấy nổi nhớ nhà luôn thường trực trong ông và chuẩn bị sẵn sàng lan tỏa ra khắp nơi .Bài Tràng giang đã biểu lộ nỗi nhớ nhà, nhớ quê nhà đến da diết của nhà thơ. Đứng trước cảnh vạn vật thiên nhiên to lớn, nhà thơ đã tức cảnh mà sinh tình, đó là tình cảm chân thành với quê nhà quốc gia của nhà thơ. Với cách tiếp cận với những yếu tố thân mật trong đời sống, Tràng giang đã trở thành một sáng tác tiêu biểu vượt trội của văn học Nước Ta .
Tham khảo thêm:
Cảm nhận bài thơ Tràng giang – Bài văn mẫu tìm hiểu thêm 5:
Có những tác phẩm văn học vừa đọc xong, gấp lại là ta sẽ quên ngay, nhưng cũng có không ít những bài văn bài thơ, thật diệu kì, đã đi sâu vào lòng ta bằng một sức hút vô cùng mãnh liệt. Tràng giang của Huy Cận là một tác phẩm như vậy ! Đọc Tràng giang, ta cảm thấy từng lời thơ, từng âm điệu … như những dòng chảy của một con sông, cứ len lỏi nhẹ nhàng nhưng chảy sâu vào tận đáy tâm hồn, khắc chạm vào đó những ấn tượng thâm trầm mà thâm thúy ! …“ Thơ Huy Cận thường buồn ”, Xuân Diệu, người bạn tri kỉ và cũng chính là người bạn đời tri kỷ thân thương của Huy Cận cũng đã phải thốt lên như vậy ! Là hai người bạn thân thiện của nhau, là hai người thi sĩ đa tình cùng yêu quý và tìm đến với quốc tế vạn vật thiên nhiên vô tận, nhưng ở Xuân Diệu, vạn vật thiên nhiên say đắm ngọt ngào mùi vị ngôn từ tình yêu, còn nơi Huy Cận, thì cây xanh núi sông lại bình thản lặng lẽ như thấm thía nỗi buồn của “ cái tôi ” một mình cô độc. Tràng giang là một trong những siêu phẩm kết tụ từ nỗi sầu “ mang mang thiên cổ ” đó ! Đọc bài thơ, có lẽ rằng ta sẽ phát hiện được một nỗi buồn, nỗi buồn của chàng người trẻ tuổi mà “ trọn kiết mắt chàng thường đẫm lệ ”, nỗi buồn có lẽ rằng rất … Huy Cận mà đã hơn một lần Xuân Diệu nói về nó như sau :“ Trong thơ Nước Ta, nghe bay dậy một tiếng địch buồn, không phai sáo thiên thai, không phải điệu ái tình, không phải lời li tao kể chuyện một cái tôi, mà ấy là một bản ngậm ngùi dài ” có phải tiếng vắng ngắt của khóm trúc bông lau, có phải niềm than vãn của bờ sông bãi cát, có phai mặt trăng một mình đang cảm thông cùng những vì sao ? Tiếng rền rĩ dịu em sẽ vấn lấy ta như một dải lụa ôm ấp một vế đau, tiếng len thấm thía vào hồn ta như khí hậu của núi đèo, tiếng làm thành sương đọng lệ trên mắt ta … ” .Một lời nhận xét thật hay ! Mà có lẽ rằng chỉ cần bấy nhiêu đó thôi, ta đã hiểu được khá nhiều về thơ Huy Cận !Và đặc biệt quan trọng là so với Tràng giang …Bài thơ chính là một bức tranh vạn vật thiên nhiên mà linh hồn của nó là một nỗi buồn xa xăm, hoang vắng, có một cái gì đó như tàn lụi đơn độc ” .Sóng gợi Tràng giang buồn điệp điệpCon thuyền xuôi mái nước song songNhìn những cơn sóng nhỏ đang lặng lẽ gối đấu nhau mà đi xa đến tận cuối chân trời, tâm hồn nhà thơ bỗng dâng lên một nỗi buồn “ điệp điệp ”. Từ “ điệp điệp ” đã tạo nên hình ảnh một nỗi buồn ngàn trùng, một nỗi buồn triền miên, lớp lớp … Thường người ta nói trùng trùng điệp điệp để chỉ núi non, nhưng ở đây tác giả lại đem nó để miêu tả một nỗi buồn, đúng là một phát minh sáng tạo thật độc lạ tong cách dùng từ để hình ảnh hóa một nỗi buồn thật là lãng mạn ! Âm điệu thơ như ngân xa da diết, như quen thuộc quen quen ! Có lẽ Huy Cận đã liên tưởng đến một câu ca dao :Sóng bao nhiêu gợn, dạ em sầu bấy nhiêuỞ đây, có bao nhiêu gợn sóng trên dòng Tràng giang từ là có bấy nhiêu nỗi buồn thi sĩ. Câu thơ không chỉ nghiêng về số liệu mà còn nặng về sắc thái, nỗi buồn chỉ nhẹ nhàng lặng lẽ thôi nhưng da diết và dai dẳng, nó như vô tình ngàn xa và tạo thành một tiếng buồn vô tình, vang vọng mãi giữa đất trời thiên hà …Và … điển hình nổi bật giữa những lớp sóng bạt ngàn đó là hình anh của một con thuyền, một con thuyền nhỏ điển hình nổi bật giữa những lớp sóng nhưng cũng đang khuất chìm trong chúng ! Hình ảnh độc lạ vô cùng ! Chiếc thuyền con như đang lênh đênh, bập bềnh không xu thế, cứ xuôi mãi, xuôi mãi … theo dòng nước vô tận nghìn trùng …Cụm từ “ nước song song ” cũng là một cấu tứ lạ mà ta chưa từng đọc khi nào, nó so với “ buồn điệp điệp ” ở câu trên như để gợi ra một nỗi buồn bát ngát trùng điệp !Sang câu thơ thứ ba, nước và thuyền đã hoạt động ngược chiều nhau, con thuyền đã không còn trôi xuôi theo dòng nước nữa :Thuyền về nước lại, sầu trăm ngảCủi một cành khô lạc mấy dòng …Thế cân đối song song của câu thơ đã bị phá vỡ. Thuyền về, mà về đâu ? … Không rõ ! Chỉ để lại một mặt sông vắng bóng thuyền, nỗi đơn độc như trải rộng ra có vẻ như vô tận. Hình ảnh con thuyền cứ khuất dần, khuất dần rồi xa mờ hẳn, nước đành chia “ sầu trăm ngả ”. Huy Cận đã khôn khéo trong việc miêu tả sự hoạt động của sự vật để nói đến bước tiến của khoảng trống. Thời gian luân chuyển theo tầm nhìn con thuyền và khoảng trống cũng lan rộng ra cùng với nó. Nếu như lúc trước, khoảng trống chỉ xác lập theo dòng nước đang hoạt động song song cùng với con thuyền thì hình bóng con thuyền đã trở nên mất dạng, khoảng trống chợt lan rộng ra ra đến “ trăm ngả ”, vô tận bát ngát không có lấy một điểm tựa nào ! Chính thế cho nên, câu thơ thứ ba đã trở thành một đòn kích bẩy để nâng câu thơ cuối tạo thành một chi tiết cụ thể độc lạ vô cùng :Củi một cành khô lạc mấy dòngĐộc đáo về hình ảnh thơ và cả ý thơ ! “ Củi một cành khô ” có lẽ rằng là một hình ảnh mà ta chưa từng phát hiện khi nào, chính nó đã đưa đoạn thơ thoát khỏi bầu không khí cổ kính để trở về với thời tân tiến ” một cành củi khô đang nổi trội dập dềnh giữa muôn vàn cơn sóng, lúc bị đẩy bên này, lúc lại dạt sang bên kia … Đó có phải chăng là hóa thân của một kiếp người lữ thứ, luôn lạc lõng bơ vơ, bị cuốn trôi theo chiều xoáy cuộc sống ?Tràng giang đó, vẫn bình thản suy tư qua lớp sóng “ buồn điệp điệp ”, qua dòng khơi “ nước song song ” và qua vẻ hừng hờ mặc cho “ thuyền về nước lại ” mặc cho nhánh củi lạc loài trôi ! … Tràng giang ! … Sóng gợn Tràng giang ! …Sang khổ thơ sau, tác giả đã đi sâu vào việc diễn đạt chi tiết cụ thể nỗi buồn. Cái buồn bang bạc cả khoảng trống giờ đã không còn đi long dong vô địch trên sông mà đã tấp vào một cồn đất nhỏ :Lơ thơ cồn nhỏ gió vắng ngắtĐâu tiếng làng xa vãn chợ chiềuNắng xuống, trời lên sâu chót vótSông dài, trời rộng, bến cô liêu .Cảnh trong bài thơ chứa đầy tâm trạng. Có lẽ Huy Cận đã tập trung chuyên sâu tổng thể những hình ảnh và nhạc điệu để làm điển hình nổi bật lên cái buồn của con người trước cảnh trời rộng sông dài. Cảm giác buồn gởi trong vần điệu, trong những từ gợi hình mong manh và cô quạnh ! “ Lơ thơ ” gợi hình ảnh, “ vắng ngắt ” gợi cảm giác, cả hai từ láy như đã được nhà thơ phát huy hết hiệu suất cao để miêu tả nỗi buồn, một nỗi buồn nhẹ nhàng nhưng sâu lắng, buồn đến lạnh lẽo đơn độc, đến rợp ngợp tâm hồn .Câu thơ “ Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều ”, hoàn toàn có thể hiểu là “ đâu đây có tiếng làng xa vãn chợ ”, nhưng đó cũng hoàn toàn có thể là câu hỏi mà tác giả đặt ra cho chính bản thân mình ” “ đâu rồi ”, “ có đâu ” tiếng “ làng xa vãn chợ ? ” …Ở đây, Huy Cận đã vận dụng khá tự nhiên một thủ pháp quan trọng trong thủ pháp cổ xưa ” mượn cái “ động ” để nói đến cái “ tĩnh ”, cố tìm kiếm và lắng nghe một âm thanh động để lặng đi trong bầu không khí yên bình đến rợn người !Nỗi buồn ấy như càng trải rộng hơn trước cái nền khoảng trống mà tác giả dựng nên bằng những từ ngữ vô cùng độc lạ :Năng xuống, trời lên, sâu chót vótSông dài, trời rộng, bến cô liêuCùng một lúc, Huy Cận đã sử dụng thủ pháp của một nhà nhiếp ảnh và nghệ thuật và thẩm mỹ của một nhà hội họa để dựng nên một bức tranh độc lạ. Thông thường từ “ chót vót ” chỉ được dùng để miêu tả chiều cao, vào thơ sâu thăm thẳm ” khoảng trống như vụt lớn hơn ra. Trên bức tranh sông dài hiện thêm một nét trời cao “ sâu chót vót ”, vài cồn đất nhỏ, “ bến cô liêu ”. Thiên nhiên phóng khoáng hơn và tưởng chừng sẽ sôi động hơn, nhưng không ! Khi lòng người còn “ vắng vẻ ”, “ cô liêu ” thì “ cảnh có vui đâu khi nào ” … Vài dải đất giữa sông dài, vài ngọn gió “ vắng ngắt ”, chưa đủ để làm tươi cảnh vật và âm thanh của “ tiếng làng xa vãn chợ chiều ” thì mơ hồ và mong manh lắm ! Quanh tác giả giờ đây chỉ còn có vạn vật thiên nhiên, một vạn vật thiên nhiên với cái buồn ảo não và da diết đến bang bạc cả khoảng trống và thời hạn ” những lớp tiếng sóng gợn Tràng giang, tiếng vắng ngắt heo hắt của bờ lau khóm trúc, nỗi sầu vạn cổ tự ngàn xưa chợt theo gió thổi về ! Giờ đây, giữa vạn vật thiên nhiên thiên hà rộng bát ngát bát ngát ấy, chỉ còn lại có một mình tác giả, một mình đứng lặng chôn chân trong quạnh quẽ, cô liêu, cũng như Trần Tử Ngang, ngàn năm trước cũng đã có cuộc viễn du tương tự như như thế :Ao người trước đã qua !Ai người sau chưa tới ?Giữa trời đất vô cùngMình ta luôn giọt lệ !Người đơn độc lại gặp cảnh hoang vắng tịch liêu thì nỗi đơn độc ngày càng thêm đậm. Khổ thơ thứ ba như mở ra cái khung cảnh có vẻ như không có chút dấu vết nào của sự sống, một khung cảnh như đã bị chìm đắm trong quốc tế của sự ngột ngạt đến vô cùng .Bèo dạt về đâu hàng nối hàngMênh mông không một chuyến đò ngangKhông cầu gợi chút niềm thân thươngLặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng .Nỗi buồn được lan rộng ra ra hơn, dù lời thơ có thêm được vài gam sắc tố nhạt nhòa ! Cảnh có mở ra thêm bờ bờ bãi bãi, thêm ít sắc tố vàng tô điểm giữa bức tranh và thay thế sửa chữa ” củi một cành khô ” đơn độc lênh đênh đã là những đám bèo ” hàng nối hàng ” theo nhau đi mãi. Nhưng ” hàng nối hàng ” kia chợt Open trong dòng sông của nhà thơ như câu vấn đáp, đành để mặc cho tâm hồn mình trở thành một chiếc hòn đảo đơn độc giữa mây trời sông nước ” ” Chiếc hòn đảo hồn tôi rợn bốn bề ” .Một loạt những tình từ bát ngát lặng lẽ đã gợi lên không khí vắng vẻ u buồn, lại còn thêm những chi tiết cụ thể phủ định ” ” Không một chuyến đò ngang ”, không một chiếc cầu nối càng làng tăng nỗi cô liêu quạnh quẽ. Đến đây thực trạng đơn độc có lẽ rằng đã lên tới đỉnh điểm, ước mong tìm thấy một ” chút niềm thân thương ” ở một “ chuyến đò ngang ”, một sự liên lạc nào đó với con người qua chiếc cầu nhỏ bé, nhưng toàn bộ đều không có được :Thuyền không giao nối đây qua đóVạn thuở chờ mong một cánh buồm !Đôi bờ sông như hai quốc tế tách biệt nhau, bờ này tự thu mình không liên lạc với bờ kia ! Dòng nước vẫn cứ vô tình hờ hững chảy. Tràng giang mỗi lúc một bát ngát, mỗi lúc mỗi ai hài dưới tâm tư nguyện vọng trĩu nặng của người thi sĩ trẻ, đã sớm vương nỗi sầu thiên cổ mênh mang và những cánh bèo đang tản giạt trên lớp sóng nước kia có phải chăng chính là hình ảnh tượng trưng cho thân phận nhà thơ, của lớp người trẻ ở những năm ba mươi, cũng hoang mang lo lắng vô địch, cũng mỏng dính nhỏ bé, cũng long đong nổi trôi theo dòng chảy bất tận của cuộc sống ? Giống như tâm trạng mà Xuân Diệu một lần đã viết ” ” Chúng tôi cũng bơ vơ, mỗi hồn người là một cõi bơ vơ trong đất trời là một khung bơ vơ “. Như vây, cái buồn của Huy Cận, của một chàng thi sĩ đã ” hơn một lần gửi áo cho trăng ” và lòng vẫn hay ” sầu mưa “, ” tủi nắng ” ấy không phải là cái buồn vô cớ, mà nó cũng chính là cái buồn của thời đại, mà nếu nói cho đúng mực hơn thì đó là nỗi buồn của người trẻ tuổi tiểu tư sản tri thức lúc bấy giờ, những con người bị ” giấc mơ con đè nát cuộc sống con ” với những mảnh linh hồn nhưng lại bị ” thiên hạ bỏ vắng ngắt ” với những đôi chân ” muôn dấu rỗ, thủng gai đời ” ! Và có lẽ rằng chính thế cho nên hơn một lần họ đã từng than phiền :Nếu như chưa biết bao nhiêu lần tá hỏaTrong sầu đen đã gãy cánh như dơiNếu chưa biết bao nhiêu dòng lệ đắngChảy như sông không rửa sạch sầu đời !Mượn dòng sông để soi linh hồn nhỏ bé đơn độc, nỗi buồn kia như lại càng thêm oằn sâu và trĩu nặng ! Nhà thơ đã đem lại cái tâm trạng đầy đơn độc buồn bã ấy mà phủ lên cảnh vật vạn vật thiên nhiên .Lớp lớp mây cao đùn núi bạcChim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều saTrên giữa khung trời xanh bát ngát, mây đùn lên trông giống như những ngọn núi bạc trắng xóa, chợt Open một cánh chim nhỏ bé mà ” Bóng chiều sa nặng đến nỗi nó phải nghiêng cánh ” ( Xuân Diệu ) .Dùng một vật hữu hình để diễn đạt một cái vô hình dung. Thật khó để tưởng tượng được ranh giới giữa cái nhỏ bé hữu hạn và cái lớn lao vô hạn mà Huy Cận đã đưa ra ! Cảnh vật hiện lên trong thơ ông dù cho rất buồn nhưng vẫn chưa đựng được một cái gì đó hùng tráng và can đảm và mạnh mẽ. Điều độc lạ ở đây chính là cách nhìn của nhà thơ ! ” Trong cánh chim nghiêng, tác giả đã thấy được bóng chiều sa ! “. Trong lúc Nguyễn Du thấy ” bóng chiều ” qua những nhánh ” tơ liễu thướt tha ” Hàn Mặc Tử thấy ” bóng xuân sang ” trên những giàn thiên lí, thì ở đây Huy Cận cũng tỏ ra tinh xảo không kém khi nhận thấy ” bóng chiều ” về trên một cánh chim nghiêng ! Một cánh chim một mình, chấp chới trong ánh chiều đang xuống, khiến cho trời đất như rộng trải ra thêm ! Không gian vừa mới trải bát ngát trong dáng dấp ngàn mây ” lớp lớp ” chất chồng, chợt ầm xuống hoàng hôn rất nhanh, đó cũng là khi tâm hồn người lữ khách chợt bâng khuâng nhớ đến quê nhà .Lòng quê dợn dợn vời con nướcKhông khói hoàng hôn cũng nhớ nhàÂm hưởng của thơ Đường triền miên trong câu cuối, mượn niềm luyến nhớ quê nhà của Thôi Hiệu trong bài Hoàng Hạc Lâu .Nhật một hương quan hà xứ thịYên ba giang thượng sử nhân sầuNhưng Huy Cận đã thể hiện tình yêu đậm đà tha thiết hơn ! Tình yêu khắc khoải nên thủy triều rạo rực rối loạn. Điệp từ “ dợn dợn ” cũng rập rờn như sóng Tràng giang “ điệp điệp ”, cái rập rờn trùng điệp chan chứa biết bao tình. Ngày xưa, nhà thơ Đường phải có “ khói sóng trên sông ”, Hồ Dzếnh phải có “ khói buồn bay lên mây ” mới hoàn toàn có thể gợi nhớ quê nhà, mới hoàn toàn có thể “ nhớ nhà trong điếu thuốc ”, nhưng còn ở đây thì lại khác. Nhân vật trữ tình trong thơ Huy Cận đứng trước cảnh không sương, không khói hoàn hôn mà cũng rung rung nỗi nhớ về một miền quê xa khuất phía chân trời. Huy Cận chẳng cần ngoại cảnh ! Lúc này cái buồn đã thành hình, không riêng gì còn là cái cảm xúc sầu bát ngát vời vợi do xúc cảm sinh tình khi ngắm nước Tràng giang. Hai câu kết được gói gọn trong những dòng xúc cảm thiết tha và xinh xắn ! Và nó làm ta gợi nhớ đến những câu thơ ngày trước :Đạm đạm trường giang thủyDu du viễn khách tìnhBao phủ toàn bài thơ là một nỗi buồn rộng khắp và thấm thía, một nỗi buồn mà Hoài Thanh đã từng nhận xét ” “ Người nói cùng ta nỗi buồn nơi quán chật đèo cao, nỗi buồn của sông dài trời rộng, nỗi buồn của người lữ thứ dừng ngựa trên non, buồn đêm mưa, buồn nhớ bạn … Người đã gợi dậy cái hồn buồn của Đông Á, người đã khơi gợi cái mạch sầu mấy nghìn năm vẫn ngấm ngầm trong cõi đất này ! ” .Buồn nhưng không bi quan, không chán nản ! Bài thơ hiện hữu với tư cách là một bài thơ buồn nhưng vẫn đậm đà và lắng sâu một tình yêu quê nhà tha thiết nồng nàn ! Có phải chăng thế cho nên mà Xuân Diệu đã từng ca tụng ” “ Tràng giang là một bài thơ ca hát tổ quốc quốc gia, do đó dọn đường cho lòng yêu giang sơn Tổ quốc ” .
Cảm nhận bài thơ Tràng giang -Bài văn mẫu tìm hiểu thêm 6:
Tràng Giang là một trong những bài thơ tiêu biểu vượt trội của kĩ năng Huy Cận và bộc lộ rõ chất tâm hồn ông. Huy Cận cũng đã nhiều lần kể lại quy trình viết nó. Cảm hứng thơ được gợi từ cảnh sắc sông nước vùng Chèm Vẽ ngoài thành phố TP.HN. Bây giờ nơi này đã là nội thành của thành phố đông đúc với nhiều nhà cao tầng liền kề, biệt thự cao cấp nhưng vào thời Huy Cận viết Tràng giang cho đến mấy chục năm sau, nó vắng ngắt sông nước, lạng lẽ, đẹp và buồn đúng như trong bài thơ đã tả .Huy Cận kể lại, ông đã thử vào bài bằng nhiều thể thơ, nhưng ở đầu cuối chọn thơ bảy chữ, đậm chất Đường thi. Ông còn cho biết Lớp lớp mây cao đùn núi bạc là do ông học ở bản dịch thơ Đỗ Phủ “ Mặt đất mây đùn cửa ải xa “. Ý kết là ông tựa vào thơ Thôi Hiệu, qua bản dịch của Tản Đà “ Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai ” để tả nỗi buồn của lòng mình : Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà. Chính khoảng trống Đường thi trong hơi thơ bảy chữ tạo nên sự cộng hưởng cảm hứng đồng chiều ấy. Nếu viết ở thể thơ khác, chưa chắc đã có sự cộng hưởng ấy. Huy Cận buồn hơn Thôi Hiệu. Huy Cận thừa biết mình đứng nhờ trên vai người ta, có cao nhưng không chắc mình có chiều cao hơn người ta. Đọc Tràng giang hoàn toàn có thể thấy buồn Hoàng Hạc lâu nhưng là ở nhiều chỗ khác chứ không phải ở câu kết so đo ấy .Bài thơ này có vẻ như đẹp cổ xưa, sang chảnh mở vào cao rộng trời đất mà nỗi buồn lại thấm thía sâu thẳm xuống một cõi lòng. Nỗi buồn bàng bạc mơ hồ nhưng đụng vào đầu cũng thấy. Mơ hồ vì buồn không rõ lí do đơn cử. Bàng bạc vì không rõ sắc thái, không rát bỏng nhưng ngân nga như một nỗi bâng khuâng, một tâm trạng nhớ không đối tượng người dùng : trời rộng nhớ sông dài. Câu đề từ quả đã ôm đủ chủ đề bài thơ. Nỗi bâng khuâng buồn nhớ đựng đầy khoảng trống. Cảnh nào cũng gợi buồn, cảnh bị nhiễm vào từ trường tình cảm. Huy Cận nói : Đây là bài thơ của tâm hồn. Tâm hồn ông khi ấy thường trực một nỗi buồn thế hệ, cái thế hệ vừa biết tâm lý thì chạm ngay vào nỗi buồn mất nước, vào thân phận nhược tiểu, một linh hồn nho nhỏ / mang mang thiêng cổ sầu. Chất tâm hồn không bình thường bắt rất nhạy cảm xúc khoảng trống rộng xa, yên lặng hắt hiu. Riêng với Huy Cận, người đã từng “ nghiêng tai kì diệu ” nửa nghe thiên hà nửa nghe lòng mình. Nghe trời nặng nặng, nghe ta buồn buồn thì khoảng trống trời nước quãng sông Hồng nơi Chèm Vẽ cộng hưởng với lòng ông mà thành thơ là điều không khó hiểu .Chữ tràng trong Tràng giang đề bài và trong câu tiên phong vốn ít dùng trong ngôn từ tiếp xúc hơn trường nhưng Huy Cận lại chọn dùng … Có người giảng là để khỏi nhầm với sông Trường Giang bên Trung Quốc. Chả hiểu có đúng thế không. Nhưng chỉ địa thế căn cứ vào âm thanh ( chứ không phải chỉ nghĩa chữ ) thì giang hai âm vang đồng dạng đứng liền nhau gợi được khoảng rộng, dàn theo chiều ngang, bát ngát bát ngát hơn là trường. Trường chỉ cho thấy chiều dài, đa nghĩa chữ và hình âm trường thuôn lại trong khi tràng mở ra. Mặt sông dài rộng, nên đầu sóng của sông, vốn thấp như càng thấp thêm, chỉ như gợn nhẹ mặt sông phẳng. Đã rộng lại tĩnh nên gợi buồn, buồn điệp điệp. Chứ sóng mà dào dạt hay réo sôi chắc dẫn tới cảm xúc khác. Điệp điệp là trạng thái của gợn sóng trên tràng giang và cũng là của gợn buồn trong lòng người. Câu vào này buồn thật. Nhưng câu thứ hai : “ Con thuyền xuôi mái nước song song ” có người cũng cho là câu thơ buồn, buồn lắm, lấy lí rằng : song song là chẳng khi nào gặp nhau, là không gắn bó gì với nhau. Đấy là vận dụng định lý đường song song trong hình học sơ cấp vào hình tượng văn chương. E khó thuyết phục. Thuyền nước trong câu thơ này là đang gắn bó, thậm chí còn hài hoà xuôi chèo mát mái. Câu thơ này không buồn. Hơn nữa, vui. Đang vui. ( Chữ nước song song chỉ là một dụng ý để so với buồn điệp điệp ). Có đang vui mới dẫn đến cái buồn ở câu sau. Mới tạo nên mối đối sánh tương quan : vui chỉ khoảnh khắc mà buồn thì tất yếu, ấy là lúc thuyền về tới bến, nước vẫn liên tục đi, đi một mình, phiêu bạt hai ngả rẽ vô thường nên mới kinh hãi với cái sầu trăm ngả. Hình ảnh sông nước đến đây đã nhập vào thân phận con người. Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả. Một chữ lại ( trạng từ ), lại sầu … cho thấy cách nhìn đời hồi ấy của Huy Cận khá giống Xuân Diệu ( hoa nở để mà tàn – Trăng trong để mà khuyết – Bèo hợp để chia tan – Người gần để li biệt ). Thuyền và nước song song xuôi mái chỉ khoảnh khắc rồi một mình với bao nhiêu ngã ba sông nước, sầu trăm ngả. Từ hình ảnh trăm ngả dẫn đến câu cuối đoạn như mội tổng kết :Củi một cành khô lạc mấy dòng .Trên sông Hồng, nhất là mùa lũ hoàn toàn có thể thấy cả cây trôi, thân gỗ trôi, vật vã nổi chìm trong sóng đục phù sa. Cảnh gợi tang thương. Nhưng không phải mà cảm hứng Huy Cận ở bài này. Ông nói ông phải lựa chọn hình ảnh sao cho ra cai thân phận nổi nênh của kiếp người. Chọn củi hơn là gỗ, chọn một cành không hơn là những cây tươi. Củi một cành mà lạc mấy dòng thì đắt quá, chưa kể nó còn ứng với sầu trăm ngả ở trên .Đoạn một là nhìn vào mặt sông mà tả. Chi tiết tung hứng, ngôn từ đăng đổi và ngay TT của chủ đề. Đoạn hai nhìn ra xa xung quanh : cồn nhỏ, làng xa, trời sâu, bến rộng … khoảng trống mở ra rộng – cao để hồn ngấm vào thưa vắng. Thưa vắng và yên tịnh. Chỉ một âm thanh xa, vọng tự đâu không rõ, mơ hồ như nghe trong hoài niệm một phiên chợ quê lúc vãn người. Âm thanh mơ hồ là cách đặc tả cái yên bình. Đoạn thơ này mở khoảng trống. Chiều thẳng đứng thì như đang dãn dần ra theo nắng, theo trời : “ Nắng xuống, trời lên sâu chót vót ”. Sâu chứ không cao là một phát minh sáng tạo, gây ấn tượng. Chiều năm ngang thì “ Sông dài, trời rộng, bến cô liêu ” … Không sắc tố, không âm thanh, không hoạt động giải trí. Tất cả bất động, lặng đi, ngấm vào nỗi cô liêu .
Cõi rộng không giới hạn, tả dễ miên man. Huy Cận tỉnh táo chuyển lại ánh về mặt sông, về chỗ bắt đầu bài thơ “Bèo dạt về đâu, hàng nối hàng”. Đẩy mức vắng lặng tới chỗ bặt dấu người. Hai đoạn trên còn có thuyền, có chợ. Giờ đây, trên sông chỉ còn có bèo, duy nhất bèo, hàng nối hàng. Không đò ngang, không cầu bắc, không thấy một công trình nào mang dấu người, chỉ lặng lẽ thiên nhiên với thiên nhiên. Buồn lan theo cảnh. Buồn trải ra xa “Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng”. Rồi lại dựng lên cao “Lớp lớp mây cao đùn núi bạc”. Trút qua đôi cánh chim nhỏ và rơi xuống một lòng người, ở chỗ cảnh bặt dấu người, nên lòng mới trội lên nỗi nhớ quê, lòng quê. Tình thế trôi dạt nổi nênh của ngoại cảnh làm con người ngậm ngùi thân phận, thèm tình cảm ấm áp gia đình quần tụ. Bài thơ khép lại trong nỗi nhớ nhà. Tính lôgíc trong những bước chuyển của tâm hồn rất được coi trọng trong bài thơ này. Có lẽ vì thế Huy Cận tự giới thiệu: “Tràng giang là bài thơ tình, và tình gặp cảnh, một bài thơ về tâm hồn.
Xem thêm:
——————–
Với những hướng dẫn chi tiết về cách làm bài cảm nhận bài thơ Tràng giang trên đây cùng những bài văn mẫu hay, đạt điểm cao, hi vọng các em đã có thể tự sáng tạo những bài văn hay và sâu sắc, từ đó làm nền tảng để phát triển những đề bài khó hơn. Tham khảo thêm nhiều bài văn mẫu 11 hay của Đọc tài liệu em nhé!
Source: https://expgg.vn
Category: Thông tin
