Phân tích nhân vật khách trong bài Phú sông Bạch Đằng

[ Văn mẫu lớp 10 ] Phân tích nhân vật khách trong bài Phú sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu, hình tượng giúp người nghệ sĩ biểu lộ cái tôi và những tư tưởng mang tính lịch sử vẻ vang .

Phân tích nhân vật khách trong bài Phú sông Bạch Đằng – Sưu tầm và tuyển chọn những mẫu bài văn phân tích hay nhất hình tượng nhân vật khách trong tác phẩm Phú sông Bạch Đằng (Trương Hán Siêu).

Đề bài

: Em hãy nghiên cứu và phân tích hình tượng nhân vật khách trong bài thơ Phú sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu .* * *

Hướng dẫn làm bài phân tích nhân vật khách trong Phú sông Bạch Đằng

1. Phân tích đề

– Yêu cầu đề bài : nghiên cứu và phân tích những cụ thể, cảm hứng, … của nhân vật khách qua nhiều phương diện- Đối tượng làm bài : nhân vật khách- Phương pháp làm bài : nghiên cứu và phân tích

2. Hệ thống vấn đề

Phân tích nhân vật khách trong Phú sông Bạch Đằng là ta đi phân tích những luận điểm:

• Hình tượng khách với những cuộc ngao du.
• Hình tượng khách qua những cảm xúc trước cảnh sông Bạch Đằng
• Hình tượng khách và niềm tự hào về những chiến công của quá khứ
• Hình tượng khách qua sự suy ngẫm về hưng vong của đất nước

3. Lập dàn ý

I. Mở bài

– Giới thiệu tác giả Trương Hán Siêu và tác phẩm Bạch Đằng giang phú- Khái quát chung về nhân vật “ khách ” : Là hình tượng quan trọng trong bài, là phát minh sáng tạo thẩm mỹ và nghệ thuật của tác giả để gửi gắm tình cảm, xúc cảm, tư tưởng .

II. Thân bài

1. Hình tượng khách với những cuộc ngao du

– Khách là hình tượng quen thuộc trong thể phú bởi thể loại này thường có lối đáp chủ – khách. Khách chính là sự phân thân của tác giả để biểu lộ tâm hồn, tình cảm, tư tưởng .- Tâm hồn tự do, phóng khoáng : Giương buồm, giong gió, lướt bể, chơi trăng, mải miết .- Có vốn hiểu biết nhiều mẫu mã, sâu rộng : Các địa điểm Trung Quốc – Nguyên, Tương, Vũ Huyệt, Cửu Giang, Ngũ Hồ, Tam Ngô, Bách Việt, đầm Vân Mộng đều được tác giả biết đến qua sách vở, qua sự tưởng tượng .- Có tình yêu vạn vật thiên nhiên, thiết tha với quê nhà, quốc gia với quá khứ lịch sử dân tộc hào hùng của dân tộc bản địa : Một loạt những danh lam thắng cảnh của Đại Việt – Đại Than, Đông Triều và dừng chân ở Bạch Đằng, dòng sông của chiến công lịch sử vẻ vang của dân tộc bản địa .- Tâm hồn mê hồn, dữ thế chủ động đến với vạn vật thiên nhiên : Cách nói cường điệu “ sớm Nguyên Tương – chiều Vũ Huyệt ”, hành trình dài dài được khách triển khai trong một ngày. Không gian, thời hạn của cuộc hành trình dài đã nâng cao tầm vóc của khách .

2. Hình tượng khách qua những cảm xúc trước cảnh sông Bạch Đằng

– Cảnh sắc vạn vật thiên nhiên trên sông Bạch Đằng : Hùng vĩ, trang trọng “ sóng kình muôn dặm, đuôi trĩ một màu ”, thơ mộng, trữ tình “ ba thu, nước trời một sắc ”, hoang vu, hiu hắt “ san sát, vắng vẻ, giáo gãy, xương khô ” .- Tâm trạng của khách :+ Phấn khởi, thú vị khi đứng trước cảnh sắc vạn vật thiên nhiên hùng vĩ, hoành tráng mà thơ mộng+ Buồn thương, hụt hẫng trước cảnh vật thay đổi, cho những người đã ngã xuống+ Tư thế “ đứng lặng giờ lâu ” cho thấy tâm thế đắm chìm vào cảm hứng buồn thương, hụt hẫng của khách .→ Khách có những phát hiện tinh xảo, đơn cử vẻ đẹp cảnh sắc đa dạng và phong phú, phong phú của sông Bạch Đằng→ Là con người yêu vạn vật thiên nhiên, tự hào về những cảnh sắc hào hùng gắn với lịch sử vẻ vang dân tộc bản địa

3. Hình tượng khách và niềm tự hào về những chiến công của quá khứ

– Khách không trực tiếp tham gia vào câu truyện của những vị bô lão nhưng câu truyện về những chiến công vẻ vang của một thời lịch sử vẻ vang oanh liệt gắn với con sông Bạch Đằng đã gieo vào trong đầu khách niềm tự hào, niềm tự tôn về quá khứ hào hùng của dân tộc bản địa .- Khách đống ý với những vị bô lão trong việc lí giải nguyên nhân của thắng lợi do thiên thời – địa lợi – nhân hòa và đặc biệt quan trọng nhấn mạnh vấn đề yếu tố con người. Cho thấy cái nhìn xa trông rộng đậm màu nhân văn của những bô lão và khách .

4. Hình tượng khách qua sự suy ngẫm về hưng vong của đất nước

– Khách đã trực tiếp bày tỏ tâm lý của mình- Ca ngợi dòng sông Bạch Đằng – chứng nhân lịch sử vẻ vang- Ca ngợi hai vị thánh quân năng lực, đức độ- Ca ngợi đời sống thanh thản của dân tộc bản địa→ Khẳng định tình yêu vạn vật thiên nhiên, yêu quốc gia của khách .

5. Nghệ thuật xây dựng nhân vật

– Khắc họa tâm lý, hành vi nhân vật .- Sử dụng phép liệt kê, phóng đại, ẩn dụ- Ngôn ngữ sang chảnh, hàm súc- Cách kể và tả ngắn gọn nhưng giàu sức diễn đạt .

III. Kết bài

– Khái quát nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ kiến thiết xây dựng nhân vật- Nhân vật khách quy tụ tổng thể những phẩm chất trong con người tác giả, giúp người nghệ sĩ biểu lộ cái tôi và những tư tưởng mang tính lịch sử vẻ vang .

4. Sơ đồ tư duy

Trên đây là toàn bộ nội dung chi tiết phần hướng dẫn làm bài và dàn ý cho bài văn phân tích nhân vật khách trong tác phẩm Phú sông Bạch Đằng. Ngoài ra, Đọc Tài Liệu cũng đã tổng hợp và lựa chọn ra 3 mẫu bài phân tích hay nhất cho các bạn cùng tham khảo để nắm rõ cách triển khai bài văn cụ thể.

Tham khảo bài soạn Phú sông Bạch Đằng để tổng hợp lại những nghiên cứu và phân tích cụ thể nhất về tác phẩm .

Văn mẫu tìm hiểu thêm phân tích hình tượng nhân vật khách trong Phú sông Bạch Đằng

Phân tích nhân vật khách trong Phú sông Bạch Đằng – Bài văn mẫu 1:

Không biết tự bao giờ, sông Bạch Đằng đã đi vào thi ca như một nguồn cảm hứng vô tận. Trong bài “Bạch Đằng giang”, Nguyễn Sưởng có viết:

“ Mồ thù như núi, cỏ cây tươiSóng biển gầm vang, đá ngất trời .Sự nghiệp Trùng Hưng ai dễ biếtNửa do sông núi nửa do người. ”

Bài thơ tuy ngắn nhưng thật cường tráng hào hùng, khắc họa một dòng sông son ghi dấu biết bao chiến công của lịch sử nước Việt. Cũng cùng nội dung đó nhưng Trương Hán Siêu lại sử dụng thể phú cổ thể rất độc đáo trong tác phẩm mang tên “Phú sông Bạch Đằng”. Bài phú được coi là một áng văn mẫu mực của văn học trung đại, thể hiện rõ nét hào khí Đông A. Hơn thế nữa, qua hình tượng nhân vật khách ta còn thấy được vẻ đẹp tráng chí của người anh hùng thời Trần cũng như âm hưởng chiến trận vang mãi đến muôn đời.

Như tất cả chúng ta đã biết, Trương Hán Siêu tự là Thăng Phủ, người làng Phúc Thành, huyện Yên Ninh, nay thuộc Tỉnh Ninh Bình. Ông vốn là môn khách trong nhà của Trần Hưng Đạo, làm quan bốn đời vua Trần, từng giữ chức hàn lâm viện học sĩ. Về chính vì sự, theo lịch sử vẻ vang ghi chép, trong cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông năm 1288, ông đã cùng Trần Quốc Tuấn thao lược, chỉ huy quân ta đại thắng dẹp tan quân địch xâm lược. Về văn học, số lượng tác phẩm của ông để lại không nhiều nhưng điển hình nổi bật nhất vẫn là “ Phú sông Bạch Đằng ”. Bài phú phỏng đoán được viết vào năm 1341 – 1269 ( dưới đời Trần Dụ Tông ). Thời gian này nhà Trần đang có tín hiệu suy thoái và khủng hoảng, những chiến tích vang dội trên sông Bạch Đằng đã dần bị lu mờ bởi lớp bụi thời hạn. Với tư cách của mộtnhà hoạt động giải trí xã hội, Trương Hán Siêu không hề bàng quan trước tình cảnh đó. Vì vậy ông viêt Phú sông Bạch Đằng nhằm mục đích bộc lộ niềm tự hào tự tôn dân tộc bản địa, đưa ra những chân lí đúng đắn của mọi thời đại. Qua sự phân thân của tác giả dưới hình tượng nhân vật khách, Trương Hán Siêu muốn bày tỏ tâm lý, cảm hứng so với những giá trị lịch sử dân tộc cao đẹp. Xuyên suốt ba phần của bài phú là lối trò chuyện đối đáp giữa chủ và khách, có sự mạch lạc thống nhất giữa những đoạn. Tác giả đi từ trình làng nhân vật khách và bô lão rồi đến những suy ngẫm phản hồi để tạo nên một cái nhìn tổng quan và tổng lực .Thật giật mình khi ngay từ đầu bài phú, tác giả đã viết :“ Khách có kè :Giương buồm giăng gió chơi vơi ,Lướt bể chơi trăng mải miết. ”Nhân vật trữ tình hiện lên với hình ảnh của một tráng trí có tâm hồn phóng khoáng thích du ngoạn để chiêm ngưỡng và thưởng thức vẻ đẹp vạn vật thiên nhiên. Hình như với người khách nhàn tản ấy thì không gì bằng việc chơi vơi trên sống nước, mải miết nhặt ánh trăng vàng, thả hồn với vạn vật thiên nhiên, thắng tích cùng một tâm hồn đong đầy gió trăng. Thế nhưng cái thú tiêu dao so với khách không chỉ là để chiêm ngưỡng và thưởng thức vẻ đẹp của quốc gia mà còn là nghiên cứu và điều tra cảnh trí và bồi bổ tri thức. Người xưa có câu : “ Nuốt tám chín cái đầm vân mộng vào bụng để đo chí làm trai ”. Vậy mà hành khách lại nói : “ Đầm vân mộng chứa vài trăm trong dạ cũng nhiều / Mà tráng chí bốn phương vẫn còn tha thiết ”. Có thể thấy rằng, nhân vật khách mang một khát vọng lớn lao, tham vọng cháy bỏng được đi nhiều nơi, trải nhiều điều. Tráng trí bốn phương, học vấn uyên bác và ước vọng đó đồng thời cũng là của Trương Hán Siêu. Điều đó được gợi lên qua hai loại địa điểm : loại đi qua bằng sách vở, trí tưởng tượng như Cửu Giang, Nguyên Tương, Vũ Huyệt … và loại đi qua bằng thực tiễn thưởng thức như Đông Triều Bạch Đằng, Đại Than … Nhân vật khách học theo Tư Mã Thiên, coi những cuộc du ngoạn như để mở mang tri thức cho bản thân và lịch sử dân tộc nước nhà. Khách không chỉ đến thăm danh lam thắng cảnh mà còn đặt chân đến những nơi được coi là chứng tích lịch sử vẻ vang để rồi được cảm nhận lịch sử dân tộc trong một ko gian trong thực tiễn, khoáng đạt. Đó chính là dẫn chứng cho tình yêu vạn vật thiên nhiên, thích du ngoạn của khách. Giống như Tản Đà từng viết : “ giang hồ mê chơi quên quê nhà ”. Hơn nữa những khoảng trống mà khách nói đến là những nơi rất to lớn, bát ngát, tự do và khoáng đạt khiến họ giương buồm giong gió lướt bể chơi trăng mải miết mà vẫn chưa thỏa. Qua đây, tác giả càng làm điển hình nổi bật cốt cách thanh cao của kẻ sĩ : yêu vạn vật thiên nhiên, sống tự do chan hòa, coi thường vị thế tiền tài phù phiếm của đời người .

Trước vẻ thơ mộng của Bạch Đằng giang, khách phải dừng lại để ngắm cho kĩ và nghĩ cho thấu. Sông Bạch Đằng hiện lên với một bề rộng bát ngát và một chiều dài mênh mông. Thời điểm cuối thu, sóng biếc nhấp nhô cuồn cuộn. nước trời hòa cùng với màu xanh bao la. Những con thuyền nối đuôi nhau trên sông, theo sau những con sóng vẫy vùng. Quả là cảnh sông nước hùng vĩ lại nên thơ đến lạ! Tác giả đã dùng bút pháp tả thức, khắc họa cảnh núi non bờ bãi của Bạch Đằng giang. Phong cảnh ba thu hiu hắt đượm buồn như báo trước ngã rẽ của cảm xúc. Trong cái nên thơ trữ tình, sông Bạch Đằng cũng tiềm tàng những dấu tích của chiến công lịch sử: “bờ lau san sát bến lách đìu hiu/ sông chìm giáo gãy, gò đầy xương khô”. Cảm xúc về chiến trường xưa trong quá khứ khiến nhà thơ như nhìn thấy sóng chìm giáo gãy. Trên đống gò hoang là xương trắng phơi đầy của những người đã bỏ mình trong trận đánh lịch sử, giống như trong thơ của Nguyễn Trãi: “ngạc chặt kình băm non lởm chởm/ giáo chìm gươm gãy bãi giăng giăng”. Trương Hán Siêu như một người họa sĩ vẽ lên những nét bút rất mượt mà gợi cảm, ẩn dụ khiến người ta liên tưởng xa xôi và mới mẻ. Những câu văn biền ngầu như những con ngựa sóng đôi tạo nên hiệu quả nghệ thuật rất giá trị. Tự hào là thế nhưng đâu đó trong tác giả vẫn là nỗi tiếc nuối, cảm thương rất xúc động vì chiến trường oanh liệt giờ đã trơ trọi hoang vu. Thời gian đã phủ một lớp bụi mờ trên những trang sử vàng:”buồn vì cảnh thảm, đứng thẳng giờ lâu/ thương nỗi anh hùng đâu vắng tá”/ tiếc thay dấu vết luống còn lưu!”. Cũng trong mạch cảm xúc đó, nhân vật khách bâng khuâng một nỗi niềm tiếc thương, biết ơn các vị anh hùng xưa đã đem xương máu để đổi lấy hòa bình. Đứng trước dòng chảy lịch sử, khách cất lên lời ca đầy tình nghĩa thủy chung uống nước nhớ nguồn.

Kết thúc bài phú là phần phản hồi của khách với những bô lão về sông Bạch Đằng, về quốc gia và con người Đại Việt. Sông Bạch Đằng đã trở thành mồ chôn lũ giặc, là tấm gương thanh lọc phán xét công minh hiền hậu vs chân lí ngàn đời : những kẻ bất nghĩa như Lưu Cung thì diệt vong còn những người anh hùng như Ngô Quyền, Trần Hưng Đạo sẽ được lưu danh tiếng thơm muôn thưở. Khách tiếp nối đuôi nhau những bô lão ca tụng sự anh minh của 2 vị thánh quân là Trần Nhân Tông và Trần Thánh Tông đồng thời nhấn mạnh vấn đề tầm quan trọng của việc giữ nước : “ bởi đâu đất hiểm cốt mình đức cao ”. Nói như vậy, tác giả muốn khằng định tác nhân quan trọng làm ra thắng lợi là đức độ của người chỉ huy, là yêu nước thương dân, là niềm tin đoàn kết và cẩn trọng trước giặc ngoài. Điều này đã nâng ý nghĩa nhân văn của tác phẩm lên tầng thâm thúy và khái quát hơn .Lời ca của khách đã khép lại bài phú đồng thời ngợi ca hào khí Đông A, gợi lại không khí hào hùng của âm hưởng đại chiến. Qua nhân vật khách tác giả biểu lộ niềm tự hào tự tôn dân tộc bản địa rất thâm thúy. Lời văn linh động hàm súc xen kẽ yếu tố tự sự biểu cảm. Vì thế tác phẩm được coi là đỉnh điểm của thể phú trong kho tảng văn học trung đại Nước Ta. Hơn thế nữa, bài phú còn gửi gắm nhiều ý niệm nhân sinh và triết lí tích cực rất thiết yếu trong đời sống con người. Quả là áng văn hay sang mãi đến muôn đời !( Bài làm của Nguyễn Hồng Ánh ,Lớp 10D7 – Trường trung học phổ thông Lê Quý Đôn, TP. Hà Nội )

» Có thể bạn cũng quan tâm: Phân tích bài Bạch Đằng giang phú – Trương Hán Siêu

Phân tích nhân vật khách trong Phú sông Bạch Đằng – Bài văn mẫu 2:

Văn học dân tộc bản địa đã từng ghi lại biết bao nhiêu những hình tượng đẹp. Là Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn với bao nỗi trăn trở sục sôi về ý thức tướng sĩ trong bài hịch bất hủ. Là vua Lí Công Uẩn đầy khảng khái, hy vọng về tương lai quốc gia trong Chiếu dời đô. Là bậc khai quốc công thần Nguyễn Trãi hào sảng, khí thế trong Đại cáo bình Ngô. Và khoảng chừng sau 50 năm sau thắng lợi trên sông Bạch Đằng, có một Trương Hán Siêu đầy hoài niệm về những chiến công trong lịch sử dân tộc dân tộc bản địa trong Phú sông Bạch Đằng. Nhưng để thể hiện, giãi bày xúc cảm ấy, bậc nho sĩ thời Trần đã gửi gắm qua hình tượng nhân vật khách, một phát minh sáng tạo thành công xuất sắc về mặt nghệ thuật và thẩm mỹ đưa Phú sông Bạch Đằng trở thành một trong số những tác phẩm xuất sắc của thơ văn trung đại .Theo đặc trưng của loại phú cổ thể, khách là một nhân vật được tác giả hư cấu, tưởng tượng, kiến thiết xây dựng theo hình thức đối đáp với một nhân vật nào đó ( trong bài này là với những vị bô lão ). Ở Phú sông Bạch Đằng, khách trở thành hình tượng TT. Tác phẩm xét về mặt cấu trúc văn bản vẫn phân phối vừa đủ bốn đoạn thường thì ( mở, lý giải, phản hồi và kết ), tuy nhiên cũng hoàn toàn thể cảm nhận bài phú dựa trên mạch cảm hứng của nhân vật khách. Đó là sự bộc bạch cái tráng trí bốn phương tha thiết và là nỗi niềm về cả một thời dĩ vãng oanh liệt của dân tộc bản địa năm xưa trên sông Bạch Đằng. Có lẽ vì thế nhiều người hiểu rằng khách chính là cái tôi của tác giả, là sự hóa thân tài tình của một bậc thi sĩ, một du sĩ và một đấng anh hùng chất chứa nhiều tâm sự về quốc gia .Và mở đầu bài phú, khách đã Open trong tâm thế của một đấng mặc khách, tao nhân, một nghệ sĩ lãng mạn, phóng khoáng, mang theo cái tráng trí bốn phương .Khách có kẻ :Giương buồm giong gió chơi vơi…Học Tử Trường chừ thú tiêu daoQua những hình ảnh có tính ước lệ, cường điệu giương buồm giong gió, lướt bể chơi trăng, sớm gõ thuyền, chiều lần thăm khách hiện lên trong hình dáng của một con người có tâm hồn khoáng đạt, thích ngao du. Vị mặc khách ấy như thể đang vi vu với gió trăng, trời bể suốt tháng ngày. Hai từ láy chơi vơi, mải miết càng tô đậm thêm sự mê hồn, đắm chìm trong giấc mộng hải hồ. Phép liệt kê đã đưa khách viễn du đến những cảnh đẹp của Trung Quốc, rồi lại trở lại lướt thuyền tới sông Bạch Đằng. Những vùng đất bắc phương kia, dẫu khách chưa từng đặt chân đến, có khi chỉ biết qua sách vở nhưng đã bộc lộ sự hiểu biết rộng của một bậc nho sĩ và cái tráng trí bốn phương của kẻ lãng du. Đi để tò mò vạn vật thiên nhiên, để mở mang tri thức. Vì thế cứ nơi có người đi, đâu mà chẳng biết, dù vài trăm trong dạ cũng nhiều nhưng tráng trí bốn phương vẫn còn tha thiết. Khát vọng, tham vọng được thưởng ngoạn, ngao du cứ thế mà bay bổng. Nên điển tích Tử Trường không phải để học cách ghi chép sử kí, mà là học cái thú tiêu dao. Sự học ấy là để hòa mình vào thắng cảnh, nghiên cứu và điều tra lịch sử dân tộc, trau dồi tri thức và cũng để giãi bày tâm sự .Thế rồi cảnh ấy cũng hiện ra :Qua cửa Đại Than, ngược bến Đông Triều…Nước trời : một sắc, cảnh sắc : ba thuTheo cánh buồm lướt nhẹ, khách từ từ qua từng điểm rồi đến với sông Bạch Đằng. Và một cảnh tượng ngỡ ngàng hiện ra trước mắt : một khung cảnh tuyệt đẹp của mùa thu. Bút pháp miêu tả đầy lãng mạn, một bức tranh thủy mặc trên dòng sông đẹp ở từng đường nét. Có cái bát ngát sóng kình muôn dặm của một Bạch Đằng không khi nào ngơi nghỉ, có cái thướt tha của những con thuyền như đuôi trĩ một màu và cảnh trời, sắc nước bát ngát như hòa lẫn vào nhau của một Bạch Đằng thơ mộng, hiền hòa. Phải là một tâm hồn yêu vạn vật thiên nhiên, bằng con mắt của người nghệ sĩ và cả cái cảm quan đầy chất họa, Trương Hán Siêu mới vẽ được một bức tranh mùa thu đẹp như vậy. Cho nên cảm hứng cứ tự nó reo vui, thú vị trong tâm hồn của khách hải hồ. Có thể thấy, ngay ở những dòng tiên phong của bài phú, khách đã tạo nên một tâm thế với tráng trí bốn phương to lớn của một nghệ sĩ lãng mạn, phóng khoáng và một bậc nho sĩ uyên bác .Niềm xúc cảm trước vạn vật thiên nhiên đẹp của bậc tao nhân, thi nhân có tráng trí hùng tâm ở trên khiến ta liên tưởng thấy bóng hình của Nguyễn Bỉnh Khiêm “ Thu ăn măng trúc đông ăn giá / Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao ” ( Nhàn ) nhưng họ Trương không bày tỏ đạo lý thanh cao như Trạng Trình ; thấy cả bóng hình Cao Bá Quát “ Phía bắc núi Bắc, núi muôn trùng / Phía nam núi Nam, sóng muôn đợt ” ( Bài ca ngắn đi trên bãi cát ) nhưng môn khách Trần Quốc Tuấn không thể hiện sự chua xót, bất đắc chí như Cao Tử. Trương Hán Siêu đến với vạn vật thiên nhiên vừa để thỏa chí lãng du vừa để cung ứng lòng mong mỏi hiểu biết nhiều hơn về cảnh sắc nước mình và giãi bày niềm tự hào về những công hiển hách của cha ông ta trước đây. Bởi vậy, khách mới hiện lên chân dung của một tri thức yêu nước, nặng lòng với nước nhà .Nhưng ngay trong khoảnh khắc hiện tại, đối lập với Bạch Đằng, xúc cảm vui mừng trước vẻ đẹp của nó chẳng còn, bởi khung cảnh của chiến tích năm xưa giờ chỉ là :Bờ lau san sát, bến lách vắng vẻ…Tiếc thay dấu vết luống còn lưu !Bút pháp tả thực có vẻ như đã vẽ lên một khung cảnh trọn vẹn trái chiều. Khách nhìn về trận địa năm xưa sao ảm đạm, thê lương ! Những bờ lau, bến lách qua hai từ láy san sát, vắng vẻ mà đượm buồn. Dòng sông cuồn cuộn sóng khí thế năm xưa giờ chỉ còn giáo gãy, xương khô mà bi thảm. Trong khung cảnh ấy, tâm hồn của mặc khách kia bỗng trùng xuống, có ánh mắt u buồn, có cái nín lặng, cúi đầu mà thương tiếc, xót xa, ngậm ngùi. Cảm xúc đổi khác một cách nhanh gọn đầy thương cảm, bởi sức mạnh ăn mòn vạn vật của thời hạn đã làm phai mờ dấu tích oai hùng một thời. Mà sau này nhà thơ Nguyễn Trãi cũng không tránh khỏi được điều đó khi tới đây :Việc trước quay đầu ôi đã vắngTới dòng ngắm cảnh dạ bâng khuâng( Cửa biển Bạch Đằng )Thế là bao nhiêu thương cảm dồn nén ấy hóa ra lại đẩy lên trong lòng thi nhân một ước vọng được một lần nữa sống lại những khoảnh khắc oai hùng như thuở xưa. Bởi vậy mới có nhân vật những vị bô lão – những người trong cuộc, đã tận mắt chứng kiến, đã tham gia, giờ đây tái hiện, phục chế lại quá khứ ấy để gieo vào lòng mặc khách niềm tự hào, tự tôn của những thắng lợi lẫy lừng trên dòng sông lịch sử vẻ vang năm xưa. Ca ngợi sông Bạch Đằng là con sông lịch sử một thời, nổi tiếng nhất quả không sai. Vì hai trận đánh của Trùng Hưng nhị thánh và Ngô chúa năm xưa đã không cho quân địch một chút ít hiển vinh, làm lay động cả trời đất, thiên hà là ở con sông ấy. Biết bao nhiêu cảm hứng lịch sử dân tộc ùa về trong lời kể. Tuy nhân vật khách không hề tham gia vào câu truyện của những vị bô lão, nhưng tất cả chúng ta vẫn nhận ra khách tuy ẩn đi mà vẫn hiện ra bằng xúc cảm. Lối kể mang đậm chất ước lệ, cường điệu pha lẫn cảm hứng ngoài hành tinh đã tái hiện sôi động, hoành tráng, hào hùng những trận đánh năm xưa. Từ lúc được thua chửa phân, ánh nhật nguyệt phải mờ, trời đất sắp đổi đến khi quân địch tan tác tro bay, trọn vẹn chết trụi, nỗi nhục nhã muôn đời không rửa nổi. Đằng sau tổng thể là niềm tự hào, hứng khởi của khách. Bao xúc cảm buồn thương trước đó tan biến, nhường chỗ cho sự tự tôn, mãn nguyện, thán phục về một thuở quá đỗi hào hùng, về một truyền thống cuội nguồn yêu nước bất diệt không khi nào mất. Khách cứ thế mà đống ý với cách cắt nghĩa nguyên do những thắng lợi ấy của những vị bô lão. Cũng là một người am hiểu, thấu trọn lẽ đời và cốt lõi lịch sử dân tộc, khách nhận ra thiên có thời, địa có lợi nhưng nhân phải có hòa mới tạo ra sự được thành công xuất sắc. Và khách dành trọn sự ngợi ca của mình đến những con người anh hùng ấy, đặc biệt quan trọng là những bậc thánh đế minh vương biết thu phục lòng dân, giữ cuộc điện an bằng đức cao sáng chói mới thấm nhuần được tổ quốc, mới ghi tạc vào lịch sử dân tộc những chiến công hiển hách đến vậy. Lời ca ở đầu cuối của khách như âm vang theo nhịp sóng Bạch Đằng :Anh minh hai vị thánh quânSông đây rửa sạch mấy lần giáp binhGiặc tan muôn thuở thăng bìnhBởi đâu đất hiểm cốt mình đức caoPhải chăng Bạch Đằng giang cuồn cuộn sóng chảy ra biển Đông cũng là lòng người thi nhân cuồn cuộn sóng ? Có cái cuồn cuộn can đảm và mạnh mẽ về một quá khứ thời xưa, nhưng cũng có cái cuồn cuộn cảm khái, ưu tư về thế thời, xã tắc lúc bấy giờ. Khách vì thế mà đã khơi dậy những giá trị lịch sử vẻ vang rất đỗi thiêng liêng của dân tộc bản địa, tôn vinh vị trí, vai trò của con người trong lịch sử vẻ vang nhưng cũng ngầm chuyển tải tâm sự thời thế mà ông chẳng thể nói ra .Qua bút pháp rất đặc trưng của thơ văn trung đại, nhân vật khách đã được khắc họa thành công xuất sắc trong bài phú, trở thành một hình thượng thẩm mỹ và nghệ thuật rực rỡ của văn học thời kỳ này. Có thể nói, khách đã quy tụ, kết tinh hết thảy những phẩm chất con người của chính tác giả. Khách đã chứng minh và khẳng định cái tôi đậm chất nghệ sĩ hoài cổ mà từ đó giúp Trương Hán Siêu chuyển tải những giá trị tư tưởng có tính lịch sử dân tộc thiêng liêng và truyền thống lịch sử vẻ vang của dân tộc bản địa trong bài phú .

Phân tích nhân vật khách trong Phú sông Bạch Đằng – Bài văn mẫu 3:

Trong sự nghiệp văn học của mình, Trương Hán Siêu sáng tác không nhiều nhưng có lẽ chỉ cần một Bạch Đằng giang phú cũng đủ để làm nên tên tuổi của ông. Đọc bài ca, hầu hết mọi người đều chung ý nghĩ: nhân vật “khách” là sự phân thân của chính tác giả và sự xuất hiện của nhân vật này có ý nghĩa khá quan trọng.

Mở đầu bài phú, hình tượng nhân vật “ khách ” hiện lên gây ấn tượng trong mỗi tất cả chúng ta bởi thú tiêu dao. “ Khách ” đi dạo cảnh sắc để thưởng ngoạn vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên, để điều tra và nghiên cứu cảnh trí quốc gia, bồi bổ tri thức. Tư thế của “ khách ” là tư thế của con người có tâm hồn khoáng đạt, tham vọng lớn lao :Nơi có người đi đâu mà chẳng biết .Đầm Vân Mộng chứa vài trăm trong dạ cũng nhiều ,Mà tráng chí bốn phương vẫn còn tha thiếtTráng chí của “ khách ” thực ra cũng chính là tráng chí của Trương Hán Siêu. Nó được gợi lên từ những địa điểm mà “ khách ” đã đi qua. Có những địa điểm “ khách ” đi qua bằng sách vở, bằng trí tưởng tượng :Sớm gõ thuyền chừ Nguyên, Tương ,Chiều lần thăm chừ Vũ HuyệtKhông gian “ khách ” đi qua thường là khoảng trống to lớn như biển lớn ( lướt bể chơi trăng ), sông hồ ( Cửu Giang, Ngũ Hồ ), là những vùng đất nổi tiếng như Tam Ngô, Bách Việt, Vân Mộng …Những chuyến phiêu lưu trong tưởng tượng như vậy bộc lộ tráng chí bốn phương của “ khách ”. Điều đáng quí là không vì mải miết chơi xa mà “ khách ” quên yêu những thắng cảnh của quốc gia mình. Và đó là lí do “ khách ” dùng chân ở sông Bạch Đằng :Qua cửa Đại Than, ngược bến Đông Triều ,Đến sông Bạch Đằng, thuyền bơi một chiều .Để rồi, thuyền trôi đến nơi đâu trên dòng sông ấy, trong lòng “ khách ” cũng sông lên những xúc cảm tự nhiên, chân thành. Có khi tráng chí cất cánh cùng vạn vật thiên nhiên hùng vĩ :Bát ngát sóng kình muôn dặm ,Thướt tha đuôi trĩ một màu .Cũng có khi lòng “ khách ” lắng vào cảnh vật ảm đạm, hiu hắt :Bờ lau san sát, bến lách vắng vẻ .Sông chìm giáo gẫy, gò đầy xương khôSự Open của “ khách ” trong Bạch Đằng giang phú gắn với hình ảnh vạn vật thiên nhiên bộc lộ tâm hồn lãng mạn và lòng yêu quê nhà quốc gia của nhân vật hay cũng chính là của Trương Hán Siêu .Ở phần tiếp của bài ca, nhà văn đã để nhân vật “ khách ” đối thoại với những bô lão xung quanh chủ đề : cuộc chiến đấu và thắng lợi của quân đội nhà Trần trước quân Nguyên Mông. “ Khách ” được những bô lão kể về chiến tích Trùng Hưng nhị thánh bắt Ô Mã. Sau lời kể về trận chiến là lời phản hồi và suy ngẫm của những bô lão về thắng lợi trên sông Bạch Đằng. Trong cuộc đốì thoại, nhân vật “ khách ” đóng vai trò là người lắng nghe câu truyện, đồng thời là người nói lời ở đầu cuối, kết lại lời kể và phản hồi của những bô lão :Anh minh hai vị thánh quân ,Sông đây rửa sạch mấy lần giáp binh .Giặc tan muôn thuở thăng bình ,Bởi đâu đất hiểm, cốt mình đức cao .Có thể nói tư tưởng nhân văn của Trương Hán Siêu được biểu lộ đậm nét trong những câu ca này và chính “ khách ” là người phát ngôn thay cho tác giả. Lời ca của “ khách ” khẳng định chắc chắn vai trò, vị trí quyết định hành động của yếu tố con người trong công cuộc trùng hưng quốc gia. Theo Trương Hán Siêu, thắng giặc không cốt ở đất hiểm mà đa phần là đức lớn, là sức mạnh của con người. Không có con người thì những yếu tố “ thiên thời, địa lợi ” cũng không giúp con người thắng lợi. Lời ca của nhân vật “ khách ”, bộc lộ rõ sự tôn kính so với hai vị vua triều Trần ( Trần Nhân Tông và Trần Thánh Tông ). Ngợi ca công lao nghìn năm tiết rỡ của con người là cách Trương Hán Siêu biểu lộ cảm hứng mang giá trị nhân văn có tầm triết lí thâm thúy .Như vậy, nhân vật “ khách ” Open trong tác phẩm cùng với những ý nghĩa quan trọng. Đây chính là hình ảnh trữ tình của nhà văn Trương Hán Siêu. “ Khách ” vừa là hình tượng nhân vật trong bài phú, vừa biểu lộ lòng yêu quê nhà quốc gia, niềm tự hào dân tộc bản địa cũng như tinh thần nhân văn cao quý. Từ nhân vật này, ta hoàn toàn có thể tưởng tượng một cách rõ ràng về nội dung tư tưởng của sáng tác và tấm lòng yêu nước của Trương Hán Siêu .

Tham khảo thêm: Tuyển tập các đề văn về bài Phú sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu

* * * * * * * * * * *

Hy vọng rằng dàn ý chi tiết cùng bài tham khảo phân tích nhân vật khách trong bài Phú sông Bạch Đằng trên đây sẽ giúp các em hoàn thành bài làm của mình một cách hoàn thiện và thuận lợi nhất. Chúc các em luôn học tốt và đạt kết quả cao nhé!

Sưu tầm và tuyển chọn Văn mẫu lớp 10 hay nhất / Đọc Tài Liệu