Phân tích bài thơ Quê hương của Tế Hanh>

– Bằng cảm xúc chân thành giản dị với quê hương miền biển của mình, ông đã viết nên “Quê hương” đi vào lòng người đọc

– Nỗi niềm buồn nhớ quê nhà là nỗi niềm chung của bất kỳ người xa quê nào, và một nhà thơ thuộc trào lưu Thơ Mới như Tế Hanh cũng không phải là ngoại lệ

Bài mẫu

Quê hương là nguồn cảm hứng vô tận của nhiều nhà thơ Nước Ta và đặc biệt quan trọng là Tế Hanh – một tác giả xuất hiện trong trào lưu Thơ mới và sau cách mạng vẫn liên tục sáng tác dồi dào. Ông được biết đến qua những bài thơ về quê nhà miền Nam yêu thương với tình cảm chân thành và vô cùng sâu lắng
Ta hoàn toàn có thể phát hiện trong thơ ông hơi thở nồng nàn của những người con đất biển, hay một dòng sông đầy nắng trong những buổi trưa gắn với tình yêu quê nhà thâm thúy của nhà thơ. Bài thơ “ Quê hương ” là kỉ niệm sâu đậm thời niên thiếu, là tác phẩm khởi đầu cho nguồn cảm hứng về quê nhà trong thơ Tế Hanh, bài thơ đã được viết bằng toàn bộ tấm lòng yêu dấu vạn vật thiên nhiên thơ mộng và hùng tráng, yêu quý những con người lao động cần mẫn .
Bài thơ được viết theo thể thơ tám chữ phối hợp cả hai kiểu gieo vần liên tục và vần ôm đã phần nào bộc lộ được nhịp sống quay quồng của một làng chài ven biển :
Làng tôi ở vốn làm nghề chài lưới
Nước vây hãm cách biển nửa ngày sông
Khi trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng
Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá .
Quê hương trong tâm lý của những người con Nước Ta là mái đình, là giếng nước gốc đa, là canh rau muống chấm cà dầm tương .
Còn quê nhà trong tâm tưởng của Tế Hanh là một làng chài nằm trên cù lao giữa sông và biển, một làng chài sóng nước vây hãm, một khung cảnh làng quê như đang mở ra trước mắt tất cả chúng ta vô cùng sinh động : “ Trời trong – gió nhẹ – sớm mai hồng ”, khoảng trống như trải ra xa, khung trời như cao hơn và ánh sáng tràn ngập .
Bầu trời trong trẻo, gió nhẹ, bùng cháy rực rỡ nắng hồng của buổi bình minh đang đến là một báo hiệu cho ngày mới mở màn, một ngày mới với bao nhiêu hy vọng, một ngày mới với niềm tin nhiệt huyết, mừng quýnh của biết bao nhiêu con người trên những chiếc thuyền ra khơi :
Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã
Phăng mái chèo can đảm và mạnh mẽ vượt trường giang
Nếu như ở trên là miêu tả vào cảnh vật thì ở đây là đặc tả vào bức tranh lao động đầy hứng khởi và dạt dào sức sống. Con thuyền được so sánh như con tuấn mã làm cho câu thơ có cảm xúc như can đảm và mạnh mẽ hơn, bộc lộ niềm vui và phấn khởi của những người dân chài. Bên cạnh đó, những động từ “ hăng ”, “ phăng ”, “ vượt ” diễn đạt đầy ấn tượng khí thế băng tới vô cùng dũng mãnh của con thuyền toát lên một sức sống tràn ngập, đầy nhiệt huyết. Vượt lên sóng. Vượt lên gió. Con thuyền căng buồm ra khơi với tư thế vô cùng hiên ngang và hùng tráng :
Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng
Rướn thân trắng bát ngát thâu góp gió …
Từ hình ảnh của vạn vật thiên nhiên, tác giả đã liên tưởng đến “ hồn người ”, phải là một tâm hồn nhạy cảm trước cảnh vật, một tấm lòng gắn bó với quê nhà làng xóm Tế Hanh mới hoàn toàn có thể viết được như vậy. Cánh buồm trắng vốn là hình ảnh quen thuộc nay trở nên lớn lao và vạn vật thiên nhiên. Cánh buồm trắng thâu gió vượt biển khơi như hồn người đang hướng tới tương lai tốt đẹp. Có lẽ nhà thơ chợt nhận ra rằng linh hồn của quê nhà đang nằm trong cánh buồm. Hình ảnh trong thơ trên vừa thơ mộng vừa hoành tráng, nó vừa vẽ nên đúng mực hình thể vừa gợi được linh hồn của sự vật .
Ta hoàn toàn có thể nhận ra rằng phép so sánh ở đây không làm cho việc miêu tả đơn cử hơn mà đã gợi ra một vẻ đẹp bay bổng mang ý nghĩa lớn lao. Đó chính là sự tinh xảo của nhà thơ. Cũng hoàn toàn có thể hiểu thêm qua câu thơ này là bao nhiêu trìu mến thiêng liêng, bao nhiêu kỳ vọng mưu sinh của người dân chài đã được gửi gắm vào cánh buồm đầy gió. Dấu chấm lửng ở cuối đoạn thơ tạo cho ta ấn tượng của một khoảng trống mở ra đến vô cùng, vô tận, giữa sóng nước bát ngát, hình ảnh con người trên chiếc tàu nhỏ bé không nhû nhoi đơn độc mà ngược lại bộc lộ sự dữ thế chủ động, làm chủ vạn vật thiên nhiên của chính mình .
Cả đoạn thơ là khung cảnh quê nhà và dân chài bơi thuyền ra đánh cá, biểu lộ được một nhịp sống quay quồng của những con người năng động, là sự phấn khởi, là niềm hy vọng, sáng sủa trong ánh mắt từng ngư dân mong đợi một ngày mai thao tác với bao hiệu quả tốt đẹp :
Ngày hôm sau ồn ào trên bến đỗ
Khắp dân làng sinh động đón ghe về
Nhờ ơn trời, biển lặng, cá đầy ghe

Những con cá tươi ngon thân bạc trắng.

Những tính từ “ ồn ào ”, “ sinh động ” toát lên không khí đông vui, quay quồng đầy sôi động của cánh buồm đón ghe cá quay trở lại. Người đọc như thực sự được sống trong không khí ấy, được nghe lời cảm tạ chân thành đất trời đã sóng yên, biển lặng để người dân chài trở lại bảo đảm an toàn và cá đầy ghe, được nhìn thấy “ những con cá tươi ngon thân bạc trắng ”. Tế Hanh không miêu tả việc làm đánh bắt cá cá như thế nào nhưng ta hoàn toàn có thể tưởng tượng được đó là những giờ phút lao động không căng thẳng mệt mỏi để đạt được thành quả như mong đợi .
Sau chuyến ra khơi là hình ảnh con thuyền và con người trở lại trong ngơi nghỉ :
Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng
Cả thân hình nồng thở vị xa xăm
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về năm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ .
Có thể nói rằng đây chính là những câu thơ hay nhất, tinh xảo nhất của bài thơ. Với lối tả thực, hình ảnh “ làn da ngắm rám nắng ” hiện lên để lại dấu ấn vô cùng thâm thúy thì ngay câu thơ sau lại tả bằng một cảm nhận rất lãng mạn “ Cả thân hình nồng thở vị xa xăm ” – Thân hình vạm vỡ của người dân chài thấm đẫm hơi thở của biển cả nồng mặn vị muối của đại dương bát ngát. Cái độc lạ của câu thơ là gợi cả linh hồn và tầm vóc của con người biển cả. Hai câu thơ miêu tả về con thuyền nằm im trên bến đỗ cũng là một phát minh sáng tạo thẩm mỹ và nghệ thuật độc lạ .
Nhà thơ không chỉ thấy con thuyền nằm im trên bến mà còn thấy cả sự căng thẳng mệt mỏi của nó. Cũng như dân chài, con thuyền có vị mặn của nước biển, con thuyền như đang lắng nghe chất muối của đại dương đang thấm trong từng thớ vỏ của nó. Thuyền trở nên có hồn hơn, nó không còn là một vật vô tri vô giác nữa mà đã trở thành người bạn của ngư dân. Không phải người con làng chài thì không hề viết hay như vậy, tinh như thế, và cũng chỉ viết được những câu thơ như vậy khi tâm hồn Tế Hanh hoà vào cảnh vật cả hồn mình để lắng nghe. Ở đó là âm thanh của gió rít nhẹ trong ngày mới, là tiếng sóng vỗ triều lên, là tiếng ồn ào của chợ cá và là những âm thanh ngọt ngào trong từng thớ gỗ con thuyền .

       Có lẽ, chất mặn mòi kia cũng đã thấm sâu vào da thịt nhà thơ, vào tâm hồn nhà thơ để trở thành nỗi niềm ám ảnh gợi bâng khuâng kì diệu. Nét tinh tế, tài hoa của Tế Hanh là ông “nghe thấy cả những điều không hình sắc, không âm thanh như “mảnh hồn làng” trên “cánh buồm giương”… Thơ Tế Hanh là thế giới thật gần gũi, thường ta chỉ thấy một cách lờ mờ, cái thế giới tình cảm ta đã âm thầm trao cảnh vật: sự mỏi mệt, say sưa của con thuyền lúc trở về bến…”
Nói lên tiếng nói từ tận đáy lòng mình là lúc nhà thơ bày tỏ tình cảm của một người con xa quê hướng về quê hương, về đất nước :

Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng niệm
Màu nước xanh, cá bạc, chiếc thuyền vôi
Thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi
Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá
Nếu không có mấy câu thơ này, có lẽ rằng ta không biết nhà thơ đang xa quê, ta thấy được một khung cảnh vô cùng sôi động trước mắt tất cả chúng ta, vậy mà nó lại được viết ra từ tâm tưởng một cậu học trò, từ đó ta hoàn toàn có thể nhận ra rằng quê nhà luôn nằm trong tiềm thức nhà thơ, quê nhà luôn hiện hình trong từng tâm lý, từng dòng xúc cảm. Nối nhớ quê nhà thiết tha bật ra thành những lời nói vô cùng giản dị và đơn giản : “ Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá ”. Quê hương là mùi biển mặn nồng, quê nhà là con nước xanh, là màu cá bạc, là cánh buồm vôi .

       Màu của quê hương là những màu tươi sáng nhất, gần gũi nhất. Tế Hanh yêu nhất những hương vị đặc trưng quê hương đầy sức quyến rũ và ngọt ngào. Chất thơ của Tế Hanh bình dị như con người ông, bình dị như những người dân quê ông, khoẻ khoắn và sâu lắng. Từ đó toát lên bức tranh thiên nhiên tươi sáng, thơ mộng và hùng tráng từ đời sống lao động hàng ngày của người dân.
Bài thơ đem lại ấn tượng khó phai về một làng chài cách biển nửa ngày sông, lung linh sóng nước, óng ả nắng vàng. Dòng sông, hồn biển ấy đã là nguồn cảm hứng theo mãi Tế Hanh từ thuở “hoa niên” đến những ngày tập kết trên đất Bắc. Vẫn còn đó tấm lòng yêu quê hương sâu sắc, nồng ấm của một người con xa quê:

Tôi dang tay ôm nước vào lòng
Sông mở nước ôm tôi vào dạ
Chúng tôi lớn lên mỗi người mỗi ngả
Kẻ sớm hôm chài lưới ven sông
Kẻ cuốc cày mưa nắng ngoài đồng
Tôi cầm súng xa nhà đi kháng chiến
Nhưng lòng tôi như mưa nguồn gió biển

Vẫn trở về lưu luyến bến  sông

( Nhớ con sông quê nhà – 1956 )
Với tâm hồn bình dị, Tế Hanh Open trong trào lưu Thơ mới nhưng lại không có những tư tưởng chán đời, thoát li với thực tại, chìm đắm trong cái tôi riêng tư như nhiều nhà thơ thời ấy. Thơ Tế Hanh là hồn thi sĩ đã hoà quyện cùng với hồn nhân dân, hồn dân tộc bản địa, hoà vào “ cánh buồm giương to như mảnh hồn làng ”. “ Quê hương ” – hai tiếng thân thương, quê nhà – niềm tin và nỗi nhơ, ù trong tâm tưởng người con đấùt Tỉnh Quảng Ngãi thân yêu – Tế Hanh – đó là những gì thiêng liêng nhất, tươi tắn nhất. Bài thơ với âm điệu khoẻ khoắn, hình ảnh sinh động tạo cho người đọc cảm xúc hứng khởi, ngôn từ giàu sức gợi vẽ lên một khung cảnh quê nhà “ rất Tế Hanh ” .

 Loigiaihay.com

Source: https://expgg.vn
Category: Thông tin