nét đẹp uy nghiêm đất kinh thành

Kiến trúc cung đình Huế là biểu tượng của sự hào hùng với mỗi người con xứ Huế. Là Kinh đô của Việt Nam thời triều Nguyễn, cũng là trung tâm chính trị – văn hóa – kinh tế… của cả nước, kéo dài từ thế kỷ XIX và nửa đầu thế kỷ XX. Kể từ khi hình thành cho đến tận bây giờ, Kinh đô Huế đã để lại những công trình kiến trúc mỹ thuật kỳ vĩ nhất. Dẫu đã trải qua biết bao bom đạn khói lửa, nhưng nét đẹp vốn có của cung đình Huế vẫn tồn tại theo năm tháng.

Trước khi cung đình Huế sinh ra, thì nhà Lý, Trần, Lê cũng đã thiết kế xây dựng một vài kiến trúc trước đó. Vậy nên, khi mở màn thiết kế xây dựng, kiến trúc cung đình Huế đã tiếp thu và thừa kế từ cha ông. Đồng thời tiếp thu tinh hoa của mỹ thuật Trung Quốc, trên ý thức chống sự đồng hoá và lỗi thời, những nghệ nhân từ những miền Nam Bắc quy tụ lại, thiết kế xây dựng cung đình Huế một cách có ý thức dân tộc bản địa. Trong số đó có cả những người thợ gốc Minh Hương Trung Quốc và Chămpa .
Điểm đặc biệt quan trọng trong lối kiến trúc ấy là kỹ thuật được hiện đại hóa bởi những công trình sư người Pháp ship hàng dưới thời Gia Long. Theo mục tiêu cơ bản tiếp thu có tinh lọc, kiến trúc cung đình Huế vẫn là tổng thế kiến trúc mang truyền thống đặc trưng của Huế .

Dù vậy, những khu công trình trong khoảng trống đều hài hòa với vạn vật thiên nhiên. Theo đó, Điện Thái Hòa là TT của Kinh thành, chung quanh là Huyền Vũ ( Bắc ), Chu Tước ( Nam ), Thanh Long ( Ðông ), Bạch Hổ ( Tây ). Hướng Kinh thành quay mặt về phía Nam vì trong Kinh dịch có nói “ Thánh nhân nam diện nhi thính thiên hạ ” nghĩa là bậc đế vương xoay mặt về hướng Nam mới quản lý được thiên hạ .
Kinh đô Huế kiến thiết xây dựng bởi ba lớp thành phủ bọc là Kinh thành, Hoàng thành và Tử Cấm thành. Mỗi nơi sẽ có những đặc thù kiến trúc cung đình Huế điển hình nổi bật .

1. Kinh thành hay Phòng thành

Năm 1805 vua Gia Long mở màn kiến thiết xây dựng Kinh thành, quy mô diện tích quy hoạnh rất lớn 520 ha, chu vi 10 km. Lối kiến trúc vận dụng kiểu kiến trúc phòng ngự Vauban của Pháp. Phòng thành Huế gồm có mạng lưới hệ thống thành lũy theo đường dích dắc, ngoài những còn có pháo đài trang nghiêm, giác bảo, đoạn thành nối hai pháo đài trang nghiêm, tường bắn, phản pháo, phòng lô, hào, thành giai …

2. Hoàng thành

Hoàng Thanh hay còn biết đến với cách gọi Hoàng cung – Đại Nội. Hoàng thành được xây dựng hình chữ nhật, size gồm có trước và sau dài 622 m, hai bên phải trái dài 606 m. Hoàng thành có 4 cửa : Hòa Bình ( hướng Bắc ), Ngọ Môn ( hướng Nam ), Hiển Nhơn ( hướng Đông ), Chương Đức ( hướng Tây ) .
Trải qua 3 thời kỳ trùng tu và chịu sự tàn phá của cuộc chiến tranh, thì đây vẫn là một trong những khu công trình kiến trúc còn sót lại gần như nguyên vẹn. Để lại cho con cháu sau này nhiều giá trị điển hình nổi bật tương quan đến văn hóa truyền thống, quy hoạch, kiến trúc, mỹ thuật .

3. Tử Cấm thành

Tử cấm thành là nơi ở và thao tác của vua cùng với gia tộc. Đây là những di tích lịch sử lịch sử vẻ vang và cảnh sắc đẹp nhất của kinh đô. Tử cấm thành được kiến thiết xây dựng theo hình chữ nhật, size 290×324 m. Diện tích trên 9 ha và chu vi là 1228 m, mở 7 cửa. Tử Cấm Thành Huế được thiết kế xây dựng trọn vẹn bằng gạch vồ với bố cục tổng quan kiến trúc ngặt nghèo. Mỗi khu công trình đều thiết kế xây dựng theo những cặp đối xứng .

B. Giá trị thẩm mỹ của những công trình kiến trúc tiêu biểu

Đại đa số những hoàng cung ở Huế đều được sơn son thiếp vàng theo kiểu mái chồng nhà nối. Có nghĩa là nhà trước và nhà sau đều nối với nhau nhờ mạng lưới hệ thống mái trần vòm mai cua dưới máng thừa lưu. Còn đồ nội thất bên trong cung đình Huế toát lên sự quyến rũ, thanh thoát, toàn bộ được chạm khắc rất là tinh xảo. Bề mặt của gỗ được khảm bằng những vật liệu như mảnh sành sứ, ngà voi quý hiếm, xà cừ, …
Phần mái của điện với màu ngói hoàng ( vàng ) lưu ly và thanh ( xanh ) lưu ly đã khiến cho thẩm mỹ và nghệ thuật kiến trúc Cung đình Huế trở nên rực rỡ, điển hình nổi bật, uy nghiêm hơn khi nào hết. Bên cạnh đó, mạng lưới hệ thống cổng, cửa ở đây cũng rất phong phú về mẫu mã lẫn vật liệu. Để tìm hiểu và khám phá sâu hơn, bạn hãy đọc tiếp nhé !

1. Kiến trúc Ngọ Môn

Là cổng chính của Đại nội, thiết kế xây dựng 1833, thời vua Minh Mạng. Ngọ Môn được thiết kế xây dựng trên mặt phẳng hình chữ U và mạng lưới hệ thống Ngũ Phụng lâu chia thành 9 bộ mái lớn nhỏ, cao thấp, nhấp nhô. Thoặt đầu, Ngọ Môn với kiến trúc hình khối tương đối đồ sộ, nhưng chính chi tiết cụ thể mái ngói trông rất thích mắt đã giảm sự nặng nề ấy đi phần nào .

Hệ thống nền đài do những vật tư cứng ( đá thanh, gạch, đồng ) mà tạo nên. Tuy nhiên nhờ tạo dáng mềm mại và mượt mà, sắp xếp hài hoà, trau chuốt khôn khéo từng ngóc ngách nên trông rất nhẹ nhàng. Các lối đi trổ xuyên qua nền đài thành trông tự như những đường hầm dài .
Kiến trúc cung đình Huế có Ngọ Môn khiến nơi đây càng trở nên đồ sộ nguy nga hơn, và thật hùng tráng, nhìn xa như một thành tháp trang trọng phản ánh sự tài hòa cũng những kiến trúc sư thời Minh Mạng. Ngọ Môn là một khu công trình kiến trúc tiêu biểu vượt trội, xuất sắc của triều Nguyễn nói riêng và kiến trúc cổ Nước Ta nói chung .

2. Điện Thái Hòa

Điện Thái Hoà là hoàng cung quan trọng nhất trong Đại Nội. Điện nằm ở vị trí TT trong hàng loạt mạng lưới hệ thống những khu công trình kiến trúc cung đình kinh đô Huế. Nơi đây đặt ngai vàng, hình tượng thiêng liêng của chính sách phong kiến thời bấy giờ .
Về phong thái kiến trúc, kiến trúc ở Kinh đô Huế khác hẳn những triều đại trước thuộc văn hoá Thăng Long. Điện Thái Hoà cùng với nhiều điện khác trong Đại nội được phong cách thiết kế theo lối kiến trúc nhà kép, gọi là trùng thiềm điệp ốc ( mái chồng lên nhau, nhà tiếp nối nhà ). Nhà trước và nhà sau nằm trên cùng một mặt nền và thông suốt nhau bằng một mạng lưới hệ thống vì kèo thứ ba. Hệ thống trần nhà nằm cong nên thường gọi là trần vỏ cua hay thừa lưu .
Điện Thái Hoà là một ngôi điện lớn, uy nghi trang trọng nhất trong quần thể kiến trúc cung đình xưa còn sống sót ở Huế. Nơi đây vẫn còn mang đậm tư tưởng của kiến trúc Kinh đô Huế và chính sách phong kiến triều Nguyễn. Điện là khu công trình kiến trúc hoàn toàn có thể xem là chuẩn mực về cấu trúc phong thái theo kiểu trùng thiềm điệp ốc, bên cạnh những hoàng cung miếu thờ của kiến trúc hoàng cung triều Nguyễn .

3. Điện Long An

Bàn về kiến trúc cổ, Điện Long An nhất định là một khu công trình có giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật cao của nhà Nguyễn. Kiến trúc điện Long An là một tòa nhà kép trùng thiềm điệp ốc, giống với Điện Thái Hòa, mạng lưới hệ thống vì kèo trần vỏ cua được chạm trổ rất tinh xảo. Không gian rộng, có chiều sâu, tạo sự thâm nghiêm chung quanh toà nhà .
Điều đặc biệt quan trọng của tòa nhà là tuyệt đối không xây vách mà chỉ dựng toàn cửa bằng khoa lồng kính để đảm nhiệm ánh sáng. Mái bao che chung quanh 3 tầng, ở giữa là hàng cổ diềm được trang trí tinh xảo. Phần lớn Điện Long An, bạn sẽ thấy rất nhiều hình ảnh và thơ văn .
Nội thất có bảy mươi mốt ô hộc trang trí theo lối nhất thi nhất hoạ với vật liệu cẩn xà cừ, ngà xương óng ánh, sang trọng và quý phái .

Đặc biệt trên hệ thống bản đố nhà trong, hai bên có hai vách gỗ, có 56 chữ Nho được sắp xếp hình Bát Quái và dùng hồi văn liên hoàn có thể đọc thành 64 bài thơ ngũ ngôn và thất ngôn khác nhau do vua Thiệu Trị sáng tác.

Là một khu công trình nguy nga, trang trọng và thanh nhã, điện Long An chính là một trong những tác phẩm góp thêm phần làm ra thẩm mỹ và nghệ thuật kiến trúc cung đinh Huế trở nên rực rỡ hơn. Thông qua những bàn tay khôn khéo của những nghệ nhân. Nơi đây còn được xem là một hoàng cung đẹp nhất ở Huế và Nước Ta. Điện thuần túy bằng chất gỗ, không sơn son thếp vàng như những hoàng cung nơi khác, nhưng vẫn toát lên vẻ uy nghiêm của bậc đế vương .

4. Lăng tẩm của các vị vua nhà Nguyễn

Dưới thời Nguyễn, lăng tẩm của những vị hoàng đế không độc lạ nhiều với đặc thù kiến trúc cung đinh Huế. Nhìn chung đều có kiến trúc rất quy mô, hòa giải giữa vạn vật thiên nhiên với con người. Từ ngoài nhìn vào, chúng tựa như những khu vui chơi giải trí công viên to lớn ở thượng nguồn sông Hương, chẳng hề có nét u ám và sầm uất nào về một nơi yên nghỉ. Ngoài ra, lăng tẩm trong kiến trúc cung đình thời Nguyễn không xa rời việc phản ánh tư tưởng, đậm chất ngầu của những vị vua. Bởi lẽ lúc còn tại vị, những vị vua đã bỏ hết tâm tư nguyện vọng của mình để phong cách thiết kế nên nơi an nghỉ theo đúng nguyện vọng của mình. Tượng chầu bái đình, nhà bia, trụ biểu, tẩm điện là những thành phần cần có. Dễ dàng phát hiện ở bất kể lăng nào. Ngoài ra, mỗi nơi sẽ có thêm những thành phần tự do gồm có : la thành, hồ cầu, nghi môn …. Lăng tẩm của những vị vua nhà Nguyễn cũng dựa trên kiến trúc tử vi & phong thủy để chọn vị trí tương thích : Tiền án hậu chẩm ( núi án phía trước, núi gối phía sau ), Huyền thủy chi lưu ( nước chãy lặng lẽ vòng quanh hình chữ chi ), Tả long hữu hổ ( núi chầu phải, trái như rồng chầu hổ phục ), Vạn niên cát địa ( đất tốt ngàn năm ), Sơn triều thủy tụ ( núi hướng về, nước chãy đến ). Nhưng lăng nổi tiếng và tiêu biểu vượt trội như lăng Minh Mạng, Gia Long, Tự Đức, Thiệu Trị, … đều chứa đựng nét đẹp hùng vĩ, nên thơ và mang một số ít đặc thù của kiến trúc cung đình Huế. Tuy nhiên, lăng Khải Định lại có một phần tác động ảnh hưởng kiến trúc Baroque Tây phương .

Source: https://expgg.vn
Category: Thông tin