– Anh Sáu thoát li gia đình đi hoạt động cách mạng lúc con gái chưa đầy một tuổi. Bảy năm sau, anh mới có dịp ghé thăm nhà, bé Thu đã lên tám tuổi.
– Nguyễn Quang Sáng quê ở An Giang, tham gia hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ. Ông là nhà văn nổi tiếng với những tác phẩm viết về đời sống gian truân mà hào hùng của đồng bào miền Nam trong cuộc cạnh tranh đối đầu lịch sử vẻ vang với quân xâm lược Mĩ .
Bài mẫu
Cuộc kháng chiến chống Mỹ trường kì đã để lại bao đau thương, mất mát cho dân tộc bản địa Nước Ta. Đã có biết bao tác phẩm sinh ra trong thực trạng quyết liệt ấy để ca tụng tình người trong cuộc chiến tranh đồng thời trình diện những giá trị hiện thực. Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng cũng là một tác phẩm như vậy. Là một nhà văn quê ở miền Tây Nam Bộ, phần nhiều ông chỉ viết về đời sống và con người của quê nhà trong cuộc chiến tranh và sau hoà bình. Truyện ngắn này sinh ra trong thực trạng đạn bom ác liệt nhưng lại tập trung chuyên sâu nói về tình người, đơn cử là tình cha con thâm thúy của người chiến sỹ cách mạng .
Anh Sáu xa nhà đi kháng chiến lúc đứa con gái đầu lòng chưa đầy một tuổi. Mãi đến khi nó lên tám tuổi, anh mới có dịp về thăm nhà. Con bé không nhận anh Sáu là cha vì vết sẹo trên mặt khiến anh không giống trong bức ảnh chụp cùng với vợ mà bé Thu đã được má cho xem. Đến lúc bé Thu nhận ra cha thì cũng là lúc anh Sáu phải ra đi. Tình cha con thiêng liêng trỗi dậy mãnh liệt trong em khiến cho mọi người xúc động. Ở khu địa thế căn cứ, người cha dồn hết tình cảm yêu quý, nhớ thương vào việc làm một chiếc lược bằng ngà để Tặng cô con gái nhỏ xíu. Trong một trận càn của giặc, anh Sáu bị thương nặng. Trước lúc nhắm mắt, anh còn kịp trao cây lược ngà cho người bạn, với ý nhờ mang về quê trao tận nơi con gái của mình .
Tình cha con thâm thúy được tác giả bộc lộ qua hai trường hợp : Tình huống thứ nhất là cuộc gặp gỡ của hai cha con sau tám năm xa cách. Thu đối xử với cha như so với người lạ lẫm. Đến lúc em nhận ra và ôm riết lấy cha, biểu lộ tình cảm mãnh liệt thì anh Sáu lại phải ra đi làm trách nhiệm .
Tình huống thứ hai là ở khu địa thế căn cứ, anh Sáu dồn toàn bộ tình yêu thương, mong nhớ con vào việc làm cây lược ngà để khuyến mãi ngay con, nhưng anh đã hi sinh và không kịp trao món quà ấy cho con gái. Tình huống này biểu lộ tình cảm sâu nặng của người cha so với con .
Sau nhiều năm xa cách, anh Sáu chỉ thấy con qua tấm ảnh nhỏ luôn mang bên người. Đến lúc được về thăm nhà, bao nỗi nhớ thương chất chứa từ lâu nên anh Sáu không kìm được niềm vui khi nhìn thấy bé Thu. Cái tình người cha cứ nôn nao trong người anh : ” Xuồng vào bến, thấy một đứa bé độ tám tuổi, tóc cắt ngang vai, mặc quần đen, áo bông đỏ đang chơi nhà chòi dưới bóng cây xoài trước sân nhà, đoán biết là con, không hề chờ xuồng cập lại bến, anh nhún chân nhảy thót lên, xô chiếc xuồng tạt ra, khiến tôi bị chới với. Anh bước hấp tấp vội vàng với những bước dài, rồi dừng lại kêu to : Thu ! Con ! ”
Nhưng thật trớ trêu, đáp lại tình cảm nồng nàn của người cha, bé Thu lại tỏ ra sợ hãi và nghi vấn. Anh Sáu càng muốn gần con để vỗ về yêu thương thì đứa con lại càng tỏ ra lạnh nhạt, xa lánh .
Diễn biến tâm lí và tình cảm của bé Thu trong lần gặp cha tiên phong được tác giả miêu tả ở hai thời gian trước và sau khi nhận ra cha .
Tâm lí và thái độ của bé Thu được tác giả thuật lại rất sinh động qua hàng loạt những chi tiết cụ thể vừa cảm động, vừa buồn cười : Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Lần tiên phong nhìn thấy người đàn ông lạ, lại xưng là ba, con bé rất là hoang mang lo lắng và sợ hãi, mặt nó bỗng tái đi, rồi vụt chạy và kêu thét lên : “ Má ! Má ! ”
Khi má bảo gọi ba vào ăn cơm, nó nhất quyết không chịu. Má ép quá, bé Thu chỉ gọi trống không: “Vô ăn cơm!”. Kể cả lúc má đi vắng, nó lâm vào thế bí, muốn nhờ anh Sáu chắt bớt nước nồi cơm đang sôi mà cũng vẫn nói trổng, nhất định không gọi là ba. Anh Sáu lặng im xem nó làm cách nào. Bé Thu lấy vá (muôi) múc nước ra, vừa múc vừa lầu bầu tức giận. Bữa cơm, anh Sáu âu yếm gắp cho con cái trứng cá vàng ươm. Bé Thu bất ngờ lấy đũa hất rơi xuống đất. Anh Sáu không nén được tức giận, đánh con một cái vào mông. Bé “lặng lẽ đứng dậy, bước ra khỏi mâm” bỏ ăn, chèo xuồng về nhà bà ngoại bên kia sông. Lúc cởi dây xuồng, nó còn cố ý khua dây xích kêu rộn ràng để tỏ ý bất bình.
Sự ương ngạnh của bé Thu đúng là tâm lí và tính cách trẻ nhỏ nên không đáng trách. Trong thực trạng cuộc chiến tranh, Thu còn quả nhỏ nên không hề hiểu được những tình thế khắc nghiệt, éo le. Phản ứng rất tự nhiên chứng tỏ bé Thu có cả tính can đảm và mạnh mẽ, tình cảm thâm thúy và chân thực. Bé chỉ yêu khi tin chắc người đó đúng là ba của mình. Trong thái độ cứng đầu của bé chứa đựng cả sự tự tôn dành cho người cha thân yêu – tức là người đàn ông điển trai trong tấm hình chụp chung với má .
Khi đã nhận ra ba, cảm hứng và hành vi của bé Thu biểu lộ thật mãnh liệt, khác hẳn lúc trước .
Ba ngày nghỉ phép đã hết. Trước lúc lên đường, anh Sáu đang bịn rịn chia tay thì bất chợt bé Thu cất tiếng gọi ba và tiếng kêu như xé, xé sự yên lặng và xé cả ruột gan mọi người, nghe thật xót xa. Đó là tiếng “ ba ” mà nó cố đè nén trong bao nhiêu năm nay, tiếng “ ba ” như vỡ tung ra từ đáy lòng nó, nó vừa kêu vừa chạy xô tới, nhanh như một con sóc, nó nhảy thót lên và dang hai tay ôm chặt lấy cổ ba nó. Nó hôn ba nó cùng khắp. Nó hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó nữa … Hai tay nó siết chặt lấy cổ, chắc nó nghĩ hai tay không hề giữ được ba nó, nó dang cả hai chân rồi câu chặt lấy ba nó, và đôi vai nhỏ bé của nó run run .
Điều gì đã dẫn đến sự đổi khác bất thần trong thái độ cùa bé Thu ? Thì ra khi bỏ về nhà bà ngoại, Thu đã được bà lý giải về vết sẹo làm đổi khác vẻ mặt của cha là do giặc Pháp bắn bị thương. Sự hoài nghi đã được giải toả và bé Thu ân hận, hụt hẫng về cung cách cư xử lạnh nhạt của mình so với cha : Nghe bà kể, nó nằm im, lăn lộn và đôi lúc lại thở dài như người lớn .
Vì thế, trong phút chia tay, tình yêu và nỗi mong nhớ so với người cha xa cách lâu nay đã bùng ra thật can đảm và mạnh mẽ khiến bé Thu hoảng sợ, nóng vội. Chứng kiến cảnh ngộ éo le của cha con anh Sáu, nhiều người không cầm được nước mắt. Lòng trắc ẩn, sự đồng cảm những hi sinh mà bạn mình phải chịu đựng khiến cho bác Ba tức người kể chuyện – thật sự xúc động. Diễn biến câu truyện được trần thuật theo lời bác Ba, người bạn thân thiện của anh Sáu. Bác Ba đã tận mắt chứng kiến tận mắt cảnh ngộ éo le của cha con anh Sáu và trong lòng bác dâng lên một nỗi xót xa. Bác bỗng thấy khó thở như có bàn tay nắm lấy trái tim .
Qua việc miêu tả diễn biến tâm lí, ngôn từ và hành vi của bé Thu, tác giả đã làm nổi rõ 1 số ít nét trong tính cách nhân vật. Tình cảm cha con của bé Thu thật thâm thúy, can đảm và mạnh mẽ, nhưng cũng thật dứt khoát, rạch ròi. Cá tính của bé Thu cứng cỏi đến mức ương ngạnh, nhưng thực ra Thu rất hồn nhiên, ngây thơ. Tác giả tỏ ra am hiểu và diễn đạt rất sinh động tình cảm trẻ thơ trong sáng .
Tình cảm cha con sâu nặng đã được tác giả bộc lộ phần nào trong chuyến anh Sáu về phép thăm nhà và được miêu tả kĩ lưỡng hơn khi anh Sáu vào địa thế căn cứ kháng chiến trong rừng sâu .
Sau khi chia tay với mái ấm gia đình, nỗi day dứt, ân hận ám ảnh anh Sáu suốt nhiều ngày là việc anh đã lỡ tay đánh con. Lời dặn tha thiết của đứa con : Ba về ! Ba mua cho con một cây lược nghe ba ! “, đã thôi thúc anh nghĩ đến việc làm một chiếc lược ngà nhỏ xinh dành Tặng Kèm con gái .
Kiếm được một khúc ngà voi quý hiếm nhỏ, anh Sáu mừng quýnh vô cùng. Anh dành hết tâm lý vào việc làm cây lược : Anh cưa từng chiếc răng lược, thận trọng, tỉ mỉ và cố công như người thợ bạc. Trên sống sống lưng lược có khắc một hàng chữ nhỏ mà anh đã gò sống lưng, tẩn mẩn khắc từng nét : “ Yêu nhớ khuyến mãi Thu con của ba ” .
Chiếc lược ngà đã thành một kỉ vật quý giá, thiêng liêng so với anh Sáu. Nó làm dịu đi nỗi ân hận, dằn vặt lâu nay và ấp ủ bao nhiêu tình cảm nhớ thương, mong đợi của người cha so với đứa con xa cách. Cây lược ngà ấy chưa chải được mái tóc của con, nhưng nó như tháo gỡ được phần nào tâm trạng của anh. Nhưng rồi một tình cảnh đau thương lại đến với cha con anh Sáu. Anh đã hi sinh khi chưa kịp trao tận tay đứa con gái chiếc lược ngà. Những lời kể lại của bác Ba, người trong cuộc, đã làm điển hình nổi bật giá trị thiêng liêng bền vững và kiên cố của tình cha con và tình chiến sỹ của những chiến sỹ cách mạng .
Truyện Chiếc lược ngà có những đặc điểm khá tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật trong truyện ngắn của Nguyễn Quang Sáng. Cốt truyện hấp dẫn, xoay quanh những tình huống bất ngờ nhưng vẫn tự nhiên, hợp lí. Giọng kể mộc mạc, tự nhiên. Ngôn ngữ gần với khẩu ngữ và đậm màu sắc Nam Bộ. Đặc sắc của truyện ngắn này còn thể hiện ở ngòi bút miêu tả tâm lí, đặc biệt là tâm lí trẻ em rất tinh tế và chính xác. Điều đó thể hiện sự nhạy cảm và tấm lòng yêu thương, trân trọng của nhà văn với con người và cuộc đời.
Một điểm đáng quan tâm nữa và cũng là điều góp thêm phần tạo nên thành công xuất sắc của truyện ngắn này là việc lựa chọn nhân vật kể chuyện. Người kể chuyện trong vai một người bạn chiến đấu thân thương của anh Sáu không chỉ tận mắt chứng kiến và kể lại mà còn bày tỏ sự đồng cảm, san sẻ với những nhân vật. Qua những quan sát và cảm hứng của người kể, những chi tiết cụ thể, vấn đề và nhân vật trong truyện đều được phản ánh chân thực, khắc hoạ rõ nét, góp thêm phần nêu bật nội dung tư tưởng của tác phẩm .
Truyện Chiếc lược ngà đã miêu tả một cách xúc động tình cảm thắm thiết, sâu nặng của cha con anh Sáu. Trong thực trạng éo le của cuộc chiến tranh, tình cảm thiêng liêng ấy càng cao đẹp và ngời sáng. Câu chuyện không riêng gì nói lên tình cha con thiêng liêng mà còn gợi cho người đọc suy ngẫm và thấm thía những éo le, đau thương, mất mát mà cuộc chiến tranh mang đến cho bao nhiêu con người, bao nhiêu mái ấm gia đình. Vì vậy mà ý nghĩa tố cáo, lên án cuộc chiến tranh xâm lược của truyện khá thâm thúy .
Loigiaihay.com
Source: https://expgg.vn
Category: Thông tin
