Tài liệu hướng dẫn phân tích bài thơ Tây Tiến sau đây sẽ giúp các bạn cảm nhận đúng tư tưởng, tình cảm mà tác giả Quang Dũng muốn gửi gắm thông qua bài thơ. Cùng phân tích từng câu thơ, từng chi tiết quan trọng của bài thơ để thấy hình ảnh một Tây Tiến vừa lãng mạn, vừa bi tráng gắn liền với vẻ đẹp kiêu hùng của bức chân dung người lính.
Đề bài: Phân tích bài thơ Tây Tiến của nhà thơ Quang Dũng.
Bạn đang đọc: Phân tích bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng
Hướng dẫn phân tích
1. Phân tích đề
– Yêu cầu đề bài : nghiên cứu và phân tích bài thơ Tây Tiến .
– Phạm vi tư liệu, dẫn chứng : từ ngữ, chi tiết tiêu biểu trong bài thơ Tây Tiến.
– Phương pháp lập luận chính : Phân tích .
2. Hệ thống luận điểm
– Luận điểm 1: Thiên nhiên Tây Bắc và hình ảnh người lính trên con đường hành quân gian khổ
– Luận điểm 2: Kỉ niệm đẹp về tình quân dân gắn bó, vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Bắc
– Luận điểm 3: Bức chân dung người lính Tây Tiến
– Luận điểm 4: Lời hẹn ước, lời thề gắn bó với đoàn quân Tây Tiến và miền Tây Bắc.
3. Lập dàn ý chi tiết
Mục lục
– Quang Dũng (1921 – 1988) là nhà thơ đa tài nổi tiếng với phong cách sáng tác vừa hồn nhiên vừa tinh tế, lãng mạn và hào hoa.
Chân dung nhà thơ Quang Dũng – tác giả của Tây Tiến
– Tây Tiến là bài thơ hay mang đậm nét hào hùng, bi tráng pha chất lãng mạn, tiêu biểu vượt trội cho phong thái thơ Quang Dũng .
– Tây Tiến : là tên một đoàn quân được xây dựng năm 1947, có trách nhiệm tích hợp với bộ đội Lào để bảo vệ biên giới Việt – Lào, làm hao mòn lực lực giặc Pháp .- Xuất thân lính Tây Tiến : phần đông là người Thành Phố Hà Nội, trong đó có nhiều học viên, sinh viên .- Hoàn cảnh sáng tác : Năm 1947, Quang Dũng gia nhập đoàn quân Tây Tiến, là đại đội trưởng. Cuối năm 1948, Quang Dũng chuyển về đơn vị chức năng mới, nhớ đơn vị chức năng cũ, ông đã viết bài thơ tại Phù Lưu Chanh ( Hà Tây ) .- Chủ đề bài thơ : Ca ngợi vẻ đẹp của người lính Tây Tiến, cũng là vẻ đẹp của những người lính trong kháng chiến chống Pháp, biểu lộ tình cảm sâu nặng của nhà thơ với đơn vị chức năng Tây Tiến, với cảnh vật và con người Tây Bắc một thời gắn bó .
– Hai câu thơ đầu : nỗi nhớ thốt lên thành lời “ Tây Tiến ơi ” là tiếng gọi thân thương, “ nhớ chơi vơi ” là nỗi nhớ thường trực, bao trùm khoảng trống .- Bức tranh vạn vật thiên nhiên Tây Bắc hoang sơ và kinh hoàng :+ Địa danh Sài Khao, Mường Lát gợi sự hẻo lánh, xa xôi ;+ Các từ láy giàu tính tạo hình : “ khúc khuỷu ”, “ thăm thẳm ”, “ heo hút ”, điệp từ “ dốc ”, thẩm mỹ và nghệ thuật điệp “ Dốc lên … dốc lên ” gợi địa hình hiểm trở, quanh co, nhấp nhô .+ Hình ảnh “ súng ngửi trời ” biểu lộ tầm cao của núi non mà người lính phải vượt qua nhưng cũng có cái hóm hỉnh của người lính trong đó .+ Nhịp thơ bẻ đôi “ Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống ” gợi tả sự nguy khốn tột cùng .+ Hình ảnh nhân hóa : “ cọp trêu người ”, “ thác gầm thét ” gợi sự hoang sơ, man dại ; thời hạn : “ chiều chiều ”, “ đêm đêm ” những người lính phải tiếp tục đương đầu với điều nguy hiểm chốn rừng thiêng nước độc .+ Sử dụng phần nhiều những thanh trắc nhằm mục đích nhấn mạnh vấn đề sự trắc trở, ghập ghềnh của địa hình .- Khung cảnh vạn vật thiên nhiên cũng có lúc êm dịu, mang đậm mùi vị đời sống : “ nhà ai Pha Luông … ”, “ cơm lên khói ”, “ Mai Châu mùa em … ”, thanh bằng tạo cảm xúc nhẹ nhàng, yên bình .- Hình ảnh bi hùng về người lính Tây Tiến “ dãi dầu không bước nữa ”, “ gục lên súng mũ bỏ quên đời ” : hoàn toàn có thể hiểu hai câu thơ đơn thuần miêu tả khoảnh khắc nghỉ ngơi của người lính sau cuộc hành quân dài, cũng hoàn toàn có thể hiểu đó là sự nghỉ ngơi vĩnh viễn .- Nhận xét : Thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ nhưng đầy rẫy những gian truân, đó chính là những thử thách so với những người lính Tây Tiến trên chặng đường hành quân .
– Kỉ niệm đêm liên hoan thắm tình quân dân :+ Không khí đêm liên hoan tưng bừng với mà sắc rực rỡ tỏa nắng, lộng lẫy : “ bừng lên ”, “ hội đuốc hoa ”, “ khèn lên man điệu ” ; con người duyên dáng : “ xiêm áo ”, “ nàng e ấp ” .+ Tâm hồn người lính bay bổng, mê hồn trong không khí ấm cúng tình người : “ Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ ” .- Khung cảnh sông nước, con người vùng Tây Bắc :+ Đẹp huyền ảo, hoang dại, thiêng liêng : “ Chiều sương ”, “ hồn lau nẻo bến bờ ”+ Con người lao động bình dị, mộc mạc : “ dáng người trên độc mộc ”, cảnh vật duyên dáng, đầy sức sống : “ trôi dòng nước lũ hoa đong đưa ”- Nhận xét : nhờ bút pháp lãng mạn, quang Dũng đã vẽ nên bức tranh vạn vật thiên nhiên thơ mộng, đời sống hoạt động và sinh hoạt đầm ấm và hình ảnh con người duyên dáng của vùng Tây Bắc .
– Chân dung người lính được miêu tả chân thực : “ đoàn binh không mọc tóc ”, “ xanh màu lá ”, họ sống và chiến đấu trong điều kiện kèm theo khắc nghiệt, thiếu thốn, khó khăn nhưng vẫn can đảm và mạnh mẽ “ dữ oai hùm ” .- Họ là những con người có tâm hồn lãng mạn, trái tim yêu thương “ Mắt trừng gửi mộng ” / “ Đêm mơ TP. Hà Nội dáng kiều thơm ”, lấy hình bóng người thương nơi quê nhà làm động lực chiến đấu .- Vẻ đẹp bi tráng bộc lộ qua sự hi sinh dũng mãnh của họ :+ Sẵn sàng công hiến tuổi trẻ của mình cho quốc gia “ rải rác biên cương mồ viễn xứ ”, “ chẳng tiếc đời xanh ”, “ anh về đất ”, ra đi thanh thản, nhẹ nhàng .+ Cái chết đã được lí tưởng hóa như hình ảnh những tráng sĩ xưa : “ áo bào ”, “ khúc độc hành ” ; vạn vật thiên nhiên cũng đau đớn thay cho nỗi đau họ phải chịu .- Nhận xét : Dù trong thực trạng khó khăn vất vả những người lính Tây Tiến vẫn có những nét lãng mạn, hào hoa. Họ mang vẻ đẹp kiêu hùng, sẵn sàng chuẩn bị hi sinh cho tổ quốc .
Hình ảnh người lính Tây Tiến
– Câu thơ nhắc nhớ lại ý nguyện, quyết tâm ra đi một thời của đoàn quân Tây Tiến : “ người đi không hẹn ước ”, còn là sự tiếc thương những đồng đội đã hi sinh “ thăm thẳm một li biệt ” .- Niềm thương, nỗi nhớ, tình cảm gắn bó của tác giả luôn gửi lại nơi đoàn quân Tây Tiến : và vùng rừng núi Tây Bắc “ Ai lên Tây Tiến … / Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi ”
– Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ của bài thơ+ Nội dung : Khắc họa thành công xuất sắc hình tượng người lính Tây Tiến trên nền vạn vật thiên nhiên núi rừng miền Tây hùng vĩ, kinh hoàng và mĩ lệ với hình tượng mang vẻ đẹp lãng mạn, đậm chất bi tráng .+ Nghệ thuật : Bút pháp lãng mạn và cảm hứng bi tráng, phát minh sáng tạo độc lạ về hình ảnh, ngôn từ và giọng điệu
– Nêu một vài tâm lý, xúc cảm của em về bài thơ .» Đọc thêm : Dàn ý nghiên cứu và phân tích bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng
Xem thêm: Sơ đồ tư duy Tây Tiến
Trong nền thơ ca kháng chiến Nước Ta quá trình 1945 – 1954, Quang Dũng là một trong những nhà thơ tiêu biểu vượt trội. Ông là một nhà thơ đa tài, điển hình nổi bật hơn cả là nghành nghề dịch vụ thơ văn với tập thơ nổi tiếng “ Mây đầu ô ”, trong đó rực rỡ hơn cả là bài thơ Tây Tiến .Bài thơ Tây Tiến biểu lộ nỗi nhớ của nhà thơ về vạn vật thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ mà lãng mạn, yên bình :“ Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơiNhớ về rừng núi nhớ chơi vơiSài khao sương lấp đoàn quân mỏiMường Lát hoa về trong đêm hơi ”Bài thơ mở màn bằng một nỗi nhớ :“ Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơiNhớ về rừng núi nhớ chơi vơi ”Nhà thơ gọi tên sông Mã – con sông chảy qua 1 số ít tỉnh miền tây Thanh Hóa, là con sông gắn liền với cuộc trường chinh của người lính Tây Tiến. Bởi thế cho nên vì thế trong cảm nhận của nhà thơ con sông như một chứng tỏ lịch sử vẻ vang, một người bạn sát cánh trong suốt cuộc hành trình dài. Nhưng giờ “ sông Mã xa rồi … ” tổng thể những kỷ niệm của một thời bão lửa đã lùi xa vào dĩ vãng. Tuy vậy nỗi nhớ về đồng đội vẫn luôn nóng nực, tươi nguyên như ngày nào để rồi tác giả phải thốt lên “ Tây Tiến ơi ”. Nhà thơ gọi tên đoàn quân Tây Tiến như gọi tên những người thân yêu ruột thịt nhất của mình. Chỉ một từ “ ơi ” ấy thôi người đọc như cảm nhận được những cảm hứng dồn nén, những nỗi nhớ niềm thương tha thiết, cháy bỏng của nhà thơ. Cùng với nỗi nhớ về đoàn quân Tây Tiến là nỗi nhớ về rừng núi vạn vật thiên nhiên :Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơiChỉ một dòng thơ thôi nhưng với điệp từ “ nhớ ” ta như đồng cảm những cảm hứng trong lòng nhà thơ. Nhà thơ nhớ về cảnh sắc vạn vật thiên nhiên, nhớ về nơi in dấu bao bước chân của đoàn quân Tây Tiến với nỗi nhớ “ chơi vơi ”. Quang Dũng thật tài tình khi đong đầy toàn bộ những cung bậc tình cảm, cảm hứng trong nỗi nhớ ấy. “ Nhớ chơi vơi ” ấy là nỗi nhớ không rõ nét, không xác lập, khó chớp lấy, một nỗi nhớ khiến con người ta hoàn toàn có thể thoát khỏi thực tại để chìm đắm trong những kỷ niệm thời xưa. Trong ca dao cũng từng có những nỗi nhớ như vậy :“ Ra về nhớ mãi chơi vơi ”Hay Xuân Diệu cũng từng viết :“ Tương tu nâng lòng lên chơi vơi ”Tuy vậy nỗi nhớ “ chơi vơi ” trong thơ Quang Dũng lại có sức ám ảnh thật lớn, đọng lại trong lòng người đọc một ấn tượng không phai nhòa. Hai câu thơ mang chút gì đó bâng khuâng, hoài niệm gợi lại những kỷ niệm thân thương. Ta như đồng cảm hơn tâm hồn của một nghệ sĩ, Quang Dũng có vẻ như đang bứt mình khỏi thực tại để đắm chìm trong những nỗi nhớ “ chơi vơi ” .Từ nỗi nhớ ấy, hình ảnh đoàn quân Tây Tiến hiện về :“ Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi ”Biết bao địa điểm được nhắc đến trong bài thơ, đã từng có quan điểm cho rằng : ” những tên đất, tên làng, bao cái tên đọc lên mà muốn khóc ”, đó là nơi đã in dấu bước chân mà đoàn quân từng đi qua mỗi một vùng đất, địa điểm như nhân chứng sống cho cuộc hành trình dài của đoàn quân. Từ câu thơ trên ta như tưởng tượng được thật rõ nét cuộc hành trình dài. Đoàn quân Tây Tiến đi trong sương mù sum sê của núi rừng, hình ảnh họ như chìm đi, ẩn hiện trong lớp sương huyền ảo. Hình ảnh “ sương lấp ” gợi sự khắc nghiệt của thời tiết, khí hậu miền tây. Trong suốt cuộc hành trình dài của mình họ phải đi trong sương mù xum xê do đó không tránh khỏi cảm xúc căng thẳng mệt mỏi .Nếu như câu thơ trên nhà thơ đặc tả thực trạng khắc nghiệt của thời tiết thì câu dưới lại phác họa vẻ đẹp cảnh sắc vạn vật thiên nhiên và tâm hồn người lính :“ Mường Lát hoa về trong đêm hơi ”Quang Dũng quả thật tài tình trong việc sử dụng từ ngữ. Nếu như bao người nói hoa nở thì nhà thơ lại nói “ hoa về ”, đó là một sự nhân hóa độc lạ khôn cùng. Những đóa hoa Open trong “ đêm hơi ”, lạ lẫm thay, sao không phải là đêm sương ? Phải chăng nếu trong đêm sương lạnh lẽo ta sẽ không hề nhìn thấy hoa. Để rồi, nhà thơ để hoa về trong “ đêm hơi ”. Qua hai chữ “ đêm hơi ” ta như tưởng tượng ra một khoảng trống lộng lẫy huyền ảo của núi rừng nơi đây. Trong khoảng trống ấy hoa muôn sắc màu trở nên đẹp hơn, lộng lẫy hơn. Hai câu thơ như hai nét vẽ tương phản bộc lộ hai cực điểm điển hình nổi bật của mảnh đất miền Tây khắc nghiệt thật đấy nhưng thơ mộng xinh xắn vô cùng. Và có lẽ rằng những người lính Tây Tiến hẳn phải tinh xảo, lãng mạn lắm mới hoàn toàn có thể cảm nhận được vẻ đẹp của núi rừng nơi đây, Những khó khăn vất vả của thực trạng sống không làm mất đi ở họ nét nhiều mẫu mã trong quốc tế tâm hồn. Như vậy, bốn câu thơ đầu của bài thơ đã bộc lộ được cảm hứng của “ Tây tiến ” nhớ cảnh bao nhiêu thì nhớ người bấy nhiêu, đặc biệt quan trọng là nỗi nhớ đồng đội – những con người đã cùng nhau vào sinh ra tử, xông pha nơi trận mạc bão bùng .“ Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳmHeo hút cồn mây súng ngửi trờiNgàn thước lên cao ngàn thước xuốngNhà ai Pha Luông mưa xa bờ ”Bốn câu thơ được nhìn nhận là những câu thơ tuyệt bút, bộc lộ sự tài hoa của Quang Dũng, phối thanh, gieo vần, sử dụng từ láy. Đồng thời đó chính là bức tranh vạn vật thiên nhiên miền Tây hùng vĩ, kinh hoàng vô cùng. Trong câu thơ thứ nhất tỷ lệ thanh trắc xum xê đã tạo nên cái trúc trắc, không bằng phẳng trong từng câu chữ. Phải chăng đó là cái gồ ghề uốn khúc của con đường. Các cặp từ “ dốc ” gợi hình ảnh những con dốc trùng điệp, gian truân, khó nhọc vô cùng. Và nếu như “ khúc khuỷu ” gợi những con dốc trắc trở gồ ghề thì “ thăm thẳm ” không chỉ gợi độ cao mà còn gợi chút gì đó lạnh lẽo heo hút bởi độ cao của vực sâu. Đường hành quân gian truân biết bao, ta như nghe thấy từng hơi thở gấp gáp, nhọc nhằn của những người lính. Họ đi trên đường hành quân mà như đang bồng bềnh giữa biển mây, mũi súng chạm trời. Câu thơ không những gợi độ cao mà còn biểu lộ chút gì đó tinh nghịch, hồn nhiên, hóm hỉnh đầy chất lính. Con đường giờ đây bỗng trở nên xa tít, nhưng chưa hết :“ Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống ”Nhờ thơ đặt dấu phẩy giữa câu thơ hay chăng là một dụng ý nghệ thuật và thẩm mỹ, dấu phẩy ấy khiến cho câu thơ như gập làm đôi để ta tưởng tượng về một con đường gấp khúc với muôn vàn nguy hiểm trắc trở. Câu thơ được viết với thủ pháp thẩm mỹ và nghệ thuật trái chiều độc lạ. Con đường như gấp khúc ngàn thước, ngàn thước … Lên cao thì cao tít tắp mà xuống thì khiến người ta chóng mặt vì một bên là dốc cao thẳng đứng một bên là vực thẳm không số lượng giới hạn. Rõ ràng vạn vật thiên nhiên Tây Bắc rất giữ dội, nó như thử thách lòng quả cảm, ý chí sắt đá của con người. Người lính Tây Tiến hẳn rất can trường, gan góc thì mới vượt qua những khó khăn vất vả ấy. Câu thơ có vẻ như tả cảnh nhưng để tô đậm tầm vóc ý chí người lính Tây tiến .Nếu như ba câu thơ trên được gieo nhiều thanh trắc thì câu dưới lại được tạo nên bởi hàng loạt thanh bằng :“ Nhà ai Pha Luông mưa xa bờ ”Những người lính Tây tiến đôi lúc dừng chân trên cuộc hành trình dài. Họ dừng chân để hướng con mắt nhìn về những ngôi nhà sàn của nhân dân nép mình trong những triền núi, thung lũng sâu xa. Đâu đó trên đường hành quân, những người lính nhìn thấy những ngôi nhà sàn hình ảnh ấy có vẻ như mang lại sự ấm lòng cho những người con nơi mặt trận khó khăn .Quang Dũng đã miêu tả rất chân thực cuộc hành quân của những người lính. Hình như những tên đất, tên làng kia đã trở nên quá đỗi quen thuộc với họ. Để rồi hình ảnh những người lính hiện lên thật ấn tượng .“ Anh bạn dãi dầu không bước nữaGục lên súng mũ bỏ quên đời ”Đã từng có người cho rằng, trong hai câu thơ này người lính gục súng mà ngủ nhưng cũng có quan điểm cho rằng người lính “ không bước nữa ” ấy là họ hi sinh. Đặt trong chỉnh thể ta nên hiểu những người lính đã hi sinh. Sự hi sinh ấy của họ thanh thản, nhẹ nhàng. Với họ chết chỉ là đôi bàn chân không bước nữa, chết chỉ là chìm sâu vào giấc ngủ. Người lính ở đây hi sinh trong tư thế hành quân : mũ vẫn trên đầu, súng vẫn cầm trên tay. Hình như ta đã từng phát hiện người lính hi sinh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ :“ Và anh chết khi đang đứng bắnMáu anh phun như lửa đạn cầu vồng ”( Lê Anh Xuân )Tuy chìm đắm trong tư thế hi sinh đẹp tươi của những người lính nhưng hình ảnh cảnh sắc vạn vật thiên nhiên miền Tây Bắc vẫn ám ảnh trong tâm lý nhà thơ :“ Chiều chiều oai linh thác gầm thétĐêm đêm Mường Hịch cọp trêu người ”Thiên nhiên miền Tây được miêu tả qua âm thanh của tiếng tác gầm thét tiếng cọp trêu người, hai câu thơ gợi sự kinh hoàng của chốn rừng thiêng nước độc, thâm sâu cùng cốc. Đặc biệt với những từ láy chỉ thời hạn “ chiều chiều, đêm đêm ” người đọc có vẻ như đồng cảm phần nào nỗi khó khăn vất vả gian truân khó khăn vất vả mà người lính Tây Tiến phải trải qua. Thiên nhiên miền Tây Bắc càng khắc nghiệt bao nhiêu thì những người lính càng can trường bấy nhiêu. Quang Dũng đẫ viết về cuộc hành quân của những người lính Tây Tiến bằng chính sự đồng cảm của một người từng trải .“ Nhớ ôi Tây tiến cơm lên khóiMai Châu mùa em thơm nếp xôi ”Trên đường hành quân người lính nhớ những bữa cơm ấm cúng tình đồng đội, nhớ tới mùi vị của tình quân dân. Mùa thơm nếp xôi quấn quýt, vấn vị vào tâm lý con người. Hình như trong câu thơ của Quang Dũng ta vẫn cảm nhận được mùi thơm của nếp xôi, kỷ niệm đã qua rồi ma như vẫn còn tươi mới gần đây thôi .Hai câu thơ khép lại với hình ảnh núi cao vực thẳm, mùi hương thơm của nếp xôi vương vấn để mở ra một thời hạn khác trong đoạn tiếp theo :“ Doanh trại bừng lên hội đuốc hoaKìa em xiêm áo từ khi nàoKhèn lên man điệu nàng e ấpNhác về Viên chăn xây hồn thơ ”Đêm hội tràn trề ánh sáng, ánh sáng của những bó đuốc như bông hoa lửa trong đêm tràn trề sắc tố, sinh động, rồn ràng âm thanh của tiếng khèn man điệu. Nếu như cảnh sắc vạn vật thiên nhiên miền tây gợi cái heo hút thâm u của núi rừng thì giờ đây toàn bộ đã lùi xa. Những người lính được chìm đắm trong tiếng khèn man điệu, trong những điệu nhạc rộn ràng, vui tươi .Trong khung cảnh vạn vật thiên nhiên đất trời ấy, người lính Tây Tiến hiện lên với vẻ đẹp hào hùng và hào hoa :“ Tây Tiến đoàn binh không mọc tócQuân xanh màu lá giữ oai hùmMắt trừng gửi mộng qua biên giớiĐêm mơ Thành Phố Hà Nội dáng kiều thơm ”Đến đây hình ảnh người lính mới được hiện lên một cách toàn vẹn, nhà thơ sử dụng từ ” đoàn binh ” cùng nhịp thơ chắc khỏe mang đậm hào khí .Đoàn binh được miêu tả rất là dị thường : “ Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc ”, bệnh sốt rét đã làm cho tóc của những người lính không mọc được. “ Quân xanh màu lá ” đây hoàn toàn có thể hiểu là màu xanh của lá ngụy trang hay bệnh sốt rét đã làm cho nước da của người lính trở nên xanh lè .Phải chăng ta nên hiểu đó chính là những di chứng của bệnh sốt rét. Trên đường hành quân những người lính phải đi qua bao chốn rừng thiêng nước độc, thử hỏi làm thế nào họ tránh khỏi căn bệnh sốt rét quái đản kia .“ Mắt trừng gửi mộng qua biên giớiĐêm mơ Thành Phố Hà Nội dáng kiều thơm ”Cái mộng ở đây chính là cái mộng chiến đấu lập công cho quốc gia. Từ “ mắt trừng ” gợi ý chí chiến đấu quyết tâm của người lính Tây Tiến, khao khát được lao vào vì từng tấc đất của quê nhà tổ quốc, ánh lên khát vọng tham vọng lớn lao của tuổi trẻ .“ Rải rác biên cương mồ viễn xứ ”Giữa lúc thơ ca quy trình tiến độ kháng chiến chống Pháp tránh nói về sự hi sinh mất mát thì Quang Dũng lại nói nhiều về điều đó, bởi cuộc chiến tranh nào tránh khỏi sự mất mát hi sinh. Trong câu thơ trên nhà thơ sử dụng nhiều từ Hán Việt làm sang chảnh cái chết của người lính. Nơi biên cương của tổ quốc có biết bao nấm mồ vô danh. Những người lính Tây Tiến là những người lính vô danh nhưng họ đã làm ra quốc gia. Chính thế cho nên lời thơ không chùng xuống mà hào hùng hơn ở những câu thơ tiếp theo :“ Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh ”Câu thơ nói về cái đẹp trong lý tưởng sống của người lính Tây Tiến, những anh đã dâng hiến đời mình không hề tiếc vì khúc khải hoàn ca của quốc gia của dân tộc bản địa : “ chẳng tiếc ” vừa gợi sự ngang tàng, khẩu khí, bất cần, câu thơ như một câu nói cửa miệng của người lính .Biết bao người đã ra đi, đã sống theo mục tiêu quyết tử cho tổ quốc quyết sinh đó là Vũ Xuân, là Đặng Thùy Trâm :“ Chúng tôi đi không tiếc đời mìnhNhưng tuổi 20 làm thế nào chẳng tiếcNhưng ai cũng tiếc tuổi 20Thì làm gì còn tổ quốc ”
(Trường ca những người đi tới biển)
Những người lính đã hi sinh vì mục tiêu ấy, vì thế Quang Dũng đã tiễn đưa họ :“ Áo bào thay chiếu anh về đấtTây Tiến gầm lên khúc độc hành ”Chiếc “ áo bào ” vốn là chiếc áo quan trọng vua ban cho chiến sỹ thời xưa khi ra trận. Thực tế những người lính Tây Tiến không hề có áo bào bọc thây khi khâm liệm. Trong tưởng tượng của Quang Dũng, những anh về với đất mẹ trong chiếc áo sang chảnh của tráng sĩ thời xưa. Hình ảnh áo bào ấy vừa làm sang chảnh cái chết của người lính vừa an ủi những người còn sống. Lời thơ không gợi sự bi lụy, yếu mềm, đau thương dù là viết về sự hi sinh mất mát. Tiễn đưa người lính về với đất mẹ thân yêu có tiếng gầm của dòng sông Mã :“ Sông Mã gầm lên khúc độc hành ”Nếu như trong văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, văn tế Trương Quỳnh Như là tiếng khóc của con người dành cho con người thì ở đây Quang Dũng nói về tiếng khóc của vạn vật thiên nhiên. Đây chính là khúc tráng ca anh hùng tử sĩ, một nghi thức tiễn đưa rất thiêng liêng. Không phải là tiếng khóc của con người mà là tiếng khóc của vạn vật thiên nhiên, những gì mà những anh đã làm mãi vĩnh cửu .Những người lính Tây Tiến biết rằng ra đi sẽ chẳng ngày về, sẽ phải đối lập với con đường thăm thẳm, li biệt nhưng vẫn đi vì tổ quốc cần họ .
Quang Dũng đã viết về người lính Tây Tiến với tất cả nỗi nhớ, niềm thương, sự ngưỡng mộ, sự tự hào xen lẫn niềm xót xa tiếc nuối. Nhà thơ viết bằng bút pháp hiện thực và lãng mạn nhưng nghiêng nhiều về lãng mạn. Bài thơ độc đáo trong việc xây dựng hình ảnh, gieo vần, phối thanh, ngắt nhịp. Tất cả đã làm sống lại trong lòng người đọc một thời kỳ không thể nào quên của dân tộc. Đọc Tây Tiến ta sẽ thấu hiểu hơn vẻ đẹp của những người lính chống Pháp, hiểu hơn về đất nước ta một thời kỳ trận mạc, hiểu hơn giá trị của hòa bình của sự mất mát hi sinh để ta trân trọng hơn những ngày tháng được sống trong độc lập, tự do hôm nay.
Nguồn : Sưu tầmCó thể bạn chăm sóc : Hướng dẫn cụ thể soạn bài Tây Tiến của Quang Dũng
“ Có một bài ca không khi nào quên … ”
Có một bài ca như thế. Cũng có những năm tháng không bao giờ quên, không phai mờ trong ký ức của nhiều thế hệ đã qua, hôm nay và mai sau. Đó chính là những ngày tháng kháng chiến chống Pháp, khi toàn dân tộc ta vừa qua nạn đói, vừa giành được độc lập thì thực dân Pháp trở lại xâm lược. Dấu ấn của nạn đói năm 1945 vẫn còn, rất đậm trong mỗi người dân Việt Nam. Tự do hay trở về với cuộc đời cũ? Đó là câu hỏi day dứt bao người. Theo tiếng gọi của tự do, những người nông dân, công dân, học sinh, những người mẹ, người chị… tham gia kháng chiến, tạo nên hào khí dân tộc của một thời đại. Trong những năm tháng đáng nhớ ấy, văn học dù chưa dám nói là đã ghi lại trọn vẹn bộ mặt đất nước, nhưng cũng đã ghi lại được hào khí của một thời với hình ảnh bao người mà hình ảnh trung tâm là người chiến sĩ cụ Hồ. Bài thơ “Tây Tiến” của Quang Dũng ra đời trong hoàn cảnh chung đó.
Bài thơ sáng tác tại Phù Lưu Chanh vào năm 1948 khi Quang Dũng đã chuyển đơn vị chức năng. Nhưng những ngày tháng Quang Dũng chiến đấu, sống ở đoàn quân Tây Tiến chưa lâu, với những kỷ niệm khó quên nên nỗi nhớ Tây Tiến da diết, cồn cào trong lòng tác giả. Toàn bài thơ là một nỗi nhớ. Tác giả nhớ về đời sống khó khăn, nhớ về kỷ niệm những đêm liên hoan, về cái âm u, hoang dã của rừng núi và in đậm nhất là nỗi nhớ của người lính Tây Tiến. Ra đi kháng chiến khi còn là người trẻ tuổi, học viên TP. Hà Nội, Quang Dũng trở thành người lính. Kỷ niệm làm người lính Tây Tiến đã xa và lại rất gần, để ghi nhớ lại, tác giả phải bật lên :” Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi ! “Câu thơ kết thúc bằng dấu chấm than cùng âm hưởng của vần ơi, tạo nên sức mạnh lớn. Hình ảnh đó là lời nói của Quang Dũng vang vọng đến đoàn quân Tây Tiến ? Không ! Đó là tiếng lòng của tác giả “ xa rồi Tây Tiến ơi ! ” nhưng tấm lòng thì vẫn tha thiết lắm ! Âm hưởng câu thơ có sức vọng làm cho tiếng lòng của Quang Dũng như xoáy vào tâm hồn người đọc rung theo những xúc cảm do câu đầu mang lại để đến với nỗi nhớ Tây Tiến :” Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi “Nỗi nhớ mới lạ lùng làm thế nào ? “ Nhớ chơi vơi ” ! Hình như trong ca dao ta cũng từng phát hiện :” Ra về nhớ bạn chơi vơi “Nỗi nhớ “ chơi vơi ” là nỗi nhớ không định hình khó chớp lấy đã diễn đạt bằng lời. Nỗi nhớ ấy vừa bát ngát, bát ngát lại vừa có chiều sâu. Nó muốn tràn ra khoảng trống để xoáy vào lòng người. Một người ngoài cuộc hẳn không hề có nỗi nhớ ấy. Chỉ có Quang Dũng với nỗi lòng của mình mới có nỗi nhớ ấy mà thôi. Với tấm lòng tha thiết thì hẳn nỗi “ nhớ chơi vơi ” là điều trọn vẹn có lí. Cũng vẫn sử dụng vần “ ơi ”, câu thơ có sức lan toả rộng. Vần “ ơi ” lan ra theo nỗi nhớ “ chơi vơi ” của tác giả .Thông thường khi nhớ về một điều gì, người ta thường nhớ đến những kỉ niệm để lại dấu ấn không quên. Quang Dũng nhớ tiên phong là nhớ về rừng núi : ” Nhớ về rừng núi … “. Rừng núi là nơi xưa kia tác giả cùng đồng đội đã cùng sống, cùng chiến đấu. Rừng núi in đậm bao nỗi khổ, bao niềm vui nỗi buồn của những người chiến sỹ. Hơn ai hết, tác giả là người trong cuộc, tác giả nhớ về rừng núi, những khó khăn vất vả gian nan mà mình đã từng nếm trải :” Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏiMường Lát hoa về trong đêm hơiDốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳmHeo hút cồn mây súng ngửi trờiNgàn thước lên cao ngàn thước xuốngNhà ai Pha Luông mưa xa bờ. “Mặc dù đời sống khó khăn không phải là điều nhà thơ chú trọng phác hoạ nhưng trước mắt ta vẫn hiện ra cái khắc nghiệt của rừng núi. Nhà thơ Tố Hữu đã từng có những câu thơ :” Năm mươi sáu ngày đêm khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắtMáu trộn bùn nonGan không núng, chí không mòn ! “Tố Hữu diễn đạt thẳng cảnh sống người lính. Quang Dũng không làm thế, Quang Dũng chỉ miêu tả cái hoang vu, hoang dã của một vùng rừng núi nhưng qua cảnh đó ai cũng hiểu rằng đời lính là như vậy đó. Họ sống giữa vạn vật thiên nhiên như vậy đó. Với những địa điểm lạ lẫm “ Sài Khao ”, “ Mường Lát ”, “ Pha Luông ”, rừng núi như càng trở nên xa ngái, hoang vu hơn. Hơn thế, cần phải nhớ rằng đoàn quân Tây Tiến phần nhiều toàn là những chàng trai trẻ Thành Phố Hà Nội theo tiếng gọi kháng chiến ra đi, nhiều người còn là học viên nên cảnh núi rừng càng lạ lẫm, đáng sợ hơn. Quang Dũng là người trong đời sống hiểu tâm ý ấy rất rõ. Nỗi nhớ rừng núi khởi đầu bằng những cuộc hành quân .” Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi. “Những cuộc hành quân đi qua và những cuộc hành quân mới lại tiếp nối trong cuộc sống người lính của Quang Dũng. Nhưng có lẽ rằng cái mỏi mệt của những cuộc hành quân lần đầu sẽ không khi nào đi qua cùng năm tháng cũng như rừng sương “ Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi ” sẽ in mãi dấu ấn, câu thơ chùng xuống, túc tắc gợi lên sự mỏi mệt, bải hoải làm ta tưởng chừng như đoàn quân Tây Tiến sắp ngã, sắp chìm đi trong sương. Nhưng không, âm điệu bài thơ lại vút lên bởi một câu vần bằng :“ Mường Lát hoa về trong đêm hơi ”Câu thơ ấy đã xoá đi cái mỏi mệt của đoàn quân Tây Tiến, để đoàn quân tiếp bước. Những khó khăn vất vả lại cứ rải trên đường người lính đi qua :” Dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống “Hình ảnh “ khúc khuỷu ” tạo ra sự cảm xúc hình như con đường đi khó khăn vất vả quá ! “ Dốc thăm thẳm ” lại làm cho những khó khăn vất vả như nhiều hơn, dài ra theo đặc thù “ thăm thẳm ” của con dốc và trên những đường dốc ấy, “ súng ngửi trời ”. Chỉ riêng “ heo hút cồn mây ” đã gợi một không khí vắng vẻ, hoang sơ của núi rừng, súng ngửi trời cộng vào cái vẻ đơn độc của những người lính khi đứng giữa đèo cao .Những khó khăn vất vả khó khăn nhiều là thế nhưng lại nhẹ đi bởi vần bằng tiếp sau :” Nhà ai Pha Luông mưa xa bờ. “Cứ như thế, với những câu vần bằng xen vào giữa những câu vần trắc, âm hưởng đoạn thơ trở nên trùng điệp hơn, âm điệu ấy cứ theo suốt bài thơ, cùng với cách dùng từ cổ kính của Quang Dũng góp thêm phần tạo nên nét lãng mạn mà hào hùng cho bài thơ. Cả khổ thơ đầu là những khó khăn vất vả của vùng rừng núi vạn vật thiên nhiên hoang sơ. Đứng trước bức tranh kinh hoàng ấy, ai cũng thầm nghĩ : vậy người lính sống thế nào nhỉ ?” Anh bạn dãi dầu không bước nữaGục lên súng mũ bỏ quên đờiChiều chiều oai linh thác gầm thétĐêm đêm Mường Hịch cọp trêu người. “Quang Dũng tả rất thực những khó khăn vất vả của cuộc kháng chiến mà đoàn quân Tây Tiến đã gặp nhưng không làm bài thơ trở nên bi thảm, lòng người bi quan mà chỉ để ca tụng người lính. Tác giả lại liên tục đưa ta đến với người lính cũng bằng ngòi bút rất thực ấy. Trước khó khăn, trên đường hành quân, nhiều người đã nằm lại mảnh đất lạ lẫm để không khi nào tỉnh dậy :” Anh bạn dãi dầu không bước nữa “Nhưng anh hùng làm thế nào, những con người đã ngã xuống ấy ! Người lính không chịu nỗi gian nan đã hi sinh nhưng cũng tìm được cho mình một tư thế chết của người chiến sỹ :” Gục lên súng mũ bỏ quên đời ““ Bỏ quên đời ” chỉ là cách nói nhằm mục đích giảm nhẹ sự mất mát, tang thương khi người lính từ trần. Nhưng hình ảnh sử dụng rất đắt là hình ảnh “ gục lên súng mũ ”. Ta chợt nhớ đến dáng đứng của anh giải phóng quân về sau :” Anh ngã xuống trong khi đang đứng bắnMáu anh phun theo lửa đạn cầu vồng “Dáng đứng của anh giải phóng quân đi mãi vào lòng những người dân trong kháng chiến chống Mĩ thì dáng ngã gục xuống của anh lính cụ Hồ hẳn sẽ không phai mờ trong tâm hồn của Quang Dũng, của đoàn quân Tây Tiến và của những người tham gia kháng chiến. “ Gục lên súng mũ ” cũng là cách nói nhẹ và cũng là cách nói của những người người trẻ tuổi tri thức lúc bấy giờ. Người lính ra đi nhưng đồng đội anh lại tiếp bước. Những khó khăn vất vả lại đến :” Chiều chiều oai linh thác gầm thétĐêm đêm Mường Hịch cọp trêu người. “Hình như có ai đó đã nói về cách sử dụng từ “ Mường Hịch ” của Quang Dũng. Địa danh đọc lên có cảm xúc như tiếng chân cọp đi trong đêm. Rừng núi trở nên rờn rợn, nguyên vẻ hoang sơ của nó. Ở nơi xa xôi con người lần đầu đặt chân, vạn vật thiên nhiên là chủ thì khó khăn vất vả như tăng thêm bội phần. Nhưng nét sáng sủa, vui tươi của người lính vẫn chẳng thể mất dọc cuộc hành trình dài .“ Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khóiMai Châu mùa em thơm nếp xôi. “Quang Dũng lại nhớ về những kỉ niệm của những đêm liên hoan. Nhịp điệu câu thơ hình như có cái gì nao nức, rộn ràng :” Doanh trại bừng lên hội đuốc hoaKìa em xiêm áo tự khi nàoKhèn lên man điệu nàng e ấpNhạc về Viên Chăn xây hồn thơNgười đi Châu Mộc chiều sương ấyCó nhớ hồn lau nẻo bến bờCó nhớ dáng người trên độc mộcTrôi dòng nước lũ hoa đong đưa. “Cái kinh hoàng, hoang dã của vạn vật thiên nhiên trong hai khổ thơ đầu như biến mất đi sau những kỉ niệm vui của đoàn quân Tây Tiến. Nét nghịch ngợm, vui vẻ của những chàng người trẻ tuổi Thành Phố Hà Nội xúng xính trong xiêm áo giả làm con gái, cùng tiếng nhạc và vẻ e ấp vờ vịt. Câu thơ với hai chữ “ kìa em ” vừa mang vẻ quá bất ngờ vừa mang nụ cười tự do của người chiến sỹ. Những kỉ niệm vui đó hẳn sẽ không quên trong lòng người cũng như vẫn còn nguyên vẹn trong lòng Quang Dũng vậy. Cùng với sự vui mắt, người lính Tây Tiến còn sống với bản lĩnh lãng mạn, với tâm hồn giàu chất thơ, giàu cảm hứng của mình. Một dáng người trên độc mộc vào buổi chiều sương, một khóm hoa đong đưa trên dòng nước lũ … tổng thể đi vào nhẹ nhàng cho cả đoạn thơ. Quang Dũng xa Tây Tiến nhưng khoảng chừng thời hạn ấy chưa lâu nên kỉ niệm Tây Tiến vẫn như nguyên vẹn. Nỗi nhớ “ chơi vơi ” trải khắp bài thơ nhưng cô đọng vẫn là ở nỗi nhớ về người lính Tây Tiến. Có lẽ người lính Tây Tiến, hình ảnh của họ đã ăn sâu tận trong máu thịt tác giả :“ Tây Tiến đoàn quân không mọc tócQuân xanh màu lá dữ oai hùm ”Câu thơ đầu trọn vẹn tả thực về người lính kháng chiến, nổi tiếng bởi tên gọi “ Vệ trọc ”. Giữa rừng núi hoang sơ, nạn sốt rét là nạn mà người lính thường mắc phải. Sốt rét đến nỗi trọc cả đầu chỉ còn một vài sợi tóc lưa thưa đến nỗi da xanh lè “ màu lá ”. Bệnh sốt rét ác nghiệt như Chính Hữu đã từng miêu tả :” Sốt run người vầng trán ướt mồ hôi. “Sốt rét là bệnh tiêu biểu vượt trội thường gặp ở người lính khi Quang Dũng nói về điều này, tác giả còn muốn cho ta biết, người lính Tây Tiến sống như vậy đấy ! Họ sống để chiến đấu với quân địch nhưng lại phải chiến đấu với cả gian nan, bệnh tật nữa. Giữa bao nhiêu khó khăn vất vả người lính vẫn ” Quân xanh màu lá dữ oai hùm “. Nét dữ tợn của người chiến sỹ Tây Tiến ở đây không làm nhạt đi tí nào hình ảnh người lính Tây Tiến trong ta. Bệnh tật, yếu đau tưởng chừng làm người chiến sỹ yếu ớt nhưng ta giật mình vì hình dáng “ dữ oai hùm ” của anh lính. “ Dữ oai hùm ” làm mất đi sự yếu ớt của “ đoàn quân không mọc tóc ” và của “ quân xanh màu lá ”, câu thơ trên giúp cho câu thơ sau liên tục :” Mắt trừng gởi mộng qua biên giớiĐêm mơ TP.HN dáng kiều thơm “Đây chính là hai câu thơ tập trung chuyên sâu nhất vẽ nên bức tranh người lính Tây Tiến và cũng là hai câu thơ hay nhất trong cả bài thơ. Người lính Tây Tiến sống với hình ảnh của quê nhà TP.HN, chiến đấu với tương lai trước mặt. Hai câu thơ vừa mang nét lãng mạn của người chiến sỹ vừa có nét hào hùng. Mắt người lính “ trừng ” nhưng không hề mang nét dữ tợn, đấy chỉ là quyết tâm của họ. Họ quyết tâm chiến đấu cho Tổ Quốc, quốc gia, điều này là điều tâm niệm của mỗi người. Hai câu thơ trên đã có thời bị đưa ra chỉ trích cùng với bài thơ là buồn rớt, là bi quan, là tiểu tư sản. Đành rằng buồn ; nhưng cái buồn ở đây không làm mất đi quyết tâm của người lính Tây Tiến. Quyết tâm đánh giặc và lãng mạn phải tích hợp hài hoà mới hoàn toàn có thể tạo nên vẻ đẹp tâm hồn người chiến sỹ một cách thâm thúy. Đây là điểm mà đã có một thời vì thực trạng lịch sử vẻ vang, vì một nguyên do nào đó người ta đã quên đi hay cố ý quên đi. Người lính Tây Tiến chiến đấu cho ai ? Mục đích của họ hướng tới là gì nếu không phải quê nhà mà đơn cử là Thành Phố Hà Nội. Người lính mơ về TP. Hà Nội, về người thiếu nữ Thành Phố Hà Nội thì chính những mộng mơ ấy đã tiếp sức mạnh cho người chiến sỹ sống và chiến đấu. Hai câu thơ chính vì vậy lãng mạn mà rất hào hùng !Người lính Tây Tiến gặp bao nhiêu gian nan. Dọc con đường hành quân bao người đã ngã xuống vì khó khăn, vì khắc nghiệt của rừng núi, vì đau ốm bệnh tật và họ ngã xuống vì chiến đấu .” Rải rác biên cương mồ viễn xứ. “Câu thơ đọc lên nghe sao mà bi thảm quá. Bao người nằm lại nơi lạ lẫm không người qua lại, chẳng khi nào về. Từ “ rải rác ” làm ta cảm xúc người lính Tây Tiến ngã xuống, ngã xuống nhiều trong cuộc chiến đấu, làm ta cảm xúc thấm thía cái lạnh khi những con người phải từ giã cuộc sống. Từ “ viễn xứ ” tạo nên sự xa xôi, lạnh lẽo của rừng núi, gợi sự đơn độc của những người nằm lại. Câu thơ trầm xuống xoáy vào lòng ta nỗi buồn không hề thốt nên lời, ta tưởng chừng câu thơ sau sẽ không cất nổi mình, nhưng ngược lại :” Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh “Câu thơ lại nhẹ nhàng như không hề mang chút bi thảm của những nấm mồ viễn xứ. Câu thơ trước tạo nên cái “ bi ”, câu thơ sau tạo nên nét “ tráng ”. Cái không khí bi quan biến mất, chỉ còn lại nét ngang tàng, chút thanh thản của người lính Tây Tiến. Bảo “ chẳng tiếc đời xanh ” là cách nói của người người trẻ tuổi tri thức TP. Hà Nội nhưng cũng mang cả ý niệm về lí tưởng chiến đấu. Đâu phải họ không tiếc cho tuổi trẻ. Không phải “ tuổi trẻ là mùa xuân ” đó sao ! Nhưng cao hơn cả tuổi trẻ họ còn có tự do, quê nhà. Còn người hậu phương gởi gắm cả nỗi lòng cho họ. Đó là lí do tại sao người lính Tây Tiến chẳng tiếc đời xanh. Họ nằm xuống nhẹ nhàng :“ Áo bào thay chiếu anh về đấtSông Mã gầm lên khúc độc hành ”Cách dùng từ “ áo bào ” làm câu thơ trở nên cổ kính hơn. Anh ra đi mãi mãi nhưng anh ra đi là cho lẽ sống của mình sống mãi nên cái chết của anh nhẹ nhàng như “ về đất ”. Hơn thế, có chăng Quang Dũng có lí khi dùng từ “ về đất ” ngoài ý giảm nhẹ sự đau thương ? Quang Dũng không muốn có bất kể giọt nước mắt nào rơi trên thi hài người lính Tây Tiến. Người lính Tây Tiến sống lãng mạn, hào hùng thì chết cũng phải như vậy. Đấy chính là lí do tác giả có ý sử dụng từ cổ kính và nói theo lối nói của người lính Tây Tiến. Quang Dũng muốn rằng người lính Tây Tiến chiến đấu là cho quê nhà thì sự ra đi của họ là nhẹ nhàng, thanh thản : họ về với đất. Đất như người mẹ giang tay ôm đứa con yêu vào lòng và người chiến sỹ ngủ trong vòng tay mẹ. Như vậy anh hi sinh ở nơi xa nhưng linh hồn anh vẫn về bên đất mẹ. Câu thơ vì vậy mất đi nét bi thảm vốn có. Anh chiến sỹ chết đi, quê nhà ôm anh vào lòng, sông núi hát lên tiễn đưa anh :” Sông Mã gầm lên khúc độc hành ”Không hề có tiếng khóc giọt nước mắt tang thương. Chỉ có núi sông, đất mẹ tận mắt chứng kiến cái chết của anh. Bóng dáng của anh hoà vào núi sông, hoà vào đất mẹ. Người lính Tây Tiến ra đi nhưng hình ảnh của anh không khi nào mờ phai trong tâm lý con người. Hình ảnh người lính và những kỷ niệm đậm mãi trong lòng Quang Dũng và mỗi tất cả chúng ta .” Tây Tiến người đi không hẹn ướcĐường lên thăm thẳm một li biệtAi lên Tây Tiến mùa xuân ấyHồn về sầm nứa chẳng về xuôi. “Bài thơ khép lại nhưng âm điệu vẫn mãi vang vọng trong tâm hồn ta. Nhịp điệu trùng điệp, nét lãng mạn hào hùng của bài thơ để lại dấu ấn trong ta. Có những tác phẩm đã gặp nhiều mà ta lại quên đi nhưng có những tác phẩm chỉ phát hiện một lần lại sống mãi. Ấy là Tây Tiến ! Hình ảnh người lính Tây Tiến lộng lẫy ngời sáng với cả hào khí dân tộc bản địa !Nguồn : Sưu tầm» Xem thêm :
Quang Dũng là nhà thơ tiêu biểu vượt trội của chùm thơ chiến sỹ. Với lời thơ hào hùng, lãng mạn những sáng tác của ông đều để lại âm vang trong lòng người đọc cho đến tận ngày này. Và ” Tây Tiến ” là một trong những tác phẩm như vậy .Tây Tiến là tên của một đoàn quân với đa phần là những chàng trai sinh viên hà thành. Đoàn quân được xây dựng đầu năm 1947 và đại đội trưởng không ai khác chính là Quang Dũng. Cuối 1948, Quang Dũng chuyển sang đơn vị chức năng khác. Tại làng Phù Lưu Chanh, ông viết bài thơ ” Nhớ Tây Tiến ” sau in trong ” Mây đầu ô ” đổi tên thành Tây Tiến. Nổi bật của tác phẩm là cảm hứng lãng mạn và bi tráng của từng câu thơ. Mở đầu tác phẩm là nỗi nhớ miên man trải dài .
Sông Mã xa rồi, Tây Tiến ơiNhớ về rừng núi nhớ chơi vơi
Tác giả gọi tên dòng sông Mã – một nhân chứng theo suốt bước chân hành quân của đoàn quân. Quang Dũng nhớ về đồng đội, ” nhớ về rừng núi “. Nỗi nhớ ấy cứ cồn cào, da diết để rồi bật lên thành tiếng gọi ” Tây Tiến ơi “. Đặc sắc thẩm mỹ và nghệ thuật của hai câu thơ đầu chính là cách gieo vần ” ơi ” và từ láy ” chơi vơi “. Bằng sự thành công xuất sắc của rực rỡ ấy, nhà thơ đã miêu tả hết được nỗi lòng của mình. Nỗi nhớ của ông cứ miên man, cồn cào, da diết khôn nguôi. Nỗi nhớ từ tận đáy lòng rồi bật lên vang vọng .Nhớ về Tây Tiến là nhớ đến những khó khăn vất vả gian nan suốt chặng đường hành quân. Một loạt những địa điểm được nhà thơ nhắc đến ở những câu tiếp : Sài Khao, Mường Lát, Pha Luông, Mường Hịch, Mai Châu. Đây đều là những địa điểm heo hút, hoang vu, là những vật chứng cho chặng đường đầy gian nan của người lính Tây Tiến .
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏiMường Lát hoa về trong đêm hơi
Hai câu thơ này bộc lộ rất rõ cảm hứng lãng mạn trong thơ của Quang Dũng. Trong đêm lạnh ở vùng cao, sương giăng phủ kín, mặc dầu đã ” mỏi ” nhưng con đường hành quân hiện ra vẫn đẹp, vẫn thơ mộng ” hoa về trong đêm hơi “. Những câu thơ tiếp theo bộc lộ rõ sự khắc nghiệt của vạn vật thiên nhiên trên đường hành quân. Một loạt những từ ngữ miêu tả sự gồ ghề của hành trình dài ấy đã diễn đạt một cách chân thực về vạn vật thiên nhiên hoang sơ nơi rừng núi : ” dốc lên khúc khuỷu, dốc xuống thăm thẳm đường đi heo hút “. Câu thơ ” dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm ” như bị chặt đôi đã diễn đạt thật rõ sự lồi lõm của núi, của chặng đường đi. Điều đó càng được tăng lên gấp bội nhờ ” ngàn thước lên cao ngàn thước xuống “. Chặng đường ấy cứ trùng trùng điệp điệp tiếp nối đuôi nhau nhau. Thế nhưng trước vạn vật thiên nhiên hoang sơ kì vĩ ấy là hình ảnh ” súng ngửi trời “. Đây là một hình ảnh tuyệt đẹp, lãng mạn của chàng lính Tây Tiến. Giữa núi rừng vạn vật thiên nhiên hùng vĩ, người chiến sỹ vác súng trên vai. Câu thơ giúp người đọc cảm thấy như mũi súng hoàn toàn có thể chạm đến đỉnh trời. Hình ảnh này khẳng định chắc chắn ý chí quyết tâm của người chiến sỹ sở hữu mọi tầm cao mà đi tới ” khó khăn vất vả nào cũng vượt qua – quân địch nào cũng đánh thắng “. Giữa vạn vật thiên nhiên hoang sơ ấy, ý thức người chiến sỹ vẫn rất vững vàng :
Anh bạn dãi dầu không bước nữaGục lên súng mũ bỏ quên đời !Chiều chiều oai linh thác gầm thét ,Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người
Bằng ngòi bút chân thực, Quang Dũng đã tái hiện thực sự đau thương của cuộc hành quân. Đã biết bao người đã ra đi ” anh bạn dãi dầu không bước nữa “. Nhưng hình ảnh ấy qua lời thơ Quang Dũng không hề bi thương mà hào hùng ” gục lên súng mũ bỏ quên đời “. Người chiến sỹ hào hùng hi sinh bên súng mũ trong tư thế hiên ngang ” mặt trận đi chẳng tiếc đời xanh “. Hình ảnh người chiến sỹ hi sinh đã đi sâu vào lòng người đọc cho đến tận ngày này. Quả đúng không ngoa ” tượng đài tự do được xây bằng máu và nước mắt “. Những khó khăn vất vả mới lại đến với đoàn quân. Đó là nguy hiểm rừng núi, chốn hoang sơ luôn rình rập ” cọp trêu người “, ” thác gầm thét “. Nhưng không cho nên vì thế mà người lính Tây Tiến nao núng. Trái lại họ còn sáng sủa nhớ đến sự ấm cúng của con người nơi đây ” nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói-Mai Châu mùa em thơm nếp xôi “. Cặp từ phát minh sáng tạo ” mùa em ” đã chứa bao tình thương nỗi nhớ của tác giả .Thơ Quang Dũng đâu chỉ có hiện thực khắc nghiệt mà còn có phút lãng mạn, vui vẻ :
Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa,
Kìa em xiêm áo tự bao giờ.
Khèn lên man điệu nàng e ấp,
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ.Người đi Châu Mộc chiều sương ấy,
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ?
Có nhớ dáng người trên độc mộc,
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa?
Đoạn thơ này làm đổi khác không khí của toàn bài. Với âm hưởng vui vẻ sáng sủa, tác giả đã cho người đọc thấy sự hào hoa của người lính Tây Tiến. Đêm liên hoan văn nghệ thắm đượm tình dân quân đã in hằn trong tâm lý Quang Dũng khiến ông không thể nào quên. Hình ảnh những cô gái Thái xinh đẹp trong xiêm áo, e ấp trong điệu nhạc tiếng khèn, đã khiến người lính phải ngỡ ngàng ” kìa em “. Bằng tâm hồn lãng mạn, nhà thơ đã vẽ lên viễn cảnh mơ mộng của Châu Mộc trong chiều sương với ” hồn lau “, ” hoa đong đưa “. Phải chăng bông hoa ấy chính là hình ảnh cô lái đò trên dòng nước lũ ? Nét duyên dáng thơ ngây của con người và cảnh vật đã được vẽ thành bức họa tuyệt trần qua thơ của Quang Dũng .Nối tiếp mạch thơ là hình ảnh người lính Tây Tiến với vẻ đẹp kì quặc, lạ lùng :
Tây Tiến đoàn binh không mọc tócQuân xanh màu lá dữ oai hùmMắt trừng gửi mộng qua biên giớiĐêm mơ TP.HN dáng kiều thơm
Bút pháp tả thực lại một lần nữa được Quang Dũng triển khai triệt để. ” Đoàn binh không mọc tóc “, ” quân xanh màu lá ” là tác dụng của những trận sốt rét rừng. Thời kì này, chiến sỹ của ta chiến đấu trong thực trạng rất là khó khăn vất vả, thiếu thốn lương thực, thuốc men, ngay cả trang bị chiến đấu ” áo anh rách nát vai quần tôi có vài mảnh vá ”, ” chân không dày “. Chiến sĩ ta nhiều khi chết bệnh còn hơn chết trận. Nhưng dù với hình dáng như vậy, người lính Tây Tiến vẫn hiên ngang, uy hùng không hề yếu ớt ” dữ oai hùm “, ” mắt trừng “. Đoạn thơ bộc lộ rõ cảm hứng lãng mạn và bi tráng của nhà thơ. Quyết tâm giết giặc ” gửi mộng qua biên giới ” không làm giảm sự lãng mạn của người lính. Họ vẫn nhớ về quê nhà, vẫn nhớ về người con gái Hà thành .
Rải rác biên cương mồ viễn xứChiến trường đi chẳng tiếc đời xanhÁo bào thay chiếu anh về đấtSông Mã gầm lên khúc độc hành
Một mùi chết chóc sực lên ở đoạn thơ này. Một sắc tố ảm đạm, u uất bao trùm khổ thơ. Nhưng dưới ngòi bút của Quang Dũng, nó hiện lên bi tráng mà không bi lụy. Cái chí khí của người lính đã được thể hiện rõ ràng. Họ quyết tâm đi ” chẳng tiếc đời xanh ” để đem lại nền độc lập cho dân tộc bản địa. Họ ngã xuống nhưng vẫn mang trong mình bầu máu nóng nhiệt huyết. ” Áo bào thay chiếu anh về đất ” như một cách nói giảm nói tránh. Người chiến sỹ ngã xuống là về với đất mẹ bát ngát. Một lần nữa, hình ảnh sông Mã lại hiện lên như tiễn đưa linh hồn người lính .
Tây Tiến người đi không hẹn ướcĐường đi thăm thẳm một chia lìaAi lên Tây Tiến mùa xuân ấyHồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi
Quang Dũng một lần nữa khẳng định chắc chắn ý chí sắt đá của người lính Tây Tiến. Họ ra đi không hề ” hẹn ước “. Họ đã ra đi không hẹn ngày trở lại, họ quyết tâm giành lại độc lập cho dân tộc bản địa. Tinh thần ” một đi không trở lại ” của người lính Tây Tiến cũng như những anh bộ đội cụ Hồ lúc bấy giờ .Bằng bút pháp nghệ thuật và thẩm mỹ tả thực cùng cảm hứng lãng mạn, Quang Dũng đã tạo ra một thi phẩm tuyệt vời. Chân dung người lính Tây Tiến đã được khắc họa rất rõ qua lời thơ và nỗi nhớ của tác giả dành cho tiểu đội của mình. Quả thực, ” Tây Tiến ” xứng danh là bản anh hùng ca của chùm thơ cách mạng Việt Nam thời bấy giờ .Nguồn : Sưu tầm
Cuộc kháng chiến chống Pháp đi qua để lại những dấu ấn không hề phai mờ trong tâm hồn dân tộc bản địa. Đó là điểm quy tụ của muôn triệu tấm lòng yêu nước, là thiên nhiên và môi trường thử thách niềm tin chiến đấu ngoan cường, quật cường của nhân dân ta. Cuộc kháng chiến còn làm phát sinh biết bao hình ảnh đẹp mà đẹp nhất là hình ảnh người lính .Bên cạnh những bài thơ nổi tiếng một thời như Đồng chí của Chính Hữu, Nhớ của Hồng Nguyên …, Tây Tiến của Quang Dũng là một thi phẩm rực rỡ Đoàn quân Tây Tiến quy tụ một lực lượng phần đông đủ mọi những tầng lớp người trẻ tuổi từ khắp phố phường TP.HN. Có nhiều người trẻ tuổi học viên thuộc những tầng lớp tri thức tiểu tư sản vừa rời trang sách nhà trường để tham gia vào cuộc chiến đấu của dân tộc bản địa. Tất cả những con người ấy ra đi với lí tưởng chung của dân tộc bản địa là chiến đấu bảo vệ độc lập, tự do của Tổ quốc. Họ ra đi không hẹn ngày trở lại chiến đấu với mục tiêu “ Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh ” Cái ảnh thần ấy là hào khí của cả một thế hệ, đã từng được phản ánh trong một bài hát thời đó :
Đoàn Vệ quốc quân một lần ra đi ,Nào có sá chi đâu ngày trở lại .
Trong đoàn người nô nức lên đường đi chiến đấu, trong hàng ngũ những người trẻ tuổi tri thức ngày ngày hôm qua có khi là những tự vệ chiến đấu trên phố phường, chiến lũy TP. Hà Nội, mà ngày hôm nay đã xuất hiện trong đoàn quân Tây Tiến, thấp hoáng Open một khuôn mặt : Quang Dũng, tác giả của bài thơ. Như bao người trẻ tuổi tri thức của TP.HN ngày ấy, Quang Dũng cũng háo hức gia nhập đoàn quân Tây Tiến với một niềm mê hồn của tuổi trẻ và một chút ít lãng mạn của những người người trẻ tuổi “ nho sĩ quý tộc ” ảnh hưởng tác động trong Chinh phụ ngâm :
Giã nhà đeo bức chiến bào
hay
Gieo Thái Sơn nhẹ tựa hồng mao .
Cũng chính vì vậy mà những người trẻ tuổi như Quang Dũng sẵn sàng chuẩn bị gật đầu mọi khó khăn, hi sinh để chiến đấu đến ngày thắng lợi ở đầu cuối. Vào Tây Tiến, Quang Dũng cùng sống và chiến đấu một thời hạn với đơn vị chức năng này và sau đó chuyển sang đơn vị chức năng khác. Một ngày ngồi ở Phù Lưu Chanh, Quang Dũng nhớ về những người đồng đội, nhớ về những tháng ngày chiến đâu gian truân nhưng hào hùng, nhớ đơn vị chức năng cũ, nhớ những con đường hành quân mà ông cùng đơn vị chức năng từng đi qua. Nỗi nhớ ấy dần lớn lên trong Quang Dũng, bật ra thành hai câu thơ :
Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi !Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi .
Cuộc sống chiến đấu của Tây Tiến cùng những nơi mà đơn vị chức năng đã đi qua hẳn là những kỉ niệm rất là sâu đậm trong tâm hồn nhà thơ. Hẳn một phần quãng đời Quang Dũng gắn bó với Tây Tiến là đời sống hoạt động giải trí trong vùng rừng núi. Bởi thế, nhà thơ nhớ về Tây Tiến là nhớ ngay về sông Mã, nhớ về rừng núi với bao kỉ niệm vui buồn, ấn tượng về một miền rừng núi khắc nghiệt đã để lại trong tâm hồn nhà thơ dấu ấn chẳng phai mờ. Vì thế, Quang Dũng nhớ về những tháng ngày đã qua với một tình cảm yêu thương lắm nhưng chẳng biết gọi lên đúng chuẩn nỗi nhớ ấy. Nhớ chơi vơi ! hai liếng chơi vơi dùng ở đây thật là đắc địa, miêu tả một nỗi nhớ không có hình, không có lượng nhưng hình như rất nặng và mênh mang đầy ắp. Cái tâm trạng nhớ ấy ta đã phát hiện không chỉ một lần trong ca dao :
Ra về nhớ bạn chơi vơi
hoặc :
Nhớ ai bổi hổi bồi hồi ,Như đứng đống lửa, như ngồi đống than .
Quang Dũng lấy nỗi nhớ trong ca dao để tượng trứng thêm cho nỗi nhớ chơi vơi của mình, thật là cụ thể đắt giá ! Ngay từ đầu bài thơ, ông đã miêu tả vùng rừng núi ấy thiết tha như thế làm cho người đọc quan tâm ngay. Nhớ Tây Tiến, nhớ về sông Mã và núi rừng trùng điệp, nhớ con đường hành quân :
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏiMường Lát hoa về trong đêm hơiDốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳmHeo hút cồn mây súng ngửi trờiNgàn thước lên cao, ngàn thước xuốngNhà ai Pha Luông mưa xa bờ .
Con đường hành quân điệp trùng với bao cái khắc nghiệt, kinh hoàng của mỗi vùng rừng biên ải. Đọc đoạn thơ, chưa cần suy ngẫm nội dung bên trong, tất cả chúng ta đã hoàn toàn có thể tưởng tượng ra con đường mà Quang Dũng miêu tả. Kết cấu đoan thơ cứ thanh bằng thanh trắc đan chéo nhau, trải dài ra miên man, vô tận như con đường xa thẳm gồ ghề. Nhạc điệu dịu dàng êm ả, triền miên. Đoàn quân Tây Tiến đi trong lớp sương dày của núi rừng, tổng thể lộng lẫy trong lớp sương khói mờ ảo, như thực, như mộng. Thế nhưng, mỗi địa điểm đều gợi lên trong người đọc về hình ảnh của một xứ lạ, phương xa ; nếu ta chỉ thử thay Sài Khao bằng một tên gọi khác là lớp sương huyền ảo ấy tan biến ngay. Đoàn quân Tây Tiến cất bước, trên con đường xa vạn dặm, với cái trắc trở, nhấp nhô của con đường. Đã dốc lên khúc khuỷu mà còn dốc thăm thẳm, đã ngàn thước lên cao rồi lại ngàn thước xuống thì đúng là đến độ cao chất ngất, ngoằn ngoèo khó đi. Tất cả những đặc thù ấy diễn đạt nổi khó khăn vất vả của đoàn quân Tây Tiến khi hành quân. Nó ghi lại ấn tượng về một miền rừng núi thật là kinh hoàng và khắc nghiệt. Quang Dũng có những cách dùng từ rất tinh xảo mà cũng rất là tinh nghịch : núi cao chạm mây nối thành cồn heo hút, và để miêu tả chiều cao của núi thì chỉ ba chữ súng ngửi trời nghe thật ngộ nghĩnh. Phải chăng đó là cách gọi của lính mà Quang Dũng ghi lại với tư cách một người trong cuộc ? Dù sao, qua những từ ngữ, chi tiết cụ thể và cách tích hợp thanh điệu của đoạn thơ cũng đã vẽ lên trước mát ta hình ảnh một miền rừng núi mà đoàn quân Tây Tiến đã từng đi qua. Có những câu thơ dùng toàn vần bằng rất hay :
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Sau khi ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống người chiến sỹ Tây Tiến như đứng trên núi cao mà nhìn xuống thung lũng phủ kín trong màn mưa. Những ngôi nhà như đang trôi bồng bềnh trong làn mưa trắng. Thanh bằng của từng chữ trải ra, mênh mang, diễn đạt cái màn mưa phủ giăng thung lũng. Rừng núi trùng, ấn tượng về miền rừng núi cũng thật là khắc nghiệt và kinh hoàng :
Chiều chiều oai linh thác gầm thétĐêm đêm Mường Hịch cọp trêu người .
Chỉ hai câu thơ thôi mà gieo vào lòng ta tổng thể những sự khắc nghiệt của miền rừng núi này – một miền núi rừng âm u với thú dữ đe doạ con người. Hai chữ Mường Hịch đi với nhau nghe nặng như chân cọp. Có một điều kì khôi là nếu ta thay địa điểm này bằng hai chữ khác như Châu Thuận ví dụ điển hình, thì hiệu lực hiện hành câu thơ sẽ giảm sút ngay. Qua sự miêu tả của Quang Dũng, một vùng núi rừng biên ải hiện lên với tổng thể sự khắc nghiệt, kinh hoàng của vạn vật thiên nhiên. Đó là những khó khăn vất vả mà người chiến sỹ Tây Tiến phải vượt qua trên con đường hành quân. Cái trắc trở, gian lao cùa con đường Tây Tiến chợt làm tất cả chúng ta nhớ đến câu thơ của Lí Bạch :
Thục đạo chi nan, nan ư thướng thanh thiên .( Đường xứ Thục khó đi, khó hơn lên tận trời xanh ) .
Đó là toàn bộ những gian nan, nguy khốn do vạn vật thiên nhiên đem đến mà người chiến sỹ Tây Tiến phải chịu đựng .
Anh bạn dãi dầu không bước nữaGục lên súng mũ, bỏ quên đời !
Quang Dũng nói cái thực trên con đường Tây Tiến. Bao người chiến sỹ đã nằm lại trên con đường hành quân. Có một điều lạ làm toả sáng cả ý thơ là người lính Tây Tiến đến lúc gục xuống vẫn cố gắng nỗ lực trong tư thế của người lính, chết rồi nhưng súng mũ vẫn còn đó, hành trang của người chiến sỹ vẫn còn trong tư thế liên tục cuộc hành trình dài. Bao cảnh gian nan khó khăn vất vả, khắc nghiệt kinh hoàng của con đường hành quân, của vạn vật thiên nhiên xứ lạ đã thử thách người chiến sỹ Tây Tiến một cách ghê gớm. Có những người lính đã vượt qua được, và cũng không ít những người phải nằm lại phía sau. Người lính dãi dầu qua mưa nắng, đi từ khó khăn vất vả này đến khó khăn khác, chịu hết thử thách này đến thử thách thác mà có vẻ như vẫn chẳng nể hà ; đến khi kiệt sức phải gục xuống thì cũng cố gắng nỗ lực gục xuống trong tư thế của người chiến sỹ .Cho dù Quang Dũng có nói sự thực về một vùng rừng núi che lấp con người, nhưng chính những phẩm chất cao đẹp của người chiến sỹ đã đưa họ bay lên, vượt lên trên cái khó khăn và thiếu thốn. Quang Dũng là một người trong cuộc, rừng là chiến sỹ Tây Tiến, chính vì thế mà nhà thơ viết về đời sống gian nan của người chiến sỹ Tây Tiến một cách rất là cảm động. Cái khắc nghiệt, khổ và kinh hoàng của một miền biên ải, những khó khăn mà người chiến sỹ Tiến phải chịu đựng và những ấn tượng không thể nào quên. Quang Dũng về người lính Tây Tiến không như những nhà thơ khác ; ông nói thật về sự khổ, hi sinh của người lính một thời. Thế nhưng, hình ảnh anh bộ đội Tây Tiến không vì vậy mà trở nên uỷ mị, ngược lại càng thêm cao đẹp hơn. Miêu tả nét chiến sỹ với cái bi, nhưng là “ bi tráng ”. Nói cái khó khăn để tôn vinh thắng lợi nói hi sinh để nâng hình ảnh người lính lên một tầm cao thời đại cũng là một cách “ vẽ mây nảy trăng ” trong hội hoạ vậy. Bởi thắng lợi có giá trị gì khi thắng lợi thuận tiện, không có hi sinh ? Và hình ảnh người lính sẽ không thật cao đẹp nếu họ không trải qua những thử thách khó khăn của đời sống chiến đấu khắc nghiệt .
Lao xao sóng vỗ ngọn tùngGian nan là nợ anh hùng phải vay .
Đó là một lời đúc rút kinh nghiệm tay nghề về giá trị cùa thắng lợi, giá trị cả phẩm chất con người. Giữa bao cái khó khăn, khắc nghiệt đã thành ấn tượng niềm vui, dù rất ít, càng đáng nhớ hơn :
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói ….Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa .
Hình như để trả trạng thái tâm hồn tất cả chúng ta về thế cân đối sau khi chùng xuống trước đời sống chiến đấu của người chiến sỹ Tây Tiến, Quang Dũng hồi tưởng lại nhiều hình ảnh vui, ấm cúng. Khói nhà bếp, mùi thơm cơm nếp gợi cái ấm cúng của đời sống thanh thản, niềm hạnh phúc. Sức nóng của nó đủ làm tâm hổn dần ấm lại sau những phút giây tận mắt chứng kiến những khó khăn của người lính, đuốc hoa là hình ảnh có sức khơi gợi, gợi cho ta cái cảm xúc vui tươi như đang tận mắt chứng kiến tiệc tùng đông vui. Hai liếng kìa em vừa ngỡ ngàng, vừa sung sưc nó diễn cả tâm hồn của người chiến sỹ Tây Tiến. Trong cả đoạn thơ dìu dặt thành tiếng nhạc, tiếng khèn, phảng phất hình ảnh vui mừng của đời sống ) bình như chẳng biết đến chiến ưanh. Hình ảnh nhạc về Viên Chăn xây hồn là hình ảnh đẹp, thơ mộng, diễn đạt tâm hồn đa dạng và phong phú của người lính Tây Tiến. Họ tổ chức triển khai hội vui, sau bao thử thách khắc nghiệt của núi rừng kinh hoàng. Và mặc dầu biết rằng sẽ còn liếp tục chịu đựng những gian nan, hi sinh, người lính Tây Tiến vẫn múa hát, đùa vui, vẫn sáng sủa yêu đời. Có thể chỉ ngày hôm sau một người nào đó trong số họ phải nằm lại nơi núi rừng u tịch, nhưng ngày hôm nay làm hồn họ vẫn mộng mơ, mơ đến những hình ảnh đẹp của thi và hoạ, xây hồn thơ. Và như vậy, họ chuẩn bị sẵn sàng đảm nhiệm mọi thử thách tiếp theo, coi đó như một việc thông thường mà đời lính phải gật đầu. Không lên gân, không khiên cưỡng, mọi gian nan hi sinh so với người lính là chuyện binh thường và tất yếu, thế cho nên mà họ vẫn sáng sủa, vẫn yêu đời, vẫn sống với lâm hồn tươi tắn, tươi mát. Cũng vậy mà người lính Tây Tiến hoàn toàn có thể vẫn nhớ một dáng thuyền độc mộc, hoặc một bông hoa trên dòng nước lũ. Những hình ảnh rất thông thường ấy, ngỡ rằng sau bao sự thử thách về ý thức, người lính sẽ quên đi. Nhưng không, họ vẫn nhớ. Những hình ảnh ấy in sâu vàu tâm hồn ngựời lính Tây Tiến, là nguồn động viên thúc giục họ chiến đấu, dù liên tục đảm nhiệm những thử thách mới :
Tây Tiến đoàn binh không mọc tócQuân xanh màu lá dữ oai hùmMắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Thành Phố Hà Nội dáng kiều thơm của đoàn quân không mọc tóc ! Có cách nói nào lại khơi dậy nhiều cảm hứng đến thế ! Như vậy thì hình ảnh của anh bộ đội Tây Tiến có trở nên quái đản không ? Không đâu ! Đó chính là hình ảnh oai hùng của anh “ Vệ trọc ” nổi tiếng một thời rét nên tóc rụng, vả lại, cái cách nói đoàn quân không mọc tóc ấy phần nào cũng dựng nên hình ảnh người tráng sĩ với dáng dấp thật hùng dũng và hiên ngang. Quân không mọc tóc, quân lại xanh màu lá, màu xanh ấy hoàn toàn có thể do cành lá trang, nhưng hầu hết là do sốt rét rừng. Những cơn sốt rét ghê gớm đã để lại ấn tượng thâm thúy cho người chiến sỹ. Ta cảm động trước hình ảnh người sĩ Tây Tiến, và chợi nhớ đến hình ảnh người chiến sỹ trong một số ít bài thơ đương thời :
Khuôn mặt đã lên màu bệnh tật ,Đâu còn tươi nữa những ngày qua .
Người lính Tây Tiến cũng chịu đựng những cơn sốt rét ghê gớm ấy, thế nhưng, nó không làm nhụt đi ý chí của người chiến sỹ mà ngược lại họ càng chiến đấu dũng mãnh hơn, kiên cường hơn, quân xanh màu lá nhưng vẫn dữ oai hùm. Cái khí phách hào hùng của người chiến sỹ Tây Tiến được ghi lại bằng sự so sánh cân đối. Nếu ở khổ thơ trên, người lính chịu sự đe doạ của cọp thì họ cũng chiến đấu với ý thức quả cảm của một chúa sơn lâm như thế. Câu thơ sau nâng đỡ câu thơ trước vút bay lên như ánh hào quang của phẩm chất người lính Tây Tiến. Miêu tả khí thế chiến đấu hào hùng của người thắng lợi một sự so sánh như vậy, Quang Dũng thực sự đã hiểu người lính và đã hòa đồng với họ. Chiến đâu dũng mãnh như vậy, nhưng người lính Tây Tiến vẫn có đời sống tâm Thành Phố Hà Nội rất là tinh xảo :
Mắt trừng gửi mộng qua biên giớiĐêm mơ TP. Hà Nội dáng kiều thơm .
Người chiến sỹ ra đi từ những mái trường, chiến đấu nhưng vẫn không quên hậu phương. Phía trước là trận đánh, tình cảm biểu lộ qua giấc mộng, có thực, có mơ. Dáng kiều thơm gợi nên cái hình dáng yêu kiều của người con gái Thủ đô, chữ thơm được dùng với nghĩa như “ sắc nước hương trời ” vậy ! Người chiến sỹ của Quang Dũng ra đi, mang theo cả phong thái hào hoa của người người trẻ tuổi tri thức, cái phong thái đã giúp người chiến sỹ sống bằng đời sống tâm lí phong phú và đa dạng sau mỗi trận đánh ác liệt .Cái đời sống tâm hồn ây là nguồn động lực giúp người lính liên tục chiến đâu để giành lây độc lập, tự do cho Tổ quốc thân thương. Và cũng vì vậy, người chiến sỹ gật đầu sự hi sinh :
Rải rác biên cương mồ viễn xứChiến trường đi chẳng tiếc đời xanh .
Cứ thử làm việc làm tách hai câu thơ thành từng câu một. Ôi ! Cái ấn tượng bi thảm đên vô cùng mà câu thơ đầu mang đến thật can đảm và mạnh mẽ. Không hiểu sao, cứ mỗi lần đọc đên câu thơ này là tôi lại chìm vào trong suy tưởng và nước mắt cứ rưng rưng ! Trên con đường lồi lõm xa thẳm của miền núi rừng biên giới đoàn quân Tây Tiến cứ đi và nhiều lúc có những con người phải tách ra khỏi đội hình. Những nấm mộ của người chiến sỹ mọc lên. Câu thơ thật là bi thảm. Nhưng câu thơ sau như một lực nâng vô hình dung, đã đưa câu thơ đầu lên cao, cái thảm giờ đây đã trở thành bi tráng. Nó bi tráng và hào hùng bởi Quang Dũng nói được một điều cốt lõi trong nhân cách của người lính : biết hi sinh, biết gian nan nhưng vẫn cứ ra đi giải phóng quê nhà. Họ ra đi chẳng tiếc đời xanh, bởi quãng đời tươi đẹp ấy đã hiến dâng cho một lí tưỏng cao đẹp : chiến đấu vì Tổ quốc. Họ ra đi và ngã xuống thanh thản không một chút ít vướng bận, cái chết được xem nhẹ tựa lông hồng :
Áo bào thay chiếu anh về đấtSông Mã gầm lên khúc độc hành .
Cách dùng từ áo bào của Quang Dũng làm cho câu thơ trở nên cổ kính, áo bào chứ không phải chiến bào ; người chiến sỹ như những danh tướng thời xưa da ngựa bọc thây là một điều vinh quang. Cũng như vậy, người lính coi việc hi sinh trên mặt trận là một nghĩa vụ và trách nhiệm thiêng liêng. Người chiến sỹ Tây Tiến ngã xuống và thanh thản về đất. Đất sinh ra anh và lại đảm nhiệm anh về sau khi làm tròn nghĩa vụ và trách nhiệm. Anh về đất như một hành vi tựu nghĩa của những anh hùng. Mở đầu bài thơ là hình ảnh sông Mã, kết thúc bài thơ vẫn là tiếng gầm thét của dòng sông này. Dòng sông tiễn anh ra đi chiến đấu lại đón anh về :
Tây Tiến người đi không hẹn ướcĐường lên thăm thẳm một chia lìaAi lên Tây Tiến mùa xuân ấyHồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi .
Quang Dũng chứng minh và khẳng định lại một lần nữa cái ý chí quật cường ra đi là không trở lại. Đó cũng là ý chí quyết tâm của cả một thế hệ, của một thời đại .Những khó khăn, hi sinh của cuộc kháng chiến là những kỉ niệm không hề quên. Sẽ không khi nào còn có lại thời kì khó khăn đến mức ấy và cũng hào hùng đến mức ấy. Và cũng khó hoàn toàn có thể có được bài thơ Tây Tiến thứ hai .Nguồn : PGD Châu Thành
– Một số nhận xét về bài thơ Tây Tiến :“ Đọc Tây Tiến, ta có cảm tưởng như ngậm nhạc trong miệng ”( Nhà thơ Xuân Diệu )” Nếu như Chính Hữu viết về những chàng vệ quốc bằng bút pháp hiện thực thì Quang Dũng đã tái hiện vẻ đẹp người lính bằng đôi cánh lãng mạn đem đến men say cho thi tứ, sự bay bổng của hình tượng … Nếu thiếu đi cái chất lãng mạn, ” Tây Tiến ” cơ hồ sẽ mất đi vẻ đẹp toàn bích của nó. “( Nhà phê bình văn học Nguyễn Đăng Điệp )” Quang Dũng đứng riêng một ốc đảo, đặc biệt quan trọng với bài thơ Tây Tiến, ông không có điểm gì chung với những nhà thơ khác, ông đứng khác biệt như một hòn hòn đảo giữa những nhà thơ kháng chiến ” .( Nhà thơ Vũ Quần Phương )
“Nhà thơ Quang Dũng độc đáo một cách hồn nhiên, ông cứ sống tự nhiên như chim trên trời, cá dưới nước mà thành độc đáo. Bài thơ “Tây Tiến” hội tụ được cả cái bi, cái tráng của thời đại. Cái buồn lãng mạn của người tiểu tư sản, tiểu trí thức do biết mình được đón nhận một chân lý lớn nhưng cũng đồng thời đón nhận một gian nan lớn”.
Xem thêm: Các bài thơ ngắn hay về cô giáo mầm non
( Nhà thơ Vân Long )- / –
Với những hướng dẫn chi tiết trên đây của Đọc tài liệu, hy vọng các em đã nắm được cách làm bài văn phân tích Tây Tiến hay và đầy đủ nhất. Ngoài ra, còn rất nhiều bài Văn mẫu 12 hay được chúng tôi chọn lọc và thường xuyên cập nhật để phục vụ việc học tập cho các em. Chúc các em luôn học tốt và đạt kết quả cao!
Source: https://expgg.vn
Category: Thông tin
Bảng xếp hạng Anime được xem nhiều nhất tuần của mùa hè. Bảng xếp hạng…
Theo thông báo của biên tập viên của manga là Shiraki trên Twitter Manga The…
Vừa qua, dàn nhân lực chính thức cho bộ anime điện ảnh Tensei Shitara Slime…
Anime One Punch Man đã xác nhận ra phần 3, với thông báo sắp ra…
Nếu đã quá nhàm chán với các đội hình meta hiện tại thì cùng đổi…
Vào hôm thứ tư vừa qua, Twitter chính thức cho anime Edens Zero đã xác…