Tết cổ truyền có ý nghĩa thiêng liêng với dân tộc Việt Nam, là dịp để các gia đình đoàn tụ quây quần bên nhau. Trong những ngày này, người dân Việt Nam ta có những phong tục ngày Tết đặc trưng toát lên nét đẹp văn hóa Việt Nam. Cùng mình tìm hiểu xem những phong tục này là gì nhé.
Mục lục
15 phong tục ngày Tết cổ truyền ý nghĩa
1. Cúng Tết ông Công ông Táo 23 tháng Chạp
Cứ đến ngày 23 tháng Chạp, những mái ấm gia đình Nước Ta sẽ quét dọn thật sạch căn phòng nhà bếp để cúng ông Công, ông Táo. Lễ cúng truyền thống lịch sử phải có cá vàng để tiễn ông về trời, mong ông sẽ báo cáo giải trình với Ngọc Hoàng những điều tốt vì theo ý niệm dân gian đây là ngày mà Ngọc Hoàng sẽ trách phạt hay thưởng gia chủ dựa trên những gì mà ông Táo báo cáo giải trình .
2. Dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ khang trang đón Tết
Công việc quét dọn ngày Tết có ý nghĩa là để sẵn sàng chuẩn bị “ tiễn năm cũ, đón năm mới ”. Trong ngày này, toàn bộ đồ vật trong nhà sẽ được đem ra chùi rửa thật thật sạch, chén bát mới sẽ được sẵn sàng chuẩn bị sẵn cho mâm cỗ ngày tết, những đồ vật tọa lạc cũng được đem ra bày biện trang hoàng cho nhà cửa trông mới mẻ và lạ mắt hơn .
Ngoài ra đây cũng là lúc tất cả chúng ta xem lại những món nợ cần phải trả, nếu có đủ năng lực thì buộc phải trả trước Tết, không nên để qua năm mới .
3. Đi chợ sắm đồ Tết, quà biếu Tết
Người xưa đi chợ Tết hầu hết là để mua lá dong, mua thịt, mua hành gói bánh chưng. Người Việt còn có thú chơi hoa và bày mâm ngũ quả ngày Tết .
Các loài hoa ưu thích không hề thiếu ngày Tết đó là hoa đào, hoa mai, hoa hải đường, lay ơn, thược dược, … Mâm ngũ quả thì tùy thuộc vào vùng miền mà có những loại quả khác nhau. Tất cả đều mang ý nghĩa : vạn sự như mong muốn, an khang – thịnh vượng thịnh vượng, phúc lộc tràn trề, …
4. Gói bánh Chưng, bánh Tét
Bánh chưng là một phong tục có từ nền văn minh lúa nếp đời vua Hùng Vương thứ 18. Ngày nay, vào tầm 28 – 29 Tết, các gia đình Việt Nam thường tụ tập gói bánh chưng, bánh tét để làm quà biếu Tết hoặc để thưởng thức trong gia đình. Phải là người có bàn tay vô cùng khéo léo mới có thể gói bánh thật đẹp và thật chặt, nếu không bánh sẽ nứt và thấm nước, gây nhão bánh. Ăn bánh Chưng để nhớ về công ơn của tổ tiên, cha mẹ và gợi nhớ đến câu chuyện vua Hùng kén phò mã từ rất lâu đời.
5. Mua hoa Tết
Ngày Tết, người Việt thường mua những cây hoa tượng trưng cho sự suôn sẻ như : đào, mai, quất .. để xua đuổi tà ma, cầu cho một năm mới luôn vui tươi, niềm hạnh phúc, thịnh vượng, viên mãn cho cả mái ấm gia đình .
6. Phong tục dựng cây nêu ngày Tết
Cây nêu Tết là một phong tục ngày Tết thường thấy ở nhiều địa phương. Thực chất là một cây tre cao khoảng chừng 5 đến 6 mét. Ở ngọn cây có treo rất nhiều thứ ( tùy theo từng điạ phương ) như vàng mã, bùa trừ tà, hình con cá chép bằng giấy ( phương tiện đi lại để táo quân về trời ), cành xương rồng, bầu rượu bện bằng rơm, giải cờ vải tây, tấm vải điều ( màu đỏ ), hoặc nhiều lúc người ta còn cho treo lủng lẳng những chiếc khánh nhỏ bằng đất sét, mỗi khi gió thổi, những khánh đất va chạm nhau tại thành những tiếng kêu leng keng nghe rất vui tai … Dân gian tin rằng những vật treo ở cây nêu, cộng thêm những tiếng động của những chiếc khánh bằng đất, là để báo hiệu cho ma quỷ biết rằng nơi đây là nhà có chủ, không được tới quấy nhiễu … Vào buổi tối, nhiều nhà còn treo một chiếc đèn lồng ở cây nêu để tổ tiên biết đường về nhà ăn Tết với con cháu. Vào đêm trừ tịch nhiều nơi còn đốt pháo ở cây nêu để mừng năm mới tới, đồng thời xua đuổi ma quỷ hoặc những điều không may. Cây nêu thường được dựng vào ngày 23 tháng chạp – đây chính là ngày Táo quân về trời và vì từ ngày này cho tới đêm Giao thừa vắng mặt Táo công nên ma quỷ thường nhân thời cơ này lẻn về quấy nhiễu, cho nên vì thế mà phải trồng cây nêu để trừ tà. Đến hết ngày mùng Bảy thì hạ cây nêu xuống .
7. Bày mâm ngũ quả
Bày mâm ngũ quả cũng là một phong tục không thể thiếu trong ngày Tết của các gia đình Việt. Mâm ngũ quả tượng trưng cho Kim- Mộc- Thủy- Hỏa- Thổ, 5 yếu tố cấu thành nên vũ trụ theo quan niệm của Khổng giáo với nghĩa chung sâu sắc, gắn liền vơi sụ hiếu thảo và mong muốn những điều tốt đẹp sẽ đến trong năm mới.
8. Rước vong linh ông bà
Đêm giao thừa, người Việt thường bày biện hoa quả, đồ cúng thành mâm cỗ để dâng lên ông bà, tưởng niệm về tổ tiên, cội nguồn, cùng nhau ôn lại những kỉ niệm của năm cũ, ước mong cho năm mới sắp đến .
9. Xin chữ
Khi đi chợ Tết, người ta cũng không quên qua cổng chợ xin chữ thầy đồ, hoàn toàn có thể là câu đối hoặc một chữ duy nhất. Người xưa thường xin chữ về thờ với mong ước con cháu được học con chữ mà thành người. Chữ được yêu quý nhất thường là chữ Tâm, Phúc, Đức, An, Lộc, …
10. Thăm mộ tổ tiên
Trước Tết, con cháu trong gia tộc sẽ tranh thủ tề tựu đông đủ, cùng nhau đi thăm và quét dọn mồ mã tổ tiên. Mỗi mái ấm gia đình đều đem theo hương đèn, hoa quả để cúng, mời vong linh tổ tiên về ăn Tết với con cháu, cùng nhau ôn lại những kỉ niệm của năm cũ, ước mong những điều tốt đẹp cho năm mới sắp đến .
11. Cúng tất niên
Các mái ấm gia đình tại Nước Ta thường làm mâm cơm thắp hương mời thần linh, gia tiên về ăn tết cùng mái ấm gia đình vào chiều 30 Tết đồng thời để kết thúc một năm cũ và chuẩn bị sẵn sàng nghênh tiếp năm mới .
12. Đón giao thừa
Giao thừa là thời gian chuyển giao giữa năm mới và năm cũ, là thời hạn quan trọng khi đất trời giao hòa. Lễ cúng giao thừa còn được gọi là lễ trừ tịch diễn ra vào phút sau cuối của năm với ý nghĩa đem bỏ hết những điều xấu của năm cũ để đón những điều tốt đẹp của năm mới. Lễ cúng giao thừa được triển khai ở ngoài trời .
13. Xuất hành
Ngày mồng một đầu năm, người Việt Nam thường chọn giờ đẹp, hướng đẹp để xuất hành, hi vọng có năm mới may mắn mỗi khi bước chân ra khỏi nhà.
14. Đi hái lộc đầu năm
Hái lộc đầu xuân là một nét đẹp trong ngày Tết truyền thống cuội nguồn của người Việt. Người dân Nước Ta thường đi hái lộc vào đêm giao thừa hoặc sáng mồng một để cầu một năm mới luôn suôn sẻ và viên mãn, rước lộc về nhà .
15. Xông đất
Xông đất là một phong tục rất quan trọng của người Nước Ta vì họ ý niệm rằng, người xông đất sẽ quyết định hành động cả một năm vui tươi, phát đạt hay không như mong muốn của mình. Vì thế, họ thường mời những người có vận may, có tuổi hợp với chủ nhà đến xông đát vì họ tin rằng, người đó sẽ mang như mong muốn, điềm lành trong suốt cả một năm. Người xông đất phải ăn mặc chỉnh tề, sau đó phải đi hết 1 vòng quanh nhà với hy vọng như mong muốn sẽ luôn tràn ngập .
16. Chúc Tết
Vào ngày mồng một, người Việt Nam có phong tục đi chúc Tết họ hàng, bạn bè và những người thân quen của mình.
17. Mừng tuổi
Ngày Tết, người Việt Nam có phong tục lì xì cho trẻ em. Phong bao lì xì màu đỏ tượng trưng cho sự may mắn, đoàn viên, mong ước hạnh phúc sẽ đến cho năm mới.
18. Khai bút
Ngày đầu xuân, trẻ nhỏ có tục khai bút, treo câu đối đỏ để cầu may mắn và hy vọng tốt đẹp sẽ đến trong năm mới .
19. Phong tục chọn màu đỏ – màu đặc trưng của ngày Tết
Chịu ảnh hưởng tác động văn hóa truyền thống Trung Quốc, màu nòng cốt trong ngày Tết vẫn là màu đỏ. Theo ý niệm dân gian, màu đỏ là màu phát lộc và như mong muốn. Ngày Tết của Nước Ta ngập tràn màu đỏ : câu đối đỏ, phong bao lì xì đỏ, ruột quả dưa hấu đỏ, hạt dưa nhuộm màu đỏ, quyển lịch cũng màu đỏ. Người Nước Ta cũng thích chưng những loại hoa ánh đỏ như hồng, hoa đào, v.v… Trước đây khi pháo còn được được cho phép đốt, đường xá ngập tràn trong màu đỏ của xác pháo nổ rân không ngớt kể từ giao thừa đến rạng sáng Tết, rồi nổ lẻ tẻ mãi cho đến khi nào hết ” mồng ” 1 mới thôi ! Ngay việc chọn phục trang màu đỏ để mặc cũng là một phong tục ngày Tết rất được ưu thích .
Sự khác biệt trong phong tục Tết miền Nam
Khác với không khí lạnh buốt của miền Bắc, người dân Nam Bộ đón Tết trong tiết trời ấm cúng và với nhiều phong tục cũng không giống người miền Bắc nghênh đón năm mới .
Tết truyền thống của dân tộc bản địa là dịp để mái ấm gia đình tụ họp, sum vầy và vui tươi, niềm hạnh phúc bên nhau. Trong không khí vui vẻ của một mùa Xuân mới, mỗi vùng miền lại có một nét đặc trưng riêng tạo nên sự độc lạ, mê hoặc. Đối với người dân Nam Bộ, Tết cũng có thật nhiều điều mê hoặc .
Năm nào cũng vậy, cứ từ đầu tháng Chạp, ở Nam Bộ đã mở màn rộn ràng không khí Tết. Các chợ hoa, chợ Tết chuẩn bị sẵn sàng dựng sạp. Ngày Tết, nhà nào cũng có một nhành mai, hoa lá cây cảnh, mâm ngũ quả cùng những món ăn đặc trưng của vùng đất này. Nói về mâm ngũ quả, từ ngàn xưa, dân ta lấy hiếu nghĩa làm trọng, luôn gắn bó với cội nguồn dân tộc bản địa. Hầu hết những mái ấm gia đình dù giàu hay nghèo, trong ba ngày Tết đều có mâm ngũ quả sang chảnh đặt trên bàn thờ cúng dâng cúng tổ tiên. Người dân Nam Bộ bao đời nay có ý niệm rất đơn thuần khi bày biện mâm ngũ quả vì họ cho rằng : “ quả ” có nghĩa là thành quả lao động suốt năm, do đó chọn năm loại trái cây, biểu trưng công sức của con người của con cháu dâng lên tổ tiên và đất, trời với lời cầu chúc : “ ngũ cốc phong thu ” mang lại suôn sẻ, tài lộc. Mâm ngũ quả ngày Tết Nam Bộ thường là năm loại cây trái : “ mãng cầu, trái sung, dừa, đu đủ, xoài ”, nói lên ý nghĩa : “ cầu – sung – vừa ( dừa ) – đủ – xài ” .
Một nét độc lạ của người dân Nam Bộ vào mỗi dịp Tết mà hành khách gần xa đều rất thích đó là chợ hoa xuân – đặc trưng hoạt động và sinh hoạt Tết truyền thống của người dân Nam Bộ .
Triết lý người xưa đã để lại cho con cháu qua mâm ngũ quả vùng Nam Bộ không đơn thuần là lời cầu chúc suông về tài lộc, mà còn nhắn nhủ khuyên răn biết ” vừa đủ ” biết tiêu xài đúng lúc đúng chỗ. Đó là triết lý thâm sâu sống thực, một di sản văn hóa truyền thống mang đậm truyền thống của người Nam Bộ .
Thường tới cuối tháng 12, chợ hoa xuân ở những địa phương mới hàng loạt mở bán khai trương. Chợ hoa xuân ngoài ý nghĩa như tín hiệu đặc trưng của mùa xuân Nam Bộ, còn là thú chơi thanh nhã biểu lộ cốt cách lãng mạn của những người dân Nam Bộ .
Người Nam Bộ ý niệm, hoa mai đồng nghĩa tương quan với sự suôn sẻ. Những ngày Tết truyền thống của dân tộc bản địa, nhà nào cũng có hương sắc mai vàng trưng trong nhà. Một cành mai nở hoa vàng rực vào những ngày đầu năm là niềm vui lớn cho cả nhà, báo hiệu điều tốt đẹp cho cả năm. Mai vàng xuất hiện ở chợ hoa xuân có mai cành và mai gốc. Những cành mai được tỉa từ những gốc mai lớn : dày nụ, ít búp, sum suê cành nhánh. Mai gốc phần lớn là những cây mai ghép, được trồng trong những chậu kiểng và uốn tỉa rất công phu. Những chậu mai ghép khi trổ bông cho những bông hoa nhiều cánh và đa sắc : vàng, lục, cam, trắng .
Đón Tết trên mảnh đất Nam Bộ tất cả chúng ta còn thấy được sự mê hoặc trong món ăn. Tết Nguyên đán, trong mái ấm gia đình người miền Nam, dù mâm cao cỗ đầy nhưng không hề thiếu nồi thịt kho tàu ( thịt kho trứng ), khác với người miền Bắc là món thịt đông. Chữ “ tàu ” ở đây, theo nghĩa của người miền Nam là “ lạt ”. Như vậy thịt kho tàu không phải là thịt kho của người Nước Trung Hoa mà chỉ đơn thuần là món thịt kho lạt. Món thịt kho tàu với miếng thịt vuông, quả trứng tròn biểu lộ cho tính hòa giải âm khí và dương khí, sự vuông tròn cho cả năm .
Một trong những món ăn không hề thiếu trong mâm Tất niên cúng tổ tiên và cũng là món quà Tết truyền thống cuội nguồn của người Việt đó là chiếc bánh làm bằng gạo nếp, nhân thịt và đậu xanh. Miền Bắc, loại bánh này gói vuông gọi là bánh Chưng, miền Nam có bánh Tét. Bánh Tét miền Nam có hình ống dài, có nơi gọi là bánh đòn. Bánh Tét biểu trưng cho sức sống, sự vĩnh cửu, sự hùng mạnh. Miền Bắc ăn kèm với bánh chưng là món dưa hành chua chua, cay nhẹ. Còn miền Nam, ăn kèm với bánh tét là món dưa giá, kiệu muối chua, dưa góp .
Bên cạnh những điều mê hoặc trên, người dân Nam Bộ xưa có có phong tục kiêng kỵ vào dịp Tết. Chẳng hạn như, sáng mùng Một, ngoài đường trước ngõ yên bình. Cãi cọ, động dao thớt, quét nhà … là những điều cấm kỵ. Không được Open cho tới khi có người xông đất. Trong nhà thì ngược lại, đám trẻ lăng xăng diện áo mới chờ chúc Tết ông bà cha mẹ để được lì xì, rồi xúm xít ăn bánh tét, dưa món, chơi lô tô, bầu cua cá cọp … Quý nhân đến xông đất tiên phong biểu lộ niềm như mong muốn hay rủi ro xấu cho gia chủ trong suốt năm, vì thế ít ai ra khỏi nhà sớm mùng Một, trừ khi được mời .
Quá 12 giờ trưa hay nhiều khi tận sáng mùng Hai, người ta mới xuất hành để thăm họ hàng, thân tộc. Mấy ngày Tết, việc cúng kiếng rất được coi trọng, bữa cơm nào cũng cúng tổ tiên xong mới được dùng .
Mùng Ba Tết nhà, gói bánh ít. Tục Tết nhà phải thức dậy trước canh năm, cứ ba đĩa bánh ít, ba dĩa tam sên ( tôm khô, thịt luộc, trứng gà ), ba đĩa mứt, ba đĩa trái cây. Chợ búa, tiệm quán tận mùng Bốn lác đác vài gánh rau, lá chuối, gà để người ta mua về làm bữa tiễn ông bà. Ngày này, gà bán rất đắt, vì món gà tiềm không hề thiếu trong mâm cúng. Mùng Tám cúng sao hay vía trời, đồ cúng gồm cặp dừa tươi, cam, quýt và mứt, kèm ba đĩa nhỏ trà khô ; người cúng phải tắm rửa thanh thoát, bày đồ ngoài trời lúc nửa đêm trời đầy sao .
Những phong tục truyền thống của người Nam Bộ vào dịp Tết giờ có lẽ rằng cũng từ từ được đơn thuần hơn cho tương thích với đời sống tân tiến. Tuy nhiên, những nét đặc trưng nhất vẫn được duy trì và trở thành nét văn hóa truyền thống độc lạ của người dân nơi đây .
Những phong tục ngày Tết của người dân Việt Nam phần nào toát lên được nét đẹp văn hóa cổ truyền từ thời xa xưa cha ông ta ở lại. Hy vọng những chia sẻ của mình trên đây sẽ giúp các bạn có cái nhìn tổng quan nhất về thói quen cũng như công đoạn chuẩn bị đón năm mới trên nước Việt. Chúc các bạn năm mới thật nhiều niềm vui!
Tổng hợp các món quà biếu Tết đang được bán giá “hời” trên Lazada
Những câu chúc tết hay ngắn gọn, ý nghĩ mừng năm mới Tân Sửu 2021
Source: https://expgg.vn
Category: Thông tin
